شنبه, ۸ اردیبهشت, ۱۴۰۳ / 27 April, 2024
مجله ویستا

نورالدین ، ابوالبرکات ، عبدالرحمان‌‌‌‌بن نظام‌‌‌‌الدین احمد بن محمد جامی


جنسیت: مرد
تخلص: جامی
تولد و وفات: (۸۱۷ -۸۹۸) قمری
محل تولد: ایران - خرجرد جام
شهرت علمی و فرهنگی: عارف و شاعر حنفی
اصل خاندان وی از محلۀ دشت اصفهان بود. به‌ مناسبت مولد خویش و نیز به‌ خاطر ارادت به شیخ‌الاسلام احمد جام ، تخلص جامی را اختیار کرد. عبدالرحمان در نوجوانی همراه پدر به‌هرات رفت و در آنجا ساکن شد و در زمرۀ شاگردان میرسیدشریف جرجانی و بعد مولانا شهاب‌الدین محمد جاجرمی درآمد و در همان‌زمان شاعری را آغاز کرد ، ابتدا دشتی تخلص می‌کرد. وی درضمن تحصیل صرف و نحو ، اصول ، حدیث ، تفسیر ، منطق مشایی ، حکمت اشراق ، طبیعیات و ریاضیات رموز تصوف را نیز فراگرفت و مجذوب تصوف شد و در هرات به‌ خدمت سعدالدین کاشغری ، از مشایخ بزرگ طریقت خواجگان ، درآمد و بعد از فوت وی از مریدان خواجه ناصرالدین عبیدالله احرار شد و همچنین با خواجه محمد پارسا نیز آن‌گاه که به‌ سفر حج می‌رفت و از جام می‌گذشت ملاقات داشت و پس از سیر و سلوک در این وادی به ‌مقام بلند دست یافت و از بزرگان فرقۀ مذکور شد. جامی قسمتی از زمان شاهرخ و تمام دورۀ ابوالقاسم بابر و ابوسعید گرگانی و قسمت اعظم سلطنت شاه‌حسین بایقرا را درک کرد. نورالدین با امیرعلیشیر نوایی معاصر بود و پس از فوت جامی ، کتاب "خمسهٔ‌المتحیرین" را به ‌یادگار او ساخت. جامی جز چند سفر کوتاه (حجاز ، بغداد ، دمشق ، تبریز و غیره) بقیه عمر را در هرات گذرانید و دعوت سلطان عثمانی را نیز نپذیرفت. وی داماد سعدالدین کاشغری بود. عبدالرحمان در هرات وفات یافت و درهمان‌ شهر کنار مزار سعدالدین کاشغری دفن شد. سلطان‌حسین بایقرا مراسم تشییع و سوگواری را دربارۀ او به ‌کمال رعایت داشت. جامی را آخرین شاعر کلاسیک ایران دانسته‌اند. وی در فنون مختلف و علوم دین و ادب و تاریخ استاد بود و درشعر به سعدی و حافظ توجه داشت و از نظامی نیز پیروی کرده و به‌ تقلید از او آثاری ساخته است آثار وی را بیش از صد اثر دانسته‌اند ، از جمله: آثار منظوم : "دیوان" اشعار که خود در سه قسمت تقسیم کرده و آنها را فاتح‌الشباب ، واسطهٔ‌العقد ، خاتمهٔ‌الحیات نام گذارده است. و دیگر : "هفت‌اورنگ" به‌ تقلید "خمسه" نظامی شامل: "سلسلهٔ‌الذهب" ، "سلامان و ابسال" ، "تحفهٔ‌الاحرار" ، "سبحهٔ‌الابرار" ، "یوسف و زلیخا" ، "لیلی و مجنون" ، "خردنامه اسکندری". ازجمله آثار نثر وی: "نفحات‌الانس"؛ "بهارستان"؛ "لوایح"؛ "اشعهٔ‌اللمعات"؛ "تاریخ صوفیان و تحقیق مذهب آنها"؛ "نقدالنصوص فی شرح نقش‌الفصوص ابن عربی"؛ "مناسک حج منظوم" ، "مناقب جلال‌الدین رومی"؛ "منشآت".
منبع : مطالب ارسالی


همچنین مشاهده کنید