منطقه باستانی توز ، دشتستان (برازجان)

منطقه‌ باستانی توز در محلی بین روستاهای زیراه، اردشیر‌آباد و سعدآباد از توابع دهستان‌های دشتستان در حاشیه رودخانه شاپور دالكی قرار دارد. توز شهری تجارتی بود كه پارچه‌های كتانی ملون و گلابتون‌دوزی آن معروف بود. رودخانه شاپور كه از نزدیك آن می‌گذرد غالباً رودخانه توز (توج) نامیده می‌شد. عضدالدوله دیلمی طایفه‌ای از اعراب را از شام كوچاند و در آن جا اسكان داد. توز در آغاز قرن ششم ویران گردید و تاكنون محل دقیق آن روشن نشده است.
آثار توز قدیم به صورت ویرانه‌هایی در جلگه آبادی‌های سعدآباد، زیراه و اردشیرآباد قرار دارد. بیرون از دره و تپه كنونی روستای زیراه به طرف غرب و جنوب، خرابه‌های فراوانی وجود دارد كه به صورت مزارع یا راه‌های پیاده‌رو و اتومبیل‌رو و قبرستان و محل تعلیف گوسفندان درآمده است. این نواحی كه همه مملو از ویرانه‌ها و خرابه‌های عمارت‌ها و شكسته‌های سنگ و سفال و گچ و ملاط است، وسعت و قدمت ناحیه توز قدیمی را نشان می‌دهد.