جمعه, ۱۰ فروردین, ۱۴۰۳ / 29 March, 2024
مجله ویستا

۲ خرداد ـ ۲۳ می ـ شکست گرانیکوس،نخستین «روز سیاه» ایرانیان


به نوشته آریان مورخ یونانی ـ رومی ۲۳ مه سال ۳۳۴ پیش از میلاد و به نوشته پلوتارك (فصل ۱۶ كتاب زندگی اسكندر) سی ام مه آن سال (هفت روز اختلاف پس از تطبیق تقویم ها) شاید نخستین «روز سیاه» در تاریخ ایرانیان باشد. درآن روز نیروهای ایران در شمال غربی قلمرو این كشور در كنار رود گرانیكوس (شمال غربی تركیه امروز و به فاصله ای كم از تنگه داردانل)) از سپاه اسكندر مقدونی كه از نظر شمار كمتر از آنان بود شكست خوردند. زیرا كه اسكندر با تاكتیك تازه ای كه برای افسران ایرانی تازگی داشت و نیز تسلیحات نوین از جمله نیزه های بلند پنج متری وارد جنگ شده بود.
به علاوه، آن دسته از سربازان یونانی زبان اجیر شده برای خدمت در ارتش ایران كه پنج هزار پیاده سنگین اسلحه بودند وفاداری كامل به ما نداشتند. در این جنگ تنها نیروهای محلی سه ساتراپی (استان) ایران در آناتولی مركب از ۱۵ هزار سوار، ۱۴ هزار پیاده و پنج هزار مرسنر یونانی شركت كرده بودند و اسكندر پنج هزار سوار و ۲۵ هزار پیاده داشت كه عمدتا مقدونی و ایلریایی (از یوگوسلاوی امروز) بودند.
فرماندهی نیروهای ایران با دو ژنرال به نام های سپهرداد و تیرداد بود كه سپهرداد در نخستین برخورد دو نیرو كشته شد و سربازانش كه در قسمت راست جبهه می جنگیدند با مرگ او روحیه خود را از دست دادند.
علت شكست ایران یكی ضعف اطلاعاتی ژنرالهای مستقر در آناتولی بود كه متوجه تجهیز نیروهای اسكندر به نیزه های بلند نشده بودند كه سواره نظام ایرانی در برابرشان آسیب پذیر بود. ضعف دیگر، غرور بیجای فرماندهان محلی بود كه از ستاد مركزی ارتش تقاضای اعزام نیروی كمكی نكرده بودند. این دو ژنرال همچنین به توصیه قدیمی داریوش بزرگ توجه نكرده بود كه تاكید كرده بود در جنگهای دفاعی، تنها باید از عنصر ایرانی استفاده شود كه می داند اگر شكست بخورد، میهن و عزیزانش نابود خواهند شد، نه از سرباز مرسنر خارجی (مزدور).
غرور فرماندهی نظامی ایران كه اسكندر را ـ پیش از حمله دست كم گرفته بود و درصدد كسب اطلاع از اسلحه و تاكتیك وی بر نیامده بود عامل دیگر شكست در جنگ گرانیكوس نخستین نبرد از سه درگیری نظامی ایران و اسكندر به شمار می رود. ضعف مدیریت داریوش سوم دلیل اصلی شكستهای بعدی ایران بود. اسكندر پس از پیروزی در گرانیكوس به جای ادامه پیشروی به سوی مركز ایران، در حاشیه ساحل اژه و به موازات دریا به سمت جنوب پیش راند تا یونانی های تبعه ایران را به سوی خود جلب و وارد واحدهایش كند و داریوش سوم پیش از آن كه اسكندر به این گونه تقویت شود جلوی او را نگرفته بود و ....
منبع : تاریخ ایران و جهان در این روز


همچنین مشاهده کنید