۲ تیر ـ ۲۳ ژوئن ـ روزی که مجلس با توپ گلوله باران شد

دوم تیر ماه ۱۲۸۷ هجری خورشیدی (۲۳ ژوئن ۱۹۰۸) سرهنگ لیاخوف فرمانده روس واحد مركزی قزاق دستور داد كه ساختمان مجلس در میدان تاریخی بهارستان را با توپ گلوله باران كنند.
محمدعلی شاه قاجار روز پیش از این، ضمن صدور اعلامیه ای كه برای مقامات دولتی در تهران و شهرهای دیگر ارسال شد چگونگی انتخاب نمایندگان مجلس و رفتار این نمایندگان را مغایر اصول دمكراسی خوانده و دستور داده بود كه مجلس تا اصلاح این نقائص به مدت سه ماه تعطیل شود. چون بسیاری از نمایندگان حاضر به ترك ساختمان مجلس نشده بودند؛ در اجرای دستور محمدعلی شاه، یك واحد قزاق به بهارستان فرستاده شد تا مجلس را محاصره و نمایندگان را از آنجا بیرون كند كه این نیرو با مقاومت هواداران مسلح مجلس كه از پیش در آنجا سنگربندی كرده بودند رو به رو شد و عقب نشینی كرد. لیاخوف پس از اطلاع از این مقاومت مسلحانه بود كه تصمیم گرفت ساختمان مجلس را با توپ گلوله باران كنند. در پشت پرده، دست انگلستان و روسیه كه با هم رقابت استعماری داشتند ــ هركدام به حمایت از یك طرف ــ دركار بود!. در جریان تیراندازی با توپ به عمارت بهارستان، بسیاری از مدافعان مجلس كشته و یا مجروح شدند و نمایندگان متحصّن، از آنجا به پارك امین الدوله كه در همان نزدیكی واقع بود گریختند و در آنجا پنهان شدند.
قزاقها پس از تصرف مجلس به پارك امین الدوله حمله بردند و نمایندگان را مضروب و دستگیر كردند و به باغ شاه منتقل ساختند. چون جماعتی از مجلسیان و هواداران آنان از جمله تنی چند از اصحاب جراید عازم سفارت انگلستان شده بودند تا در آنجا متحصن شوند، قزاقها باغ سفارت (واقع در محل فعلی ــ خیابان فردوسی) را محاصره كردند و راه آن عده را كه هنوز پای به سفارت نگذارده بودند بستند و آنان را دستگیر كردند كه این عمل باعث اعتراض شدید نماینده سیاسی انگلستان شد. گروهی از دست اندركاران نشریات نیز كه جداگانه دستگیر شده بودند به زندان باغ شاه (پادگان حرّ) منتقل شدند و از همین روز در تهران حكومت نظامی برقرار شد و ... . روز بعد (سوم تیرماه) خبر مربوط به اعدام میرزا جهانگیرخان شیرازی ناشر صور اسرافیل، و ملك المتكلمین و سلطان العلمای خراسانی از دست اندركاران نشریات دیگر به گوش رسید كه در میان بازداشت شدگان بودند و در باغ شاه اعدام شده بودند.

منبع : تاریخ ایران و جهان در این روز