برگی از تاریخ (۳ اردیبهشت) (۲)

پلانک در سال ۱۹۰۰ به این نتیجه رسید که برای توضیح پدیده تابش جسم سیاه باید ایده کاملاٌ‌ جدیدی را پیش کشید وی این فکر را در میان نهاد که انرژی نیز مانند ماده از آحاد یا بسته‌های کوچکی درست شده است. او آن آحاد را کوانتوم نام داد که کلمه‌ای ماخوذ از زبان لاتینی به معنی چقدر و جمع آن کوانتا بود، این فکر که با اصول و قوانین آن زمان وفق نمی‌کرد بالطبع مخالفانی بوجود آورد ولی این مخالفتها بیش از ۵ سال طول نکشید زیرا تئوری انیشتین که متکی به تئوری کوانتا بیان شد ارزش واقعی و حقیقی تئوری بیان شده به‌وسیله پلانک را معلوم نمود بعد از آن پلانک و انیشتین با یکدیگر مکاتباتی آغاز کردند که تا پایان عمر پلانک ادامه یافت و سبب همکاری های مهمی بین آنهاد در زمینه خواص نور نیز شد.
پلانک مورد احترام همکاران خود در همه حوزههای علمی و از همه ملیتهای جهان بود. در سال ۱۹۱۸ که جایزه نوبل در فیزیک اعطاء می‌‌شد، آلبرت انیشتین، نیلز بوهر، ارنست رادرفورد و ورنر هایزنبرگ – که همه می‌‌توانستند خود مستحق کسب آن افتخار باشند – مناسبت را با توافق بدون شرط خویش تاریخی کرده و مستحق‌ترین شخص برای جایزه را پلانک دانستند بدین ترتیب پلانک به اخذ جایزه نوبل نائل آمد و استاد دانشگاه برلین گردید.
پلاک در روز ۴ اکتبر ۱۹۴۷ در ۹۲ سالگی در پی یک حمله قلبی در گذشت تاریخ او را به پاس دو کشف عمده اش به یاد خواهد داشت: کشف نظریه کوانتومی و کشف آلبرت انیشتین .
● ورود ستارخان و باقرخان به تهران
۱۰۰سال پیش درچنین روزی در سال ۱۳۲۸ قمری ، ستارخان و باقرخان از سرداران مشروطه كه از تبریز به سوی تهران حركت كرده بودند با شكوهی بسیار و پیروزمندانه به تهران وارد شدند . پس از ورود به پایتخت، ستارخان و یارانش در پارك اتابك و باقرخان با همراهان خود در عشرت آباد ساكن شدند . این ۲ مبارز خستگی ناپذیر، درخشانترین چهره های جنبش مشروطیت و از قهرمانان ملی این مرز و بوم بشمار می روند . این مبارزین آزادی و آزادیخواهی به هنگام محاصره تبریز در زمان محمد علیشاه با كمك مردم شهر به مدت ۱۱ ماه با مقاومتی كم نظیر از شهر دفاع كرده حملات قشون دولتی را خنثی نمودند . ستارخان ملقب به سردارملی و باقرخان مشهور به سالار ملی در سایه غیرتمندی ، دلیری و رشادت خود در نهضت مشروطه مجاهدتهای بسیار كردند نام خود را برای همیشه در برگی زرین ازتاریخ این سرزمین ثبت نمودند .
● شهادت سپهبد محمد ولی قرنی
۲۸ سال پیش در چنین روزی در سال ۱۳۵۸ شمسی ، در ساعت یازده و سی دقیقه صبح ، محمد ولی قرنی نخستین رئیس ستاد کل ارتش جمهوری اسلامی ایران ، توسط گروهک فرقان به شهادت رسید . شهید سپهبد قرنی در سال ۱۲۹۲ شمسی دیده به جهان گشود. وی پس از طی تحصیلات مقدماتی وارد ارتش شد و در این مسیر رشد کرد و در دانشکده افسری صاحب معلومات نظامی شد. وی از همان ابتدا به دلیل عشق به مفاهیم مذهبی دنباله رو تعالیم امام خمینی (ره) شد و در سال ۱۳۳۷ به همراه عده ای از همکاران خود تصمیم گرفت که علیه رژیم منحوس پهلوی دست به کودتا بزند. این طرح لو رفت و او به زندان محکوم گردید.
پس از آزادی از زندان وی در راه تازه ای قرار گرفت اما هرازگاهی به دلیل فعالیت های گسترده اش علیه رژیم پهلوی به زندان محکوم می شد. پس از پیروزی شكوهمند انقلاب اسلامی، سپهبد قرنی به سمت اولین رییس ستاد مشترك ارتش منصوب شد. او سپس فعالیت خود را برای تصفیه و بازسازی و توان مكتبی بخشیدن به ارتش آغاز كرد.
مدت مسئولیت او در نظام جمهوری اسلامی فقط ۴۳ روز - از ۲۳ بهمن ۵۷ تا ۷ فروردین ۵۸ - بوده است. مدتی هر چند كوتاه اما در مقطعی حساس از تاریخ انقلاب كه لحظه لحظه آن آبستن حوادثی بزرگ در ابعاد مختلف خصوصاً در بعد نظامی بود.
از دید نیروهای ضد انقلاب كه با وابستگی به بیگانگان از جمله رژیم بعث عراق، از اولین روزهای پیروزی انقلاب اسلامی دست به ایجاد آشوب و بلوا در بسیاری از شهرها و بخصوص استان كردستان زدند و تا آنجا پیش رفتند كه پادگان كردستان را تصرف و غارت كردند، گناه بزرگ سپهبد قرنی این بود كه با تمام وجود از سقوط پادگان سنندج جلوگیری كرد و اجازه نداد كه به سرنوشت دیگر مراكز نظامی كه با خیانت برخی افراد به دست ضد انقلابیون افتاد، دچار شود.
سرانجام كارشكنی مدافعین گروهكهای ضد انقلاب باعث شد تا در تاریخ ۷ / ۱ / ۵۸ سپهبد قرنی، به خاطر اختلافی كه در نوع برخورد با اشرار فعال در كردستان با دولت موقت داشت، استعفای خود را تقدیم امام (ره ) كند و طولی نكشید كه در تاریخ ۳ اردیبهشت همان سال توسط گروهك تروریستی فرقان به شهادت رسید.
● تعریف ویروس ایدز
۲۳ سال پیش درچنین روزی در سال ۱۹۸۴ میلادی ، ویروس ایدز شناخته شد . این ویروس پس از ورود به بدن انسان از طریق اتصال به گیرنده خود وارد سلول می گرد د . ویروس ایدز تمایل خاصی به سیستم رتیکو لواند و تلیال دارد . سردسته این سیستم ، لنفوسیت T است که انواع مختلفی مثل helper ، killer ، Cytotoxic دارد . این لنفو سیت ها دارای گیرنده های مختلفی اند که لنفوسیت T۴ با گیرنده CD۴ ، مهم ترین لنفوسیتی است که ویروس می تواند به آن متصل شده و به آن آسیب برساند . تمام ویروس های ایدز بلافاصله به سطح سلول های TCD۴ می چسبند و به چند طریق آنها را از بین می برند . مهمترین قسمت بیماری زایی ایدز زمانی پایه گذاری می شود که آنزیم ترانس کریپتاز معکوس باعث ساخته شدن یک رشته DNA از رویRNA ویروس شده و با کمک آنزیم های د یگر از این DNA تک رشته ای یک DNA دو رشته ای ایجاد می شود که جای DNA طبیعی را درهسته سلول می گیرد . ازاین پس بیمار مبتلا به ایدز بوده و دو راه برای وی محتمل است ؛ یا سلول از بین می رود یا ویروس . در حالت معمول ویروس از بین نمی رود . لذا ویروس آنقدر داخل سلول می ماند تا آنرا از میان بردارد . در این مد ت آنزیم ترانس کریپتاز معکوس ، RNA های زیادی را ساخته و دارای پوشش می کند و این ذرات ویروسی ( ویریون ها ) د ر سلول های د یگر پخش می شوند .
● روز بزرگداشت شیخ بهایی
در تقویم ما ایرانیان ، همه ساله چنین روزی به عنوان روز بزرگداشت شیخ بهایی در کشور گرامی داشته می شود .
شیخ بهایی دانشمندی است که با وجود گستردگی وجوه شخصیتی اش کمتر در میان عامه مردم شناخته شده است . او دانشمندی است که در حوزه های مختلف علمی تحقیق کرده و در تمامی حوزه های مختلف علمی صاحب تخصص و تبحر است .
بـها الدین محمد بن عزالدین حسین بن عبدالصمد بن شمس الدین محمد بن علی بن حسین بن مـحمد بن صالح حارثی همدانی عاملی جبعی , معروف به شیخ ‌بهایی , حکیم و فقیه و عارف و مـنجم و ریاضی دان و شاعر و ادیب و مورخ بزرگ , درسال ۹۵۳ قمری ، در بعلبک از توابع جبل عامل دیده به جهان گشود . ناحیه "جبل عامل" همواره یكی از مراكز شیعه در مغرب آسیا بوده است و پیشوایان و دانشمندان شیعه كه از این ناحیه برخاسته اند، بسیارند.
پدربزرگوارش شیخ حسین فرزند عـبـدالـصـمد حارثی از علمای فقه و اصول و از اعاظم روزگار خود بوده است . بهاءالدین در كودكی به همراه پدرش به ایران آمد و پس از اتمام تحصیلات، شیخ الاسلام اصفهان شد. او پس از فراگیری مقدمات علوم نزد پدر بزرگوار خود وارد حوزه های مختلف علوم زمان خویش شد و در بسیاری از علوم روزگارش متبحر گشت به طوری که گفته اند او از هر علمی به میزان کفایت و مهارت گلی چیده بود . فقه ، فلسفه ، ریاضیات ، اصول ، هندسه ، نجوم ، طب ، ادبیات و...همگی از علومی بودند که شیخ بزرگوار شم دانش پژوهی خود را در آنها آزموده بود .
این عالم ربانی در طول عمر پر برکت خویش از محضر دانشمندان متعددی در رشته های مختلف کسب فیض کرد . وی تفسیر و حدیث و ادبیات عرب رااز پدر، حکمت و کلام را از ملا عبداللّه مدرس یزدی ، ریاضیات را از ملا عـلـی مـذهـب و مـلا افضل قاضی مدرس و ملا محمد باقر بن زین العابدین یزدی و طب را از حکیم عماد الدین محمود آموخت .
او همچنین در طول عمر پربر کت خویش شاگردان بسیاری را نیز به جامعه اسلامی عرضه کرد که از مهمترین آنها می توان به ؛ « صدر الدین محمد ابراهیم شیرازی , معروف به ملا صدرا ، ملا محمد محسن بن مرتضی بن محمود، معروف به فیض کاشانی ، ملا محمد باقر بن محمد مؤمن خراسانی ، معروف به محقق شیخ الاسلام ، ملا محمد تقی بن مقصود علی مجلسی صاحب روضهٔ المتقین و سید عز الدین حسینی کرکی عاملی مشهور به مجتهد مفتی اصفهانی » اشاره کرد .
آن عالم ربانی از خود آثار گرانبهایی را نیز به جای نهاده است که برخی از مورخین شمار آن را بیش از دویست کتاب دانسته اند .
در تـحـقـیـقی که دکتر محمد باقر حجتی در این مورد کرده است ، تعداداین کتاب ها ۱۲۳ جلد بر آورد شده اند .
عشریات خمس ، اجوبه مسائل جزائریه ، احکام سجود و تلاوت جامع عباسی ، جواب مسائل شیخ جار، حاشیه بر ارشاد الاذهان علا مه حلی ، حاشیه بر قواعد علا مه ، شرح فرائض نصیریه خواجه نصیر الدین طوسی ، فرائض بهائیه (ارث )، تهذیب البیان ، تعزیت نامه ، دیوان اشعار فارسی و عربی ، شیر و شکر ، طوطی نامه ، کشکول (۵ جلد)، نان و پنیر(بر وزن و سبک مثنوی مولوی) ، اسطرلاب ، تشریح الافلاک ، تقویم شمس با اسطرلاب ، انکار جوهر الفرد، الوجود الذهنی ، وحدت وجود و رساله جفرو ... از جمله مهمترین آثار اویند .
اشعار فارسی بهائی عمدتاً شامل مثنویّات، غزلیّات و رباعیّات است. وی در غزل به شیوه فخرالدین عراقی و حافظ، در رباعی با نظر به ابو سعید ابوالخیر و خواجه عبدالله انصاری و در مثنوی به شیوه مولوی شعر سروده است. ویژگی مشترک اشعار بهائی میل شدید به زهد و تصوّف و عرفان است.
از بررسی شیوه نگارش بهائی در اکثر آثارش، این نکته هویداست که وی مهارت فراوانی در ایجاز و بیان معمّا آمیز مطالب داشته است. وی حتی در آثار فقهی اش این هنر را به کار برده که نمونه بارز آن «رسائل پنجگانه الاثناعشرّیه »، است.
آن عالم بزرگوار در برخی از حوزه های عملی روزگار خویش نیز دستی داشته است و توانسته است دانش خود را در زمینه های مهندسی و معماری در مواردی بکار گیرد و دراین حوزه ها نیز منشا خیرات کثیره گردد .
سرانجام شیخ بزرگوار پس از عمری مجاهدت در دوازدهم شوال سال ۱۰۳۰هجری قمری ، در اصفهان ، دارفانی را وداع گفت و بنا بر وصیت خودش جنازه او را به مشهد بردند و در جوار مرقد مطهر حضرت علی بن موسی الرضا (ع) ، جنب موزه آستان قدس دفن كردند.
▪ خدمات شیخ بهائی:
در عرف مردم ایران، شیخ بهائی به مهارت در ریاضی و معماری و مهندسی معروف بوده و هنوز هم به همین صفت معروف است، چنانكه معماری مسجد امام اصفهان و مهندسی حصار نجف را به او نسبت می دهند.
چند نمونه از سلسله خدمات ارزنده ای که به وی نسبت داده می شود از این قرار است :
- شاخصی برای تعیین اوقات شبانه روز از روی سایه آفتاب یا به اصطلاح فنی، ساعت آفتاب یا صفحه آفتابی و یا ساعت ظلی در مغرب مسجد امام (مسجد شاه سابق) در اصفهان هست كه می گویند وی ساخته است.
- تقسیم آب زاینده رود به محلات اصفهان و قرای مجاور رودخانه . معروف است هیئتی در آن زمان از جانب شاه عباس به ریاست شیخ بهائی مأمور شد و ترتیب بسیار دقیق و درستی با منتهای عدالت و دقت علمی در باب حق آب هر ده و آبادی و محله و بردن آب و ساختن مادیها دادند كه هنوز به همان ترتیب معمول است و اصل طومار آن در اصفهان هست.
- طرح ریزی كاریز نجف آباد اصفهان ، كه به نام قنات زرین كمر، یكی از بزرگترین كاریزهای ایران است .
- تعیین سمت قبله مسجد امام به مقیاس چهل درجه انحراف غربی از نقطه جنوب و خاتمه دادن به یك سلسله اختلاف نظر كه مفتیان ابتدای عهد صفوی راجع به تشخیص قبله عراقین در مدت یك قرن و نیم اختلاف داشته اند.
- ساختمان گلخن گرمابه ای كه هنوز در اصفهان مانده و به حمام شیخ بهائی یا حمام شیخ معروف است و آن حمام در میان مسجد جامع و هارونیه در بازار كهنه نزدیك بقعه معروف به درب امام واقع است و مردم اصفهان از دیر باز همواره عقیده داشته اند كه گلخن آن گرمابه را بهائی چنان ساخته كه با شمعی گرم می شد و در زیر پاتیل گلخن فضای تهی تعبیه كرده و شمعی افروخته در میان آن گذاشته و آن فضا را بسته بود و شمع تا مدتهای مدید همچنان می سوخت و آب حمام بدان وسیله گرم می شد و خود گفته بود كه اگر روزی آن فضا را بشكافند، شمع خاموش خواهد شد و گلخن از كار می افتد و چون پس از مدتی به تعمیر گرمابه پرداختند و آن محوطه را شكافتند، فوراً شمع خاموش شد و دیگر از آن پس نتوانستند بسازند. همچنین طراحی منار جنبان اصفهان كه هم اكنون نیز پا برجاست به او نسبت داده می شود.
این شعر زیبا از وی به یادگار مانده است:
تا کی به تمنای وصال تو یگانه
اشکم شود از هر مژه چون سیل روانه
خواهد که سرآید غم هجران تو یا نه
ای تیره غمت را دل عشاق نشانه
جمعی به تو مشغول و تو غایب زمیانه
الخ...

منابع:
مهر
صداوسیما
ویکی پدیا
روزنامک
سایت مشاهیر
Irib
ایرانگار
شهید آوینی

منبع : تبیان