برگی از تاریخ (۲ خرداد) (۱)

امروز دوم خرداد ماه ۱۳۸۶ هجری شمسی ، برابراست با ۶ جمادی الاول ۱۴۲۸قمری و ۲۳ می ۲۰۰۷ میلادی . رویدادهای مهمی که در طول تاریخ ، درچنین روزی ، بوقوع پیوسته از این قرارند:
● درگذشت شاه اسماعیل صفوی
۴۸۳ سال پیش در چنین روزی در سال ۱۵۲۴ میلادی ، شاه اسماعیل صفوی موسس دودمان صفویان ، كه شیعه اثنی عشری را مذهب رسمی ایران اعلام كرد ، پس از ۲۳ سال سلطنت در گذشت.
سلسله صفوی تأسیس خود را مدیون او و پیروان و مریدان وفادارش بود . شاه اسماعیل از خاندان شیخ صفی الدین اردبیلی، پس از ۱۲ سال تلاش و از میان بردن ۵۰ حاکمیت محلی، سرانجام در تبریز تاجگذاری کرد. او با محور قرار دادن مذهب تشیع، حکومتی یکپارچه و متمرکز ایجاد کرد.
شاه اسماعیل به دو نکته‌ ی اساسی توجه داشت : یکی مذهب تشیع و دیگری زبان ترکی. اولی پایه و اساس قدرت گیری خاندان صفویه بود و دومی عامل بسیج هواداران صفویه. در سپاهی که شاه اسماعیل برای اجرای اهدافش گرد آورده بود، قبایل ترکی چون شاملو، استاجلو، تکه للو، روملو، افشار، ذوالقدر، قاجار و ارساق شرکت داشتند. این قبایل در زمان شیخ حیدر پدر شاه اسماعیل، با نام قزلباشان معروف شدند.
قزلباشان هسته‌ی اصلی سپاه شاه اسماعیل را تشکیل می‌دادند. عامل ارتباط معنوی و ظاهری شاه اسماعیل با مریدانش نیز زبان ترکی بود. با به قدرت رسیدن شاه اسماعیل، زبان ترکی نیرویی دوباره گرفت. شاه اسماعیل خود به ترکی شعر می‌سرود و قسمت مهم اشعار او در عشق امام علی (ع) و امامان شیعه است.
او محبوب مردم ایران بود. بنیانگذاری یک امپراطوری با مرزهای تقریباً مشابه کنونی ایران، تشکیلات سیاسی این سرزمین ها، ثبات نسبی داخلی و حفظ و حراست از شر دشمنان خارجی از دلایل این محبوبیت محسوب می شد. شاه اسماعیل به محض آنکه بر تخت سلطنت نشسته بود، مذهب تشیع را در کشور، کیش رسمی قرار داده و دولتی نیرومند به وجود آورد.
شاه اسماعیل در زمان حکومت خود ، رشادتهای فراوانی از خود نشان داد که معروفترین آنها نبرد چالدران است .
چالدران جلگه ای است با ۷۵۰ كیلومتر مربع در شمال غربی خوی. آنچه این دشت را مشهور كرده همان جنگ سختی است كه در آن دو سپاه ایران و عثمانی با هم روبرو شدند و شكست ایرانیان كه در عین حال از چنان رشادت و دلاوری سرشار بوده است كه به شكست نمی مانست.
آنچه ایرانیان را با آن همه دلاوری كه كردند به شكست كشاند چیزی نبود جز سلاح آتشینی كه ترك های عثمانی از آن بهره مند بودند و در دشت باز چالدران سپاه ۲۰ هزار نفره ایران را كه اتفاقاً از لحاظ تعداد هم از لشگر عثمانی كمتر بودند و تنها بر حمیت و جنگاوری و زبدگی ایشان حساب باز نشده بود، شكست. این نكته را هم باید یادآوری كرد كه ایرانیان در آن زمان می توانستند به سلاح گرم دسترسی پیدا كنند و مشكلی در این كه تجهیزاتی مانند توپخانه و تفنگ را مهیا كنند، نداشتند، اما شاه اسماعیل صفوی معتقد بود كه استفاده از سلاح آتشین خلاف مردانگی است بنابراین سپاه ایران با شمشیر و كمان و تبرزین و گرز به جنگ با توپخانه عثمانی پرداخت.
جالب اینجاست كه با همین تسلیحات هم شاه اسماعیل و فرماندهانش نقشه ای برای خنثی كردن سلاح های آتشین ترك ها داشتند كه تا حدی هم موفق بود و چند توپ عثمانی ها با حملات سریع سواره نظام صفوی خاموش شد اما در نهایت تفنگ داران ترك و توپخانه عثمانی با تلفات سنگین توانست، ایرانیان را شكست دهد و شاه اسماعیل تنها با ۶۰۰ نفر از سواران، چالدران را ترك گفت، جنگ چالدران اسیر نظامی نداشت و ایرانیان با كشته شدن، اسارت را نپذیرفتند، جنگ چالدران نظر جانشینان شاه اسماعیل را درباره جنگ و مردانگی و جوانمردی تغییر داد و سلاح آتشین در سپاه ایران راه یافت. از این رو این نبرد به " شاه جنگ ایرانیان " معروف شده است .
شاه اسماعیل صفوی بعد از شكست مقابل سلطان سلیم عثمانی، از سلاطین عثمانی به شهر سراب روی آورد و هنگامی که عازم قفقاز بود بیمار شد و در سال ۹۳۰ در این شهر درگذشت. در آن زمان او ۳۸ ساله بود و ۲۴ سال از پادشاهی وی می گذشت. جسد وی را به اردبیل آورده و در آرامگاه شیخ صفی الدین اردبیلی به خاک سپردند.
● زادروز فریدریش روكرت
۲۱۹ سال پیش درچنین روزی در سال ۱۷۸۸ میلادی ، فریدریش روكرت زبان شناس زبان‏های هند و اروپایی و شاعر و مترجم آلمانی در هامبورگ متولد شد .
وی پس از طی تحصیلات مقدماتی، در رشته حقوق فارغ التحصیل شد. از آن پس به آموختن زبان‏های شرقی از قبیل فارسی، عربی، سانسكریت، چینی و هم‏چنین زبان‏های اروپایی پرداخت و در هر یك، تسلّطی بسزا یافت. روكرت از سال ۱۸۱۱میلادی به تدریس در دانشگاه‏های آلمان مشغول شد و هم‏زمان به تحقیق و مطالعه درباره زبان‏های شرق پرداخت. او از پیش‏گامان شاعران آلمان به شمار می‏رود.
تسلط شگفت انگیز روكرت به زبان آلمانی، او را در سرودن اشعار مختلفی در سبك‏های گوناگون و قالب‏های مختلف شرقی و غربی توانا كرده است. روكرت هم‏چنین از برخی سبك‏های ادبی شرقی برای سرودن شعر بهره می‏گرفت.
وی در ترجمه برخی آثار از عربی به آلمانی، تمامی سجع‏ها، ضرب‏آهنگ‏ها، لفاظی‏ها، آرایه‏های بدیع، ایهامات لفظی و بالاخره همه ترفندهای ادبیِ به كار رفته در اصلِ اثر را به كار می‏برد، به‏طوری كه برخی آثار ترجمه‏ای او، از شگفتی‏های ادبیِ تاریخ ادبیات اروپا به شمار می‏روند. روكرت هم‏چنین درتمام انواع شعر به ویژه غزل و حماسه‏سرایی مهارت داشته و در سبك ادبی، پیرو شیوه رمانتیك یا داستانی و افسانه‏ای بود. از روكرت آثار متعددی برجای مانده است.
ترجمه قران كه به خودی خود از حیث زبان شناسی و به لحاظ زیباشناسی شاهكاری در زبان آلمانی محسوب می شود، هر چند در اینجا و آنجا كاملاً دقیق و عیناً مطابق با متن اصلی نیست، اما برای نخستین بار سبك قرآن و زیبایی و شكوه كلام خدا را به خواننده آلمانی زبان می نمایاند و او را به شگفت و تحسین وا میدارد. نبوغ روكرت در فراگیری زبان های گوناگون، در دوران او زبانزد خاص و عام بوده است .
افزون بر ترجمه قرآن آثار دیگری نیز به جا مانده است؛ از آن جمله ترجمه منظوم اشعار گلستان سعدی كه در سال ۱۸۴۷ میلادی به انجام رساند، بهترین و زیباترین ترجمه ای است كه تا كنون از این دفتر منتشر شده است. ترجمه روكرت از گلستان نزدیك به پنجاه سال بعد از اتمام آن و بیش از سی سال پس از مرگ او، برای نخستین بار در «مجله تاریخ ادبیات تطبیقی» به سال ۱۸۹۵ میلادی منتشر شد. روكرت خود در سال ۱۸۵۱ برای اولین بار در «دفتر یادداشت های شاعرانه» خود اشاره ای به ترجمه بخش منظوم گلستان دارد. او بوستان سعدی را نیز به صورت زیبایی به آلمانی ترجمه كرد كه انتشار این كتاب نیز در زمان حیات او به انجام نرسید و نخستین بار در سال ۱۸۸۲ میلادی منتشر شد. روكرت گزیده ای از شاهنامه فردوسی و شماری از غزلیات سعدی را نیز به آلمانی ترجمه كرد.
● نشان لژیون دو نور ، ابتكار ناپلئون بناپارت
۲۰۵ سال پیش درچنین روزی درسال ۱۸۰۲ میلادی ، نشان لژیون دو نور از معروفترین نشانهای كشور فرانسه به ابتكار ناپلئون بناپارت كنسول اول فرانسه ایجاد شد .
هدف از ایجاد این نشان تجلیل از كسانی بود كه در راه ارائه خدمات برجسته لشكری و كشوری به فرانسه می كوشیدند .
لژیون دونور ابتدا فقط به فرانسویان اهدا می شد. اما در سالهای بعد به اتباع كشورهای دیگر نیز داده شد . هم اکنون نشان لژیون دونور هنوز پابرجاست.
● سیمون بولیوار ، ملقب به ال لیبرتادو شد
۱۹۴ سال پیش در چنین روزی در سال ۱۸۱۳ میلادی ، ونزوئلایی ها به سیمون بولیوار قهرمان ملی لاتین های قاره آمریکا ، لقب ال لیبرتادو (آزادیبخش) دادند.
سیمون بولیوار در روز ۲۴ ژانویه سال ۱۷۸۳ میلادی در شهر كاراكاس و در یك خانواده اشرافی متولد شده بود. او در سن ۹ سالگی پدرش را از دست داد.سیمون ابتدا در ونزوئلا و سپس در اروپا تحصیل كرد و پرورش یافت.او در اروپا توانست دانش های ادبی و علمی خود را عمیق تر كرده و با آرمان های دموكراتیك الهام گرفته از انقلاب فرانسه آشنا شود.
این آرمان ها زندگی او را تحت تاثیر قرار داده و او را به مبارزه برای استقلال قاره امریكای جنوبی متقاعد كردند. سیمون بولیوار در سفر ایتالیا هنگام صعود از كوه مقدس این جملات را بر زبان آورد: «در مقابل شما سوگند می خورم ، به خداوند پدرانم سوگند می خورم ، به پدرانم سوگند می خورم ، به شرافتم سوگند می خورم و به میهنم سوگند می خورم كه هرگز تا قبل از گسستن زنجیرهایی كه قدرت حاكمه اسپانیا به ما تحمیل كرده به بازوی خود استراحت و به روح خود آرامش نخواهم داد».
از آوریل سال ۱۸۱۰ میلادی ، كلنل بولیوار به یكی از رهبران عمده جنبش آزادی بخش ونزوئلا تبدیل شد. با این حال ، در ژوئن سال ۱۸۲۱ میلادی بود كه سیمون بولیوار پس از پیروزی در كارابوبو توانست اسپانیایی ها را از خاك ونزوئلا بیرون براند .
از آن پس ، سیمون بولیوار تلاش خود را معطوف آزاد كردن سایر مستعمرات اسپانیا در قاره امریكای جنوبی كرد. جنگ در پس جنگ بولیوار موفق شد جمهوری بزرگ كلمبیا را متشكل از كشورهای كلمبیا، ونزوئلا و اكوادور آزاد تشكیل دهد . اندیشه های ضد امپریالیستی بولیوار از او چهره ای بی بدیل در روند مبارزات مردم آمریكای لاتین ترسیم كرده است.
سرانجام وی در سال ۱۸۳۰ میلادی در نزدیكی شهر سانتامارتا در كلمبیا به علت ابتلا به بیماری سل درگذشت .

منبع : تبیان