۳۰ خرداد ـ ۲۰ ژوئن ـ حمایت «جان دوی» صاحب فلسفه «پرگماتیسم» از مبارزات ایرانیان

۲۰ ژوئن سال ۱۹۵۱ كه تب رسیدن به دمكراسی واقعی، ایرانیان را در برگرفته بود و سرگرم ملی كردن نفت خود و مبارزه با انگلستان بودند، جان دوی فیلسوف آمریكایی و صاحب فلسفه «پرگماتیسم» به حمایت از مساعی مردم ایران سخن گفت و این نوع تلاشها را «حق» هر ملتی دانست.
به این مناسبت نگاهی كوتاه داریم به عقاید «جان دوی»:
جان دوی (۱۹۵۲ـ۱۸۵۹) John Dewey فیلسوف آمریكایی و نظریه پرداز در فلسفه Pragmatism یا Instrumentalism، در زمینه حكومت، عقیده به تعدد انجمن ها، اتحادیه ها و احزاب (واقعی) داشت تا ضامن بقاء و حفظ اصالت دمكراسی و جلوگیری از مصادره و سرقت آن توسط عده ای معدود باشند.
وی با توجه به این تضاد (باور «هگل» كه انسان طبیعت متغیر ندارد و این نظریه «داروین» كه طبیعت بشر ثابت نیست)، گفت كه تجربه گذشته [تاریخ] تحولات بعدی را تا حدی زیاد روشن می كند و به این ترتیب «دوی» اعتقاد به تجربه داشت نه فرضیه.
او برای «رشد فردی» نسخه «فرصتهای برابر» را نوشت و تاكید كرد كه رشد افراد [هدف او، رشد سیاسی و رشد آگاهی های عمومی بود] باعث استقرار دمكراسی واقعی در یك جامعه می شود.
او برای «رشد فردی» نسخه «فرصتهای برابر» را نوشت و تاكید كرد كه رشد افراد [هدف او، رشد سیاسی و رشد آگاهی های عمومی بود] باعث استقرار دمكراسی واقعی در یك جامعه می شود. به نظر «دوی»، یك فرد رشید زیر بار اراده فرد دیگر نمی رود مگر براساس منطق، و هیچ قانون موضوعه نمی تواند حقوق بشر را نقض كند و به هر حال یك قانون اساسی ناقص (ناتمام) بهتر از نبودن و یا رعایت نكردن آن است.
«دوی» گفته است: فریاد كشیدن مردم هنگامی مشروعیت دارد كه بینند قانون اساسی جامعه ایشان نقض می شود و همین فریادها (اعتراض های مسالمت آمیز) باعث قطع تعرض به قانون اساسی می شود و رسانه ها وسیله رساندن (انعكاس) این صدا ها هستند. «دوی» معتقد به تكمیل دمكراسی، تنها از راههای مسالمت آمیز(نطق و نوشته) و رعایت روشهای آرام (نه خشونت) و دمکراتیک بود.
«دوی» علاوه بر ترقی اقتصاد، به ارتقاء سطح دانائی و آگاهی های عمومی برای پرورش كودك دمكراسی اعتقاد داشت و نوشته است كه میان دانائی (بالا بودن سطح معلومات و آگاهی های عمومی مردم) و دمكراسی رابطه مستقیم برقرار است و به همین دلیل است كه روشنفكران یك جامعه (نویسندگان، روزنامه نگاران، هنرمندان، اندیشمندان و دانشوران)، مدرسین آموزش متوسطه و عالی و دانشجویان دوره تحصیلات عالی بیشتر از دیگران در پی كسب و یا ارتقاء دمكراسی هستند و می كوشند كه پاسدار آن هم باشند. هدف «دوی» از «دانائی»، داشتن معلومات و اطلاعات کافی و در حد متعارف (استانداردی که اندیشمندان برایش تعیین کرده اند) بوده است.
«دوی» تا نیمه عمر از دمكراسی سوسیالیستی تمجید می كرد و از این امر كه در روسیه یك حزب، ولی با نامزدهای مختلف در انتخابات شركت می كرد دفاع می كرد و معتقد بود كه حزب از مهارت و تجربه و خصوصیات افراد با خبر است، بهترین ها را نامزد می كند و این مردم هستند كه تشخیص می دهند به كدام یك از این «خوب» ها رای بدهند و به این ترتیب؛ فرد ناآگاه، بی علاقه، آزمند پول و شهرت و مقام به شوراها و پارلمان راه نمی یابد تا دستاوردها تخریب شود.
وی پس از آگاه شدن از این موضوع كه انتخابات در شوروی به صورت یك نمایش توخالی درآمده و سوسیالیسم این كشور به بیراهه افتاده و استالین برای اداره امور راه خشونت و دیكتاتوری را در پیش گرفته خاموش شد و دیگر از حكومت یك حزبی دفاع نكرد، ولی این اعتقاد كه باید «طرحی نو» ریخته شود تا بهترین ها به وكالت مردم و مدیریت امور برگزیده شوند تا پایان عمرش در او به قوّت خود باقی بود و سوسیالیسم عملی و معتدل را رد نمی کرد.

منبع : تاریخ ایران و جهان در این روز