تصرف «انشان» و طلوع دودمان هخامنشیان (در این روز ۱۷ اکتبر)

طبق نوشته های هرودوت و سایر مورخانی كه در زمینه تاریخ ایران باستان تحقیق كرده اند و كشفیات باستانشناسان، هخامنش از بزرگان پارس در اكتبر (نخستین ماه پاییز) سال ۶۷۵ پیش از میلاد شهر «انشان ‏Anshan» واقع در ۴۶ كیلومتری شمال شیراز امروز را تصرف كرد كه طلوع دودمان هخامنشیان است. شهر «انشان» یكی از دو پایتخت ایلام بود (دیگری شهر شوش). با این فتح، نطفه امپراتوری ایران گذاشته شد كه هفت دهه بعد، كوروش دوم (كوروش بزرگ) با تصرف بابل آن را تكمیل و در اكتبر سال ۵۳۹ پیش از میلاد در همین شهر آن را اعلام داشت كه شرح آن در استوانه كوروش آمده است. این استوانه سفالی كه در موزه بریتانیا نگهداری می شود در سال ۱۸۷۹ در كشفیات باستان شناسی بابل به دست آمد. همین استوانه نخستین منشور ملل و اعلامیه حقوق بشر شناخته شده كه سندی ارجمند و از افتخارات بشر است. در این استوانه، كوروش از یك حكومت جهانی مركب از ملل متساوی الحقوق كاملا مستقل متحده نام برده و تاكید بر رعایت حقوق و آزادی های انسانی و حكومت كردن با رضایت ملت (دمكراسی) و حفظ جان و مال و حیثیت افراد و ساخت دنیایی به دور از ترس، ارعاب، و بی قانونی یاد كرده است.
پس از همخامنش، به ترتیب تیسپسTeispes، كوروش اول، آریارامنسAriaramnes و كامبیز اول بر پارس به پایتختی انشان حكومت كرده بودند. كوروش دوم (بزرگ) نوه پادشاه وقت ماد بود. پدر كوروش با هدف متحد ساختن دو طایفه ایرانی ماد و پارس با «ماندانا» دختر پادشاه ماد كه مادر او نیز دختر پادشاه لیدی بود ازدواج كرده بود. بنابراین كوروش خود را وارث حكومت همه ایران زمین می دانست و كشور را یكپارچه كرد و زیر نظر یك دولت مركزی قرار داد. وی به اخلاقیات و شئون انسانی توجه خاص داشت و جنگ او با قوم ماساگتائه (آلان ها) در آسیای میانه عمدتا به این دلیل بود كه این قوم اصول ازدواج و ارزش های زناشویی را رعایت نمی كردند و معاشرت زن و مرد میان آنان آزاد بود و چون از استپ های شمالی تر به منطقه تاجیكستان امروز نزدیك شدند، كوروش واهمه كرد كه روش معاشرت های خلاف اخلاق آنان به ایران زمین وارد شود كه به جنگشان شتافت كه در سال ۵۲۹ پیش از میلاد جان باخت و جسد او را همان طور كه وصیت كرده بود به زادگاهش بازگردانیدند و دفن كردند و قبر او در طول ۲۵ قرن از گزند زمانه مصون مانده و به ما رسیده است و اینك رسالت محافظت از آن بر عهده ما است.

منبع : تاریخ ایران و جهان در این روز