۲ آذر ـ ۲۳ نوامبر ـ درباره فلسفه «پرگماتیسم»

در نوامبر سال ۱۹۰۹ میلادی و طبق برخی نوشته ها بیست و سوم این ماه، «پرگماتیسمPragmatism » به عنوان یك فلسفه آمریكایی وارد دائرهٔ المعارف فلسفه شد. صاحب اصلی این فلسفه چارلز پیرس دانشمند و فیلسوف آمریكایی (۱۸۳۹ ــ ۱۹۱۴ ) است و دو فیلسوف دیگر آمریكایی ویلیام جیمز و «جان دیوی» نیز همین عقیده را داشتند. نامیدن آن به فلسفه «اصالت نتیجه» روشن ترین تعبیر است و كسی را كه اعمال و افكار او با این فلسفه مطابقت دارد و یا این كه پیرو آن است «نتیجه گرا» می خوانند.
پرگماتیستها برخلاف سایر روشهای فلسفی از تحقیق و بررسی در كل عمل اجتناب می ورزند و به جای آن به آزمایش نتایج می پردازند یعنی پس از عملی شدن فكر، نتایج به دست آمده را می سنجند. به نظر آنان «نتیجه» اصل است نه اصول لایتغیر و رفتن از راههای انعطاف ناپذیر معین برای رسیدن به «نتیجه مطلوب» ؛ و به این ترتیب مقید به لایتغیر بودن اصول نیستند.
پرگماتیستها نظرات و عقایدی را می پذیرند كه عملی باشند. از نظر آنان یك عقیده باید نخست تجربه شود و اگر نتایج تجربه مفید و قانع كننده بود به صورت نظام در آید و بر آن ضابطه اجرایی نوشته شود و عملی گردد. به عبارت دیگر فرضیه ای بمانند ماركسیسم باید نخست در گوشه ای تجربه می شد و با توجه به نتایج حاصله و اعمال تغییرات و اصلاحات لازم، سپس در سطح وسیع به اجرا در می آمد .
بسیار دیده شده است روزنامه نگاران آمریكایی كه با این فلسفه و تعریف واژه «پرگماتیسم» كاملا آشنا هستند آن را در خبرها و مقالات خود به مفهوم درست بكار می برند كه در برخی از كشورها كه با این فلسفه آشنایی ندارند آن را «واقع گرایی» ترجمه می كنند كه دقیق نیست .

منبع : تاریخ ایران و جهان در این روز