پنجشنبه, ۹ فروردین, ۱۴۰۳ / 28 March, 2024
مجله ویستا


مراسم ازدواج ، استان گیلان


در روستاها و حتی در شهرهای كوچك گیلان كه بیش‌ترشان دارای ساخت كشاورزی - دام‌داری هستند، و زن و مرد در جریان كار روزانه مشاركت دارند،‌ دختران و پسران همسران خود را در جریان همین برخوردها و در مراسم عمومی و عروسی‌ها و در بازارهای هفتگی انتخاب می‌كنند. در برخی نواحی، خواستگاری در دو مرحله انجام می‌گیرد: در مرحله اول زنان برای نظرخواهی می‌روند و در صورت توافق، خواستگاری رسمی انجام می‌شود. مجلس عقد در خانه عروس برگزار می‌شود. لوازم مجلس عقد را معمولاً در خوانچه می‌چینند و به خانه عروس می‌فرستند. در روستاهای كوهستانیِ دیلمان آن چه را كه برای عقد خرید كرده‌اند، مثل كفش و لباس عروس، آینه و چراغ، كله قند و شیرینی، عسل و نبات، برنج، روغن و غیره، همراه با قرآن، بار چند قاطر می‌كنند و قاطرها را زنگ می‌بندند و با ساز و نقاره به خانه‌‌ای می‌فرستند كه مراسم عقد در آن برپاست. روز عقد حتماً باید روز خوب باشد و زمان آن را قبلاً تعیین می‌كنند. پس از عقد، نوبت مجلس شیرینی‌خوران است كه در خانه عروس برگزار می‌شود و معمولاً شب شیرینی‌خوران، داماد در خانه عروس می‌ماند. در برخی نقاط، ماندن داماد در خانه‌ عروس موكول به مجلس دیگری است كه »پاكشدن» یا «دومازن‌مارون» نامیده می‌شود و پیش از برگزاری این مجلس، داماد حق رفتن و ماندن در خانه نامزدش را ندارد. در این مجلس، برای ماندن داماد بنا بر رسم، باید بهانه‌ای پیدا شود. معمولاً همراهان داماد یكی یكی می‌روند و او تنها می‌ماند. در ماسال، در آخر شب، یك نفر كفش داماد را جایی پنهان می‌كند. گم شدن كفش، گفت و شنودها و شوخی‌های شیرین به دنبال دارد و سرانجام، داماد شب را در خانه‌ عروس می‌گذراند و به این ترتیب پای او به خانه نامزدِ عقد كرده‌اش باز می‌شود. فاصله زمان عقد تا عروسی كه دوران نامزدی هم نامیده می‌شود،‌ ممكن است كوتاه باشد یا تا حدود یك سال یا بیش‌تر به درازا بكشد. طی این دوران، خانواده عروس به تهیه جهیزیه می‌پردازند و در عید نوروز، عید قربان، چله زمستان و ... دو خانواده، هدیه‌هایی برای یكدیگر می‌فرستند و در كارها به یكدیگر یاری می‌رسانند؛ به ویژه داماد در این مدت یار و همكار جدیِ پدر زن است. مراسم حنابندان نشانه شادی است. حنابندان یكی از مهم‌ترین مراسم عروسی است كه در همه جای گیلان با تفاوت‌هایی انجام می‌شود و معمولاً شب پیش از عروسی صورت می‌‌گیرد. در نومندانِ هشت‌پر، شب حنابندان، سر و صورت داماد را اصلاح می‌كنند؛ انگشتش را حنا می‌گذارند و سپس شمعی روشن در ظرف حنا قرار می‌دند و آن را دور می‌‌‌گردانند و برای داماد پول جمع می‌كنند. در دیلمان، زن آرایشگر كف دست عروس را حنا می‌‌بندد و برایش شعرهای حناسری می‌‌خواند و در فاصله هر بند آن، زنان مبارك‌باد می‌گویند. بردن عروس به خانه داماد و به اصطلاح «گیشه‌بری» پرهیجان‌ترین بخش مراسم عروسی و نقطه اوج این مراسم است. هنگام بردن عروس، صدای ساز، نقاره، كف زدن و ترانه‌‌خوانی،‌ فضا را پر می‌كند. به این ترتیب عروس رهسپار خانه‌ بخت می‌شود. اما پیش از آن كه پا از خانه بیرون بگذارد «درسری» و «دائیانه» می‌گیرند. اگر راه خانه داماد نزدیك باشد،‌ عروس را پیاده می‌برند و اگر دور باشد مَركب او اسبی خواهد بود مزین و آراسته كه البته نباید مادیان باشد. در مسیر راه پیشاپیش عروس آینه و چراغ می‌برند، اسپند دود می‌كنند، می‌رقصند، مبارك‌باد می‌خوانند و نوازندگان هم با صدای ساز و نقاره جمع را همراهی می‌كنند. آن‌ها به جلوی خانه هر خویش و آشنایی برسند، اهل خانه با شربت و شیرینی از آنان پذیرایی می‌كنند برنج، نقل، پول و شاباش هدیه می‌كنند و آب به زیر پای عروس می‌ریزند. در نیمه راه،‌ داماد یك نارنج،‌ پرتقال، سیب یا تكه‌ای قند به طرف عروس پرتاب می‌كند كه هم بركت‌خواهی و طلب‌ نیك‌‌بختی در آن نهفته است و هم سایه‌ای محو از جدال‌ها و كشمكش‌های معمول در این مراسم در زمان‌های كهن را در خود دارد. از جمله عروس و داماد پس از ورود به خانه بخت دور حوض یا چاه آب خانه می‌گردند و عروس سكه‌ای در آب می‌‌اندازد. در روز عروسی معمول است كه اطرافیان هدایایی را به عروس و داماد تقدیم كنند. در شب عروسی ضمن نمایش‌ها و بازی‌ها، پهلوانان مدعو محله، ده و روستاهای اطراف، كشتی می‌گیرند. پس از برگزاری مراسم شب عروسی، در روز دوم یا سوم مراسم «عروس تماشا» صورت می‌پذیرد.


همچنین مشاهده کنید