۴ دی ـ ۲۵ دسامبر ـ زاد روز رودکی پدر شعر پارسی و نگاهی گذرا به او و کارهایش

بیشتر مورخان و كرونیكلرها در این كه رودكی پدر شعر پارسی ( پارسی معاصر) ۲۵ دسامبر سال ۸۶۰ میلادی به دنیا آمده است متفق القولند و برخی هم با محاسبات خود، وقوع آن را در همان روز ولی در سال ۸۵۸ میلادی نوشته اند. سال درگذشت وی ۹۴۰ میلادی است كه چند پژوهشگر ، درست آن را سال ۹۴۱ میلادی می دانند.
تاجیكها و روسها بیش از سایر پژوهشگران در باره رودكی تحقیق كرده اند . شوروی در سال ۱۹۵۸ تمبر یاد بود اورا چاپ و منتشر ساخت.
دولت وقت ایران سوم دی ماه سال ۱۳۳۷(۱۹۵۸) همزمان با پارسی زبانان شوروی و مردم افغانستان زاد روز رودكی را با شكوه تمام بر گزار كرد ، اما با جزیی اختلاف عنوانش را یكهزار و یكصدمین زاد روز رودكی گذارد و قرار شد در محل ساختمان دبستان دولتی رودكی در خیابانی منشعب از خیابان حافظ یك تالار هنر به نام رودكی بسازند كه ساخته شد( پس از انقلاب ۱۳۵۷ نام تالار رودکی به تالار وحدت تغییر داده شده است ). در ایران نیز همان سال تمبر پستی رودكی چاپ و به جریان گذارده شد. رودكی نه تنها شاعر بلكه نوازنده و خواننده هم بود . مجسمه های او در میدانهای شهرهای كشورهای پارسی زبان قرار داده شده است تا از زحمات او قدردانی شده باشد . پیش از رودكی هم شاعران پارسی گو بودند ، ولی رسم بر این شده است که بگویند: شعر پارسی با رودكی دوباره به دنیا آمده است.
رودكی كه در یك روستای رودك سمرقند در خراسان بزرگتر به دنیا آمد و نامش ابو عبدالله جعفر ابن محمد بود در دوران سامانیان می زیست كه در تاریخ ایران پس از اسلام ، بیش از هر دودمان دیگر برای احیاء زبان فارسی و فرهنگ و تمدن ایرانی كوشیدند و نمونه بارز میهندوستی ایرانی را ارائه دادند .
از اشعار رودكی كه غزل ، قصیده ، مثنوی و قطعه است و از تو صیفهایی كه كرده است به نظر نمی آید كه نابینای مادر زاد بود و به احتمال زیاد در مقطعی از عمر كور شده باشد . به گفته خود او ، بدون آموزگار به این مرتبه از هنر و ادب دست یافته است كه این اظهار نشان می دهد از هوش و استعداد فروان برخوردار بوده است.
از اشعار رودکی كه در بیش از صد دفتر نوشته شده بودند بیش از هزار بیت در دسترس نیست كه ابیات : بوی جوی مولیان آید همی ــ یاد یار مهربان آید همی ....ای بخارا شاد باش و شاد زی ــ میر(امیر ) زی تو میهمان آید همی .... از آن جمله اند كه گویند امیر سامانی با شنیدن این ابیات به اقامت طولانی خوددر هرات پایان داد و همان دم روانه بخارا شد .
اشعار باقی مانده از رودكی تسلط گسترده او را بر زبان و واژگان پارسی ثابت می كند . وی یكی از ۲۷ شاعر پارسی گوی دوران سامانیان بود ، ولی برتر از همه .
دانشمندان معاصر رودكی هم وی را ستوده اند از جمله ابوالفضل بلعمی .
رودكی در باب اندرز هم اشعار متعدد گفته از جمله:
زمانه پندی آزاده وار داد مرا زمانه را چو نكو بنگری همه پند است
به روز نیك كسان غم مخور زنهار بسا كسا كه به روز تو آرزومند است
همچنین :
اندر بلای سخت پدید آید فضل و بزرگمردی و سالاری
و نیز:
مهتران جهان همه مردند مرگ را سر فرو همی كردند
زیر خاك اندرون شدند آنان كه، همه كوشك ها بر آوردند
از هزاران هزار نعمت و ناز نه به آخر، به جز كفن بردند
گویند كه رودكی در صدد به نظم در آوردن كلیله و دمنه هم بود. مشاهده اشعار رودكی نشان می دهد كه پارسی امروز با زبان هزار و صد سال پیش تفاوت زیاد ندارد و این استواری منحصر به فرد زبان پارسی را در میان زبانهای دیگر جز عربی باید مرهون شعرای پارسی گویی چون رودكی ، فردوسی ، حافظ و ... بود و عمیقا قدر دانشان باشیم.

منبع : تاریخ ایران و جهان در این روز