برگی از تاریخ (۱اردیبهشت) (۱)

امروز ، یکم اردیبهشت ماه ۱۳۸۶ هجری شمسی ، برابراست با ۳ ربیع الثانی ۱۴۲۸ هجری قمری و ۲۱ آوریل ۲۰۰۷ میلادی . رویدادهای مهمی که در طول تاریخ ، درچنین روزی ، بوقوع پیوسته از این قرارند:
● درگذشت سلطان محمود غزنوی
۱۰۰۷ سال پیش درچنین روزی در سال ۴۲۱ قمری ، ابوالقاسم محمود بن سبکتکین ، ملقب به سیف‌الدوله، یمین‌الدوله و امین‌الملهٔ و غازی و مشهور به «سلطان محمود غزنوی» ، سومین حاكم سلسله غزنوی از دنیا رفت .
سلطان محمود که اولین پادشاه مستقل و بزرگ‌ترین فرد خاندان غزنوی است ، به دلیری و بی‌باکی و کثرت فتوحات و شکوه دربار در تاریخ اسلام بسیار مشهور شده مخصوصاً غزوات او در هند و غنایمی که از آنجا آورده‌است.
او در سال ۳۸۷ هجری پس از شكست برادرش اسماعیل حكومت را بدست گرفت و ۲سال بعد با غلبه بر عبدُالملك بن نوح سامانی بر تمامی خراسان استیلا یافت . سلطان محمود غزنوی به تدریج سرزمینهای مجاور را ضمیمه قلمرو خود ساخت . او دوازده بار به سرزمین هندوستان لشكركشی كرد اما سرانجام قبل از رفتن به ری به واسطه لشكركشی های متعدد طی ۳۳ سال حكومتش؛ و ابتلا به بیماری سل از پای درآمد و در ۵۱ سالگی از دنیا رفت .
اجتماع علما و شعرا در دستگاه محمود غزنوی و اشعار و کتبی که به نام او ترتیب یافته نام او را در اطراف عالم معروف کرده‌است. معروفترین شاعران دربار او عبارت بودند عنصری بلخی، فرخی سیستانی، عسجدی مروزی، زینتی، فردوسی طوسی، منشوری سمرقندی، کسائی مروزی و غضائری رازی که بزرگ‌ترین و نامورترین آنان همان فردوسی طوسی است. و از دانشمندان دستگاه محمودی هیچ کسی جلیل‌القدرتر و بزرگوارتر از ابوریحان بیرونی نیست. از وزیران نامی دستگاه سلطان محمود این اشخاص بوده‌اند: فضل بن احمد اسفراینی، ابوالقاسم احمد بن حسن میمندی و ابوعلی حسن بن محمد بن میکال معروف به حسنک وزیر. دبیر مخصوص دربار سلطان‌محمود ابونصر مشکان بوده‌است.
سلطان‌محمود در مذهب حنفی تعصبی مفرط داشت. محمد بن عبدالکریم شهرستانی در ملل و نحل می‌نویسد گویا کرّامی بوده‌است (بل قطعاً) و یکی از مردم خراسان موسوم به عبداللهین کرام به زهد ریائی و حیله و تزویر جمعی کثیر را تابع مذهب خود گردانید و از جمله? اتباع او یکی سلطان محمود بود که بلای عظیمی شد برای شیعه و اهل کلام. به علت تعصب شدید محمود، گروه کثیری از اسماعیلیه در ماوراءالنهر و خراسان و ری کشته شدند و یاران مجدالدولهٔ به جرم معتزلی بودن از دم شمشیر گذشتند و قسمت اعظم کتابخانه? نفیس مجدوالدولهٔ طعمه? آتش سلطان محمود شد.
● درگذشت و روز بزرگداشت سعدی علیه الرحمه
۷۱۵ سال پیش در چنین روزی در سال ۱۲۹۲ میلادی ، مشرف الدین مصلح ابن عبدالله سعدی شیرازی در شیراز وفات یافت.
سعدی درسال ۶۰۶ ه ق در شیراز متولد شد . پدرش در دستگاه دیوانی اتابک سعد بن زنگی، فرمانروای فارس شاغل بود . او دانش های نخستین را در زادگاهش آموخت . پس از درگذشت پدر، سعدی در حدود ۶۲۰ یا ۶۲۳ قمری از شیراز برای تحصیل به مدرسه? نظامیه? بغداد رفت و در آنجا از آموزه‌های امام محمد غزالی بیشترین تأثیر را پذیرفت (سعدی در گلستان غزالی را «امام مرشد» می‌نامد). غیر از نظامیه، سعدی در مجلس درس استادان دیگری از قبیل شهاب‌الدین سهروردی نیز حضور یافت و در عرفان از او تأثیر گرفت. معلم احتمالی دیگر وی در بغداد ابوالفرج بن جوزی بوده است که در هویت اصلی وی بین پژوهندگان (از جمله بین محمد قزوینی و محیط طباطبایی) اختلاف وجود دارد.
سعدی به مسافرت علاقه بسیار داشت و نیمی از عمر خود را در سیر و سفر سپری کرد. او پس از یک مسافرت طولانی که حدود چهل سال به طول انجامید به شیراز بازگشت و مشغول تالیف و تصنیف شد . دیوان اشعار ( کلیات ) ، بوستان و گلستان سعدی (در بحر متقارب) از مهمترین آثار اویند .
مقام سعدی نزد اهل ادب تا بدانجاست که به وی لقب استاد سخن داده‌اند .
محمدعلی فروغی درباره? سعدی می‌نویسد:
«اهل ذوق اِعجاب می‌کنند که سعدی هفتصد سال پیش به زبان امروزی ما سخن گفته است ولی حق این است که [...] ما پس از هفتصد سال به زبانی که از سعدی آموخته‌ایم سخن می‌گوییم».
ضیاء موحد درباره? وی می‌نویسد:
«زبان فارسی پس از فردوسی به هیچ شاعری به‌اندازه? سعدی مدیون نیست».
زبان سعدی به «سهل ممتنع» معروف شده است، از آنجا که به نظر می‌رسد نوشته‌هایش از طرفی بسیار آسان‌اند و از طرفی دیگر گفتن یا ساختن شعرهای مشابه آنها ناممکن.
یک نمونه از غزلیات سعدی:
وقتی دل سودایی می‌رفت به بستان‌ها
بی خویشتنم کردی بوی گل و ریحان‌ها
گه نعره زدی بلبل گه جامه دریدی گل
تا یاد تو افتادم از یاد برفت آن‌ها
ای مهر تو در دل‌ها وی مهر تو بر لب‌ها
وی شور تو در سرها وی سر تو در جان‌ها
تا عهد تو دربستم عهد همه بشکستم
بعد از تو روا باشد نقض همه پیمان‌ها
...
گویند مگو سعدی چندین سخن از عشقش
می‌گویم و بعد از من گویند به دوران‌ها
همه ساله چنین روزی به عنوان روز بزرگداشت سعدی علیه الرحمه در کشور گرامی داشته می شود .
● تولد امانوئل کانت
۲۸۳ سال پیش در چنین روزی در سال ۱۷۲۴ میلادی امانوئل کانت فیلسوف بر جسته آلمانی به دنیا آمد .
ایمانوئل کانت یکی از بزرگترین فلاسفه غربی امروزه به شمار می رود.کونیگسبرگ آلمان در خانواده ای مسیحی متولد شد.خانواده او۹ فرزند داشتند که ۴ آنها کانت بود.او در سن هشت سالگی به اصرار پدر به دست کشیشی به مدرسه کونیگسبرگ رفت .او تا دانشگاه در این مرسه سخت و خشک مذهبی درس خواند و این خود پایه ای شد برای فلسفه های او .او بعد از چند سال تدریس خصوصی به دانشگاه رفت و شروع به سخنرانی های متعدد نمود او کتابهایی در این سالها در زمینه ریاضیات و دینامیک نوشت و چاپ کرد.او بعد از به چاپ رساندن کتابهایی در زمینه کیهان به فلسفه روی آورد.سرانجام وی در ۱۲ فوریه ۱۸۰۴ میلادی درگذشت. در مراسم تشییع جنازه او، مردم از شهرهای مختلف آلمان گرد آمدند تا به استادی بزرگ ادای دین نمایند.
● درگذشت مارک تواین نویسنده و منتقد امریکایی
۲۶۳ سال پیش درچنین روزی در سال۱۷۴۴میلادی ، «مارك تواین» نویسنده و منتقد اِمریكایی در۷۵سالگی درگذشت.
«ساموئل لنگهورن كلمنس» متخلص به «مارك تواین» در ۳۰ نوامبر ۱۸۳۵ در فلوریدا در خانواده ای باایمان دیده به جهان گشود.
به فاصله كمی پس از تولد «مارك» خانواده به «هاینبال» مهاجرت كردند و دوران كودكی و نوجوانی «مارك» در این منطقه سپری شد. در دوران تحصیلات ابتدایی شاگردی متوسط بود اما به قول خودش هیچ دانش آموزی در هجی كردن كلمات به پایش هم نمی رسید. «مارك» در سال ۱۸۴۷ پدر خود را از دست داد و برای شاگردی نزد یك نقاش رفت و در عین حال برای نشریه «ژورنال» نیز به عنوان خبرنگار آغاز به كار كرد. از سال ۱۸۵۷ «مارك تواین» موفق شد با اخذ گواهینامه به عنوان قایقران در رودخانه می سی سی پی مشغول به كار شود و اینجا بود كه تخلص ادبی معروف خود «مارك تواین» را از اصطلاحی با همین تلفظ الهام گرفت كه قایقرانان برای درك عمق رودخانه از آن استفاده می كردند. در سال ۱۸۶۱ «مارك تواین» به ویرجینیا كه والدینش اصالتاً اهل آنجا بودند نقل مكان كرد و به عنوان سردبیر نشریه «تریتوریال اینتر پرایز» مشغول به كار شد. در روز سوم فوریه ۱۸۶۳ بود كه تخلص ادبی «مارك تواین» متولد شد. او سفرنامه طنزآمیزی را كه به رشته تحریر درآورده بود با این تخلص امضا كرد.
در سال ۱۸۶۶ «تواین» به عنوان روزنامه نگار سفری به «هاوایی» داشت و یادداشت های بسیاری از اتفاقات و رویدادهای این سفر جمع آوری كرد. پس از آن سفری به فرانسه و ایتالیا داشت و تجربیات خود را در كتابی با نام «بی گناهان فرنگ» ذكر كرد و پس از انتشار به سرعت به اثری محبوب در میان آمریكاییان و اروپاییان بدل شد. «تواین» معمولاً برای نوشتن به مسافرت های متعددش رجوع می كرد و شاید به همین دلیل است كه آثارش حال و هوای سفرنامه دارد كه نمونه بارز آن «ماجراهای تام سایر» است كه به سال۱۸۷۶ به چاپ رسید. موفقیت اولین كتاب «تواین» تا حدی او را از لحاظ مالی تامین كرد و او توانست با «اولیویا لنگدن» پس از فرستادن ۱۸۹ نامه عاشقانه ازدواج كند كه زنی خانواده دوست بود و خود را وقف حفاظت و مراقبت از شوهر و خانواده اش كرده بود. یك سال پس از ازدواج به هارتفورد مهاجرت كردند و غیر از مسافرت های گاهگاهی كه به خارج از كشور داشتند تا سال ۱۸۹۱در این مكان ماندند. در این زمان «تواین» سخنرانی های متعددی در ایالات متحده و انگلستان در زمینه ادبیات انجام می داد و در خلال همین دوران هم آثار درخشان خود را خلق كرد كه «ماجراهای تام سایر»، «شاهزاده و گدا»، «زندگی در ساحل رودخانه می سی سی پی» و «هاكلبری فین» از آن جمله اند. «تواین» داستان «شاهزاده و گدا» را درباره ادوارد ششم پادشاه انگلستان نوشت و آن را به «دختران خوش اخلاق و مهربان خود، سوزی و كلارا» تقدیم كرد. «زندگی در ساحل رودخانه می سی سی پی» نقد و حمله ای تند است بر تاثیر «سر والتر اسكات» كه «رمانتیسم» او به زعم «تواین» «ضرری بی پایان» را به ادبیات جهان تحمیل كرده است و اما «هاكلبری فین» كه یك ادیسه آمریكایی است و داستان «هاك» و دوستش «جیم» یك برده فراری است و جالب است بدانید كه این اثر هم طراز آثار و كتاب های نویسندگانی همچون «دیكنز»، «استیونسون» و «سارویان» قرار دارد. یكی از بزرگترین دستاوردهای «تواین» در داستان «هاكلبری فین» شیوه نوین و بسیار برجسته روایت داستان است كه در نوع خود یك انقلاب محسوب می شود. او آنقدر در روایت داستان ظریف و دقیق عمل می كند كه بدون ذكر مشخصات ظاهری و تنها با تنظیم و انتخاب نوع جملات حتی رنگ پوست قهرمانان را تصویر می كند.
او كه به تلفظ و نحوه ادای كلمات و جملات بسیار دقیق و حساس بود موفق شد نوع جدیدی از گفتار محاوره ای را برای داستان نویسی آمریكا معرفی كند. «ارنست همینگوی» در اثر خود به نام «تپه های سبز آفریقا» می نویسد: «تمام ادبیات نوین آمریكا از یك كتاب سرچشمه می گیرد و آن «هاكلبری فین» اثر «مارك تواین» است.»
او در سال ۱۹۰۴ همسرش را در طول اقامتشان در فلورانس از دست داد و دختر دومش نیز نابینا شد و اندوه «تواین» از این به بعد در آثارش هویدا است، او كه ذاتاً به زندگی خوشبین بود پس از این اتفاقات دچار سرخوردگی شدیدی شد. این نویسنده بزرگ در ۲۱ آوریل ۱۹۱۰ دیده از جهان فرو بست.

منبع : تبیان