۴ آذر ـ ۲۵ نوامبر ـ زاد روز فارابی بنیاد گذار دمکراسی اسلامی

طبق منابعی كه در دست است از جمله نتیجه تحقیقات پروفسور دیویدسون، ابو نصر فارابی بنیادگذار دمكراسی اسلامی ۲۵ نوامبر سال۸۷۰ میلادی (۲۵۹ خورشیدی) در شهرك فاراب در خراسان بزرگتر به دنیا آمد و پدرش یك افسرایرانی ارتش بود. در آن زمان هنوز مها جران ترك در مرو و بخارا مستقر نشده بودند و عبور آنان از سیر دریا (سیحون) و ورودشان در مقیاسی كم به ماور النهر شروع شده بود.
از فارابی ۱۱۷ كتاب و رساله از جمله كتاب معروف «مدینه فاضله» باقی مانده است. این آثار در همه زمینه ها از جمله موسیقی است. وی بر همه دانش عصر خود به ویژه ریاضیات، فلسفه، ادبیات و چند زبان خارجی مسلط بود.
مورخان اروپایی وی را از طبقه فلاسفه «نئو پلاتونیست» یا افلاتونیان نوین می دانند كه تحصیلات خود را در بخارا، كانون فرهنگ ایرانی و ادبیات فارسی آغاز كرد و به تكمیل آن در بغداد، حلب و دمشق پرداخت.
در زمینه دمكراسی، وی مانند افلاتون و ارسطو نگران سوء استفاده از انتخابات در یك حكومت مردمسالاری بود. در نظر فارابی بهترین زمامدار باید یك مرد فكر و عمل (دانا وتوانا)، قادر به ترغیب و رهبری دیگران، دارای توان فراوان در تفكر و قوای دماغی و خرد كامل و به حدكافی نیرومند باشد كه بتواند در لحظه لازم فرمان جنگ دهد. از شرایط دیگر زمامدار آگاهی كامل بر قوانین و اصول است به گونه ای كه باید به مثابه یك دائرهٔالمعارف متحرك باشد و شرایط عدل و داد و قدرت اعمال خردمندانه آن در او جمع باشد.. فارابی گوید كه اگر چنین فردی با این شرایط ویژه یافت نشود، تا زمان پیدایش او، حكومت باید به شورایی مركب از افرادی سپرده شود كه مجموع آنان این كیفیت را داشته باشد.با این بیان، فارابی با نامزد شدن هركس برای زمامداری مخالف است ؛ مگر این كه شرایط لازم را داشته باشد.فارابی یافتن چنین فردی را برعهده بزرگان، آگاهان و دلسوزان جامعه گذارده است. به این ترتیب این مردمند كه باید بروند و بگردند و برای خود زمامدار واجد شرایط لازم بیایند و انتخاب كنند، نه این كه(همانند دمكراسی های فعلی) افراد بروند و از مردم بخواهند كه به انها رای بدهند و زمامدار شوند. به تفسیر اصحاب نظر فارابی انتخابات دو مرحله ای را پیشنهاد كرده است و انتخابات مستقیم را نپذیرفته است. به نظر فارابی، یك جامعه با انتخاب زمامدار خوب برای تمشیت امور، رفاه و پیشرفت و سعادت خود را تضمین خواهد كرد.
فارابی زیاد وارد بحث مجالس قانونگذاری نشده است و قران را قانون اساسی اسلام(ام القوانین) خوانده است. طبق تفسیرهایی كه بر این نظر فارابی شده است بنظر می رسد كه وی برای جوامع اسلامی، تعالیم قران را قوانینی كافی تشخیص داده است.
فارابی كه بر زبانهای یونانی و عربی مسلط بود آثار فلاسفه یونان قدیم را ترجمه كرده است. ازمیان آثار فارابی ۴۳ اثر زمینه فلسفه و منطق دارد، هفت اثر در باره اخلاق، هفت اثر درزمینه علوم سیاسی، یك كتاب در باره موسیقی و مابقی در زمینه های مختلف از جمله ریاضی و نجوم است.
فارابی سفر بسیار كرد و در ۸۰ سالگی بسال ۹۵۰ میلادی (۳۳۹ هجری) در دمشق در گذشت. وی ازدواج نكرده بود.

منبع : تاریخ ایران و جهان در این روز