۱۹ دی ـ ۹ ژانویه ـ روزی که سلیمان میرزا سوسیالیست قدیمی ایران درگذشت که گفت: تا مردم باسواد و آگاه نشوند حقوق برابر خود را نخواهند شناخت

سلیمان میرزا اسكندری سوسیالیست قدیمی ایران و نخستین دبیر اول حزب توده كه قبلا یك بار وزیر فرهنگ ( در كابینه ای كه ژنرال رضا پهلوی نخست وزیر آن بود) و در چند دوره هم نماینده مجلس بود در این روز در سال ۱۳۲۲درگذشت.
پس از حذف شدن رضا شاه در سال ۱۳۲۰، اسكندری در نطق معروف خود خواهان سوسیالیستی شدن تدریجی ایران شده و گفته بود كه سوسیالیستی كردن كشورهای اسلامی آسانتر است زیرا كه مالكیت در اسلام محدود ، و بهره پول و رفتار سرمایه داری ( فرمول عرضه و تقاضا و به زبان دیگر اجحاف و كم فروشی و هرگونه ظلم و تعدی از این دست ) مذموم است. وی در این نطق در عین حال گفته بود که تا مردم باسواد و آگاه نشوند و به داشتن حقوق مساوی در استفاده از منابع و امكانات پی نبرند و ندانند که توسط شماری کم از همنوعان خود استثمار می شوند و دولتهایشان حامی همین عده کم هستند ؛ « سوسیالیسم » و « دمكراسی واقعی » را نخواهند شناخت و برای نیل به این دو هدف مبارزه نخواهند کرد. وی گفته بود كه «آزادی» به مفهوم واقعی آن نمی تواند بدون تساوی اقتصادی نسبی و از میان رفتن طبقات اجتماعی ( عدالت اقتصادی ـ اجتماعی ) تحقق یابد.
« سلیمان میرزا » در همین نطق كه ترجمه آن در دائرهٔالمعارف جنبش های سوسیالیستی آمده است، وجود « نشریات خوب » را عامل مهم آگاه سازی و رشد فرهنگی ـ سیاسی مردم خوانده و گفته بود که به همین دلیل است که مخالفان حقوق توده ها و نیز دولتهای استعماری همه کوشش خود را بکار می برند که روزنامه و مجله خوب وجود نداشته باشد که باید با آن و با ایجاد امپراتوری های خبر و كمپانی های بزرگ انتشار روزنامه ( رسانه ها ) مبارزه و دست آنها رو شود تا مردم ( توده ها) به هدفهای آنها و حقایق مربوط به ایجادشان پی ببرند.
وی در این نطق تاکید کرده بود که به تشخیص او، یكی از مسائل ایرانیان این است كه علاقه به خواندن كتاب را از دست داده اند كه وزارت فرهنگ ( دولت ) اگر بخواهد هموطنان روشن شوند و فریب تحریكات بیگانگان و فرومایگان داخلی را نخورند باید روشی در پیش گیرد تا به کتابخوانی عادت کنند و امر تالیف مورد حمایت دولت قرار گیرد و كتابخانه های عمومی صد برابر و شبانه روزی شوند.

منبع : تاریخ ایران و جهان در این روز