چگونه شاد زندگی کنیم ؟

داوید مایرز ، نویسنده کتاب « به دنبال شادکامی ؛ چه کسی شاد است و چرا ؟ » شادکامی را چنین تعریف می کند حس خوشی ؛ احساس اینکه زندگی درکل ، به خوبی و خوشی ادامه می یابد
او می نویسد که این احساس ، از طریق رسیدن به چیزهای خیلی زیاد و برجسته به دست نمی آید ؛‌بلکه ، لذتهای کوچک ، بیشتر می توانند ما را شادمان سازند مطالعات و پژوهش های روان شناسان در سالهای اخیر ، نشان می دهد که اگر مردم ، عوامل شادکامی نسبتاً پایدار ( مانند همسر یا دوستانی مهربان و حمایت کننده ، شغلی سالم و سازنده ، برنامه تفریحی لذت بخش و منظم ) را با شادی های کوچک و گذرا ( نظیر گرفتن نمره خوب یا تشویق کاری ، رفتن به گردش یا مسافرتی کوتاه مدت ) بیامیزند ، به بالاترین درجه شادکامی نائل می شوند .مدتهاست که ثابت شده خوشبختی به پول و امکانات زیاد ، موقعیت اجتماعی بالا ، زن یا مرد بودن ، از نژاد خاص بودن ، برخورداری از چهره زیبا و ... بستگی ندارد ؛ چرا که اگر نگوییم بسیاری از دارندگان عوامل یاد شده ، دارای گرفتاری ها و رنجهای فراوان تری از مردم عادی هستند ، می توان گفت که از نظر شادی پایدار و درونی ، امتیازی بر دیگران ندارند . پس شادکامی به چه خصوصیات وعواملی مربوط است ؟
پژوهش های تجربی ، بر صفات معینی از شخصیت ، شغل متناسب با مهارتها ، پیوندهای صمیمانه دوستی و ایمان مذهبی تأکید می کنند
در میان صفات و خصلت های شخصیت ، اعتماد به نفس بالا ، خوش بینی ، برون گرایی و احساس و باور کنترل داشتن بر خود ، اهمیت بیشتری دارند
شادی ، تنها یک حالت روانی یا ذهنی نیست ؛ بلکه به وضعیت مغز نیز ارتباط دارد . دانشمندان عصب شناس ، پی برده اند که ترکیبات شیمیایی و کارکرد مغز کسانی که دارای خلق شاد ، افسرده ، خشمگین و ... هستند ، با هم تفاوت دارد . شادکامی ، هم در زنان و هم در مردان به منطقه جلویی قشر مخ ، مربوط می شود ؛ گر چه در حالت غمگینی ، وسعت این منطقه مغزی در زنان ، بیشتر از مردان است
شادکامی ، علاوه بر تغییراتی که در قسمت های شیمیایی مغزایجاد می کند ، بر کارکرد آن نیز تأثیر می گذارد . در یک آزمایش معلوم شد که تفاوت افراد در پردازش اطلاعاتی که در زمینه نامیدن و تشخیص کلمات به آنها داده شده است به میزان حالات شادی آنها بستگی دارد
* شوخ طبعی و سلامت روان
روان شناسان نامدار ، آن گاه که درباره سلامت روان بحث می کنند ، شوخ طبعی را یکی از ویژگیهای مهم افراد سالم می شمرند . برای نمونه به دیدگاه آبراهام مازلو روان شناس معروف معاصر ، اشاره می کنیم . مازلو نیازهای اساسی انسان را به صورت سلسله مراتبی از پایین به بالا ، مطابق شکل زیر تعریف کرده است. این سلسله مراتب را می توان همچون نردبانی پنداشت که همه ما پیش از رفتن به پله دوم آن ، باید پای خود را روی پله اول بگذاریم و پیش از رفتن به پله سوم ، باید پایمان را روی پله دوم قرار دهیم و همین طور تا بالاترین پله . به عبارت دیگر ، شرط دست یافتن به عالی ترین نیازها ( یعنی خودشکوفایی ) ، ارضای نیازهای پایین تر است. خودشکوفایی یا ( تحقق خود ) را می توان بالاترین مرتبه کمال دانست . کسانی که به این مرتبه برسند ( یعنی آنها که نیازشان شکوفا کردن تمام استعدادهای خدادادشان است ) ، طبق طرح مازلو ، نیازهای سطوح پایین ترشان ، یعنی نیازهای جسمانی ، ایمنی ، محبت ، احترام ، دانستن و زیبایی را برآورده ساخته اند . آنها روان رنجور و درمانده نیستند و از بلوغ ، پختگی ، سلامت و آرامش برخوردارند و می دانند که کیستند و به کجا می روند
مازلو ، ویژگی های زیر را مهم ترین خصوصیات خواستاران تحقق خود می داند
ادراک صحیح واقعیت -
پذیرش کلی طبیعت ، دیگران و خویشتن -
خودانگیختگی ، سادگی و طبیعی بودن -
توجه به مسائل بیرون از خویشتن ، وظیفه شناسی و فداکاری-
نیاز به خلوت و استقلال-
واکنش مستقل و متکی بودن به انگیزه های درونی -
تازگی مداوم تجربه های زندگی -
تجربه های عارفانه -
نوع دوستی و احساس همدلی با جامعه انسانی -
داشتن روابط متقابل با دیگران -
اهمیت دادن به هدف ، بیش از وسیله و قدرت تشخیص خیر از شر -
شکیبایی ، بردباری و مردمگرایی -
حس طنز و شوخی مهربانانه -
آفرینندگی و ابتکار-
مقاومت در برابر فرهنگ پذیری و فشار های اجتماعی-
مازلو معتقد است که شوخ طبعی افراد کاملاً سالم ، با شوخی کردن و خندیدن افراد عادی تفاوت دارد . اشخاصی که از سلامت روان کمتری برخوردارند ، به سه گونه شوخی می خندند
شوخی خصمانه که لازمه اش آزار کسی است -
شوخی برتری طلبانه که به تحقیر شخص یا گروهی دیگر می پردازد -
شوخی عصیان در برابر قدرت که نشانه های ضعف و وقاحت را با خود دارد -
شوخی خواستاران خودشکوفایی ، در عین اینکه فیلسوفانه است و به کل انسانها بازمی گردد ( نه به یک فرد خاص ) ، غالباً طنزی است آموزنده و علاوه بر خنداندن ، نکته ای در آن هست ؛ طنزی است اندیشمندانه که به جای خنده بلند ، تبسم و سرتکان دادنی حاکی از فهم و ادراک را در پی خود می آورد . این گونه طنز تنها مورد تحسین کسانی قرار می گیرد که به همان پایه ،‌از سلامت روان برخوردار باشند
پژوهش های اخیر ، ثابت کرده است که شوخی های سالم ، یکی از بهترین راههای مقابله با فشارهای زندگی است . خنده ، بر فعالیت سازنده قلب می افزاید ، امواج مغزی را نظم می بخشد ، ریتم های تنفسی را اصلاح می کند و ادراک از درد را کاهش می دهد .
شوخی و خنده ای که از انگیزه های سالم بر می خیزد ، تراوش هورمونهای مربوط به فشار روانی را کم می کند و توان سیستم ایمنی بدن را بالا می برد . از این رو ، حتی در بیماری های وخیم و مهلک ، شوخ طبعی کمک می کند تا بیمار با شادی و آرامش بیشتری زندگی خود را سپری کند
بذله گویی ، خندیدن و خنداندن ،‌ راههای مثبتی برای ابراز هیجانهای خوشایند و نیز عوامل مؤثری برای غلبه بر ترس و تردیدها هستند . با شوخ طبعی متعادل و درست ، می توان با دیگران پیوند دوستی برقرار کرد و از شعله ور شدن زبانه خشم ، جلوگیری نمود ؛ چرا که غیرممکن است خنده و خشم را با هم بیامیزیم و در حال بذله گویی بر سر کسی فریاد بکشیم
حال که مزاح و خنده تا این اندازه بر سلامت روان ، تأثیر مثبت دارند ، بیایید به استقبال این داروهای رایگان برویم و با سهیم کردن دوستان و آشنایان در موضوعات خنده آور ، شادی خود را چند برابر کنیم
* طرح سه میم شادی
خانم الیزابت هارلوک ، روان شناس معاصر ، سه « میم » را عوامل اصلی شادی می داند
محبوبیت -
مقبولیت -
موفقیت -
محبوبیت یعنی دیگران را دوست داشته باشیم و دوستمان داشته باشند
مقبولیت یعنی مورد پذیرش دیگران بودن و انجام دادن تعهد و مسئولیتی مشخص
موفقیت یعنی موفق بودن درکارها ، بخصوص در کار و وظیفه اصلی و داشتن انگیزه موفقیت

منبع : واحد مرکزی خبر