برگی از تاریخ (۵ تیر)

امروز پنجم تیرماه ۱۳۸۶ هجری شمسی ، برابراست با ۱۱ جمادی الثانی۱۴۲۸ قمری و ۲۶ ژوئن ۲۰۰۷ میلادی . رویدادهای مهمی که در طول تاریخ ، در چنین روزی ، به وقوع پیوسته از این قرارند:
● درگذشت فلاویوس كلاودیوس ژولیانوس ، امپراتور روم
۱۶۴۴ سال پیش در چنین روزی درسال ۳۶۳ میلادی ، در جریان جنگ دو امپراتوری روم و ایران، ژولیان (فلاویوس كلاودیوس ژولیانوس) امپراتور روم از دودمان كنستانتینیان كه در حال فرار از برابر ارتش توانمند ایران بود در منطقه سامرا (عراق امروز) هدف زوبین یك سرباز ایرانی قرار گرفت و شدیداً زخمی شد و چند ساعت بعد درگذشت. وی آخرین امپراتور غیر مسیحی روم بود و مسیحیان او را به لحاظ سختگیری نسبت به پیروان این دین «خدانشناس» می خواندند.
ژولیان كه در تاریخ به ژولیان دوم معروف می باشد، خود از فلاسفه «نیوپلیتونیسم» بود و در «نوشتن» به وپژه داستان نگاری دارای مهارت و استعداد بود.
ژولیانوس بود كه در مارس ۳۶۳ میلادی جنگ با ایران را با عبور از رود فرات و تعرض به قلمرو امپراتوری ایران آغاز كرده بود كه به شكست رومیان و مرگ خود او منجر شد.
ژولیانوس می خواست كه از فرصت دور بودن شاپور دوم، شاه وقت ایران، از پایتخت استفاده كند و اراضی را كه كنستانتینوس دوم به ایران باخته بود پس بگیرد و برای خود تاریخ بسازد كه جان خویش را هم بر سر این كار گذارد .ژولیان از اقامت شاپور دوم (ذوالاكتاف) شاه وقت در آسیای میانه كه سرگرم فراری دادن «هون» ها به سمت اروپا بود سوء استفاده كرده و وارد قلمرو ایران شده بود.
او در رسانیدن خود به پایتخت ایران (شهر تیسفون ) به قدری شتاب داشت كه منتظر ۳۰ هزار سرباز كمكی خود نشد كه در مسیر حركت و به فاصله ای كم از تیسفون، با شصت هزار تن لژیونر با نیروهای یك ژنرال ایرانی (سپهبد) به همین شمار وارد جنگ شد و متوقف گردید.
امپراتور هنگامی كه شنید شاپور دوم (ذوالاكتاف) به سوی تیسفون باز می گردد با عجله عقب گرد كرد تا در منطقه كوهستان (كوههای كردستان عراق امروز) منتظر نیروی كمكی شود . اما واحدهای ایران او را دنبال كردند و پیش از رسیدن به كوهستان از دو سوی مورد حمله قرار دادند كه زوبین خورد و تلاش اوریباسیوس Oribasius جراح ارتش برای نجاتش به جایی نرسید و سپیده دم در گذشت.
در پی كشته شدن ژولیان، ژنرالهای رومی فی المجلس «ژوویان» را به سمت امپراتور موقت انتخاب كردند كه وی چون توان و استعداد جنگیدن در نیروهای رومی ندید به شاپور دوم پیشنهاد ترك مخاصمه و صلح داد كه به شرط پذیرفتن همه شرایط ایران قبول شد.
ژوویان در قرارداد صلح، تعهدات بسیار سنگین بر عهده گرفت، یعنی هرچه را كه فاتح (ایران) دیكته كرد نوشت و امضاء كرد و مابقی ارتش روم را نجات داد.
● درگذشت آیت الله مدنی کاشانی
۶۳۶ سال پیش درچنین روزی در سال ۱۳۷۱ ه.ش ، آیت الله رضا مدنی کاشانی از روحانیان بر جسته کاشان دیده از جهان فروبست .
وی پس از تحصیل مقدمات به حوزه علمیه قم رفت و از محضر درس آیت الله العظمی حائری بهره برد . این عالم وارسته علاوه بر تدریس و تربیت طلاب علوم دینی به ایفای مسئولیتهای اجتماعی نیز همت می گماشت . آیت الله مدنی كاشانی در كمك به محرومان و مستمندان پیشگام بود و در رسیدگی به امور مردم همواره تلاشی بی دریغ می كرد .
از مهمترین آثار ایشان می توان به آثار متعددی از جمله : فرائضُ المُقلدین؛ بَراهینُ الحَجْ لِلفقها و الحُجَجْ؛ كشفُ الحقایق و حاشیه بر عُروهُٔ الوثقی اشاره کرد .
● تصرف باکو توسط روسها ، برای نخستین بار
۲۸۴ سال پیش در چنین روزی در سال ۱۷۲۳ میلادی ، عناصر دو هنگ ارتش روسیه شهر باكو را تصرف كردند.
تصرف باكو با استفاده از فرصتی كه جنگ داخلی ایرانیان و محاصره اصفهان توسط امیر محمود قندهاری به دست داده بود صورت گرفت. روس ها هفت سال بعد، از ترس نادر شاه بدون جنگ باكو را ترك و سپس طبق قرارداد گنجه از همه قفقاز خارج شدند.
روسها تا دوران جنگ اول ایران و روسیه ( سالهای ۱۸۰۸ ـ ۱۸۱۳) به مدت هفتاد و چند سال قدم به قفقاز ایران نگذاشتند.
باكو در عهد باستان بغ كوه (كوه خدا) نام داشت كه به تدریج به باكو تبدیل شد. برخی هم در قدیم آن را «بادكوب» می خواندند. نخستین آتشكده باكو قدمتی برابر با آغاز ترویج آیین زرتشت در شمال غربی ایران دارد .
● ثبت اختراع دوچرخه
۱۸۸ سال پیش در چنین روزی در سال ۱۸۱۹ میلادی ، اختراع دوچرخه به ثبت رسید. البته به درستی معلوم نیست كه در چه تاریخ و به دست چه فردی، نخستین دوچرخه ساخته شده است.
طبق تحقیق برخی از مورخان، نخستین دوچرخه در سال ۱۷۹۰ در فرانسه ساخته شده بود. اسناد دقیق، از ساخت دوچرخه كاملتر و بازرگانی شدن این صنعت (تولید انبوه) در سال ۱۸۱۷ در آلمان و توسط «كارل دریس Karl Drais» حكایت می كند.
دوچرخه های اولیه دارای زنجیر و خودرو نبودند. زنجیر دوچرخه (انتقال نیروی ركاب زن به چرخ) در سال ۱۸۸۵ ساخته شد و حركت با دوچرخه را آسان و بدون زحمت ساخت.پیش از عمومی شدن استفاده از اتومبیل، دوچرخه به صورت سه و یا چهار چرخه، دو نفره و سه نفره هم ساخته می شد .
طبق برآورد رسمی، درسال ۲۰۰۵، جهان دارای بیش از یك میلیارد دوچرخه بوده است. پیش بینی شده است كه با گران شدن بهای بنزین و نیز به خاطر حفظ تندرستی (لزوم ورزش روزانه)، استفاده از دوچرخه بار دیگر افزایش یابد.
طبق یك میثاق بین المللی، از سال ۱۹۶۸ دوچرخه در عداد وسائط نقلیه كه در ردیف «خودرو» هستند در آمده و راكب دوچرخه عنوان «راننده» یافته و لذا باید همه مقررات راهنمایی و رانندگی را رعایت كند.
● زادروز پرل باک
۱۱۵سال پیش در چنین روزی در سال ۱۸۹۲ میلادی ، خانم « پرل سید نستریكر باك » نویسنده و بیوگرافی نویس بزرگ آمریكایی در یكی از شهرهای غربی ایالت ویرجینیا متولد شد.
والدین او كاتولیك های مؤمنی بودند كه برای تبلیغ مسیحیت به چین رفتند و پرل زبان چینی را در كودكی آموخت.
پرل‌ باك‌ از همان‌ ابتدا به‌ مادرش‌ علاقه‌ ای‌ ویژه‌ داشت‌ همچنان‌ كه‌ بعدها گفت‌ : مادرم‌ در تعلیم‌ و تربیت‌ من‌ كوشش‌ كرد و مرا برای‌ ورود به‌ دانشكده‌ آماده‌ كرد .
پس از عزیمت به پاریس ، پرل دو سال در مدرسه ی آمریكایی در پاریس تحصیل كرد و در هفده سالگی به آمریكا مراجعت نمود و در عرض سه سال دوره ی كالج « راندلف میكن » را به پایان رسانید.
پرل‌ در سال‌ ۱۹۱۷ با یك‌ مبلغ‌ مذهبی آمریكایی مقیم‌ چین‌ به‌ نام‌ جان‌ باك‌ ازدواج‌ كرد و صاحب‌ دو فرزند شد. نخستین داستان او كه شرح زندگانی یك دهقان چینی است ، «زمین خوب(منظور کره زمین است)» عنوان دارد. داستان معروف دیگر او «باد شرق» است. وی داستان «فرشته جنگی» را درباره فعالیت های مذهبی والدینش نوشت.
پرل كه بیش از یكصد كتاب نوشته در تالیف كتب غیر داستانی هم مهارت كامل از خود نشان داده است. او در شناختن چینیان و تاریخ و فرهنگ چین به آمریکاییان تلاش بسیار کرد. سرانجام‌ پرل‌ باك‌ در روز ششم‌ مارس‌ ۱۹۷۳ در شهر دانپی آمریكا دار فانی را وداع‌ گفت .
● کشف رادیوم
۱۰۵ سال پیش در چنین روزی در سال ۱۹۰۲ میلادی، مادام کوری با همراهی همسرش ، پیرکوری ، موفق به کشف دو عنصر رادیوم و پولونیوم شدند.
ایندو که در سال ۱۸۹۸ با یکدیگر ازدواج کرده بودند ، با همکاری هم کاوش های خود را در شیمی دنبال کردند و سرانجام موفق به کشف دو عنصر رادیوم و پولونیوم در سال ۱۹۰۲ شدند.
این زوج دانشمند به اتفاق هانری بکرل در سال ۱۹۰۳ جایزه نوبل را دریافت کردند. رادیوم یكی از كمیاب ترین و گرانبهاترین فلزّات می باشد . به این ترتیب راه معالجه پاره ای از امراض كه احتیاج به مواد رادیواكتیویته داشتند ، هموار گشت . رادیوم از فلزات قلیای خاكی است و علاوه بر تشعشعات سه گانه آلفا ،بتا و گاما از انرژی حرارتی قابل ملاحظه ای برخوردار است .
این فلز بحالت تركیب در طبیعت وجود دارد و استخراج آن بسیار مشكل است ؛ و همین امر در بهای آن تأثیر فراوان داشته ، و بهای آن را افزایش می دهد . از رادیوم در درمان سرطان و رادیوتراپی استفاده بسیار می شود .
● کناره گیری وثوق الدوله از رئیس الوزرایی
۸۷ سال پیش در چنین روزی در سال ۱۹۲۰ میلادی ، وثوق الدوله (میرزا حسن خان) كه با امضای قرار داد نهم اوت ۱۹۱۹ با سرپرستی كامل انگلستان بر ایران موافقت كرده بود استعفای خود را از رئیس الوزرایی اعلام کرد.
میرزا حسن خان وثوق الدوله فرزند میرزا ابراهیم معتمدالسلطنه و برادر بزرگ احمد قوام ‏السلطنه بود. وی پس از اتمام تحصیلات مقدماتی خود و فراگیری زبان های فرانسه و انگلیسی وارد فعالیت های سیاسی در دوران مشروطیت شد . وثوق الدوله پس از فتح تهران به عضویت هیات رییسه فاتحان تهران درآمد . وثوق الدوله ، سپهدار اعظم ، سردار اسعد و تقی زاده از جمله اعضای این هیات بودند . وثوق الدوله، در سال ‏۱۳۳۴ ه.ق نخست وزیر و وزیر امورخارجه شد و در کابینه «عین الدوله‏» به وزارت‏فرهنگ تعیین گردید .
وی در سال ‏۱۳۳۶ برای بار دوم نخست‏وزیر شد و وزارت کشور را نیز عهده دار گردید . اوپس از مشروطیت‏ یک بار وزیر فرهنگ، دوبار وزیر دادگستری، دو باروزیر کشور، چهار بار وزیر دارایی، هفت ‏بار وزیر امور خارجه و دوبارنخست وزیر ایران شد . وثوق الدوله در تاریخ ایران به عنوان یک مهره انگلیسی شناخته شده است . او با انجام فعالیت هایی عملا راه را برای حضور بیگانه و بویژه انگلستان در ایران باز کرد و ایران را تبدیل به مستعمره برای انگلستان نمود .
قرار داد ننگین نهم اوت‏۱۹۱۹ م را ، انگلستان ، با وثوق الدوله نخست وزیر وقت منعقد نمود. این قرارداد شش ماده‏ای، تمامی منافع انگلیسی‏ها را در ایران برآورده می کرد و به موجب آن دو رکن کشور یعنی ارتش و دارایی تحت نظرمستشاران انگلیسی قرار می‏گرفت.
این كناره گیری به معنای پایان كار او نبود بلكه بعدا هم به مقام و منزلت رسید و حتی از تهران نماینده مجلس شد!!. مورخان، مقامات بعدی وثوق الدوله را دلیلی بر ادامه نفوذ انگلستان در ایران دانسته اند .
● پرواز نخستین هواپیمای عمود پروازی جهان
۷۳ سال پیش در چنین روزی در سال ۱۹۳۴ میلادی ، پروفسور آلمانی «هنریك فوكه» هواپیمای عمود پروازی را كه ساخته بود به نام اف. دبلیو ـ ۶۱ در برلن به پرواز درآورد. این وسیله پرواز تركیبی از هواپیما و هلی كوپتر بود كه به وسیله بال گرد، عمودی بلند می شد و فرود می آمد و با ملخ هواپیما افقی پرواز می كرد.
● ملی شدن كانال سوئز
۵۱ سال پیش درچنین روزی در سال ۱۹۵۶ میلادی ، كمپانی كانال سوئز بدستور جمال عبدالناصر رئیس جمهور وقت مصر ،ملّی اعلام شد ، و سازمانی مصری برای اداره آن بنیان گذاشته شد .درازی کانال سوئز ۱۶۳ کیلومتر می‌باشد از بورسعید در ساحل دریای مدیترانه ، تا برسد به شهر السویس در کرانهٔ دریا دریای سرخ می باشد .كانال سوئز در سال ۱۸۹۶ میلادی پس از اشغال مصر توسط انگلستان تأسیس گردید ، و بدین وسیله راه دریایی میان اروپا و هندوستان كوتاه تر گشت .
تسلط انگلستان بر كانال سوئز، همچنان باقی بود تا اینكه در زمان حكومت ناصر، وی برای قطع بهره برداری دولتهای انگلیس و فرانسه كمپانی كانال سوئز را ملی اعلام كرد. در پی این اقدام ناصر ، نیروهای انگلیسی ، فرانسوی و رژیم اشغالگر قدس به طور همزمان به مصر حمله كردند ، و با وجود برتری نظامی این سه كشور در جنگ سوئز ؛ نتیجه به نفع مصریها تمام شد.
کانال سوئز از نقطه نظر ما و خلیج فارس و کلیه بنادر جنوب ایران فقط از راه کانال سوئز می‌توانند به جنوب اروپا و شمال آفریقا متصل شوند مواد نفتی ایران فقط از کانال سوئز به کشورهای صنعتی اروپا عرضه می‌گردد. کانال سوئز در حیات بازرگانی ایران بسیار اهمیت دارد ولی وقایع نظامی احتمالی در سوئز احیاناً در زندگی اقتصادی و سیاسی مادی مدخل خواهد بود.
● روز جهانی مبارزه با مواد مخدر
همه ساله چنین روزی در جهان ، تحت عنوان روز مبارزه با مواد مخدر ، گرامی داشته می شود . از اینرو این روز را روز جهانی مبارزه با مواد مخدر نامیده اند .بر اساس آمار اخیر ۲۰۰ میلیون نفر در دنیا یعنی پنج درصد از كل جمعیت بین ۱۵ تا ۶۴ سال در ۱۲ ماه گذشته حداقل یكبار مواد مخدر مصرف كرده اند.
در این بین نقش والدین در فراهم كردن محیط سالم و عاری از مواد مخدر و نقش معلمان و مربیان در آموزش و آگاه سازی كودكان حائز اهمیت می باشد.
كنفرانس بین المللی مبارزه با اعتیاد و قاچاق مواد مخدر از تاریخ ۱۷ تا ۲۶ ژوئن ۱۹۸۷ در شهر "وین" به منظور ابراز عزم سیاسی ملت ها در امر مبارزه با پدیده خانمان سوز و شوم مواد مخدر تشكیل شد و در آن سندی با عنوان C.M.O به تصویب كشورهای شركت كننده رسید.
این سند خط مشی همه جانبه اقدامات در امر كنترل مواد مخدر را از سوی كشورهای شركت كننده مشخص و آنان را متعهد نموده است تا اقدامات بین المللی در خصوص مبارزه با قاچاق مواد مخدر را قاطعانه دنبال كنند.
در این كنفرانس سندی در چهارفصل تنظیم شد كه بیش از ۳۵ مورد اقدام عملی را همچون ارزیابی میزان مصرف، پیشگیری از طریق آموزش، نقش رسانه ها در بازگشت معتادان به دامن اجتماع و معالجه آنان، ریشه كنی مزارع غیر مجاز خشخاش، نابودی شبكه های عمده قاچاق مواد مخدر، همكاری های حقوقی كشورها و غیره را در خود جای داده است.
این سند در ۲۶ ژوئن مصادف با ۵ تیرماه به اتفاق آراء مورد تأیید و تصویب كشورهای شركت كننده قرار گرفت و سالروز تصویب این سند به نام روز جهانی مبارزه با مواد مخدر اعلام شد.
منابع:
۱- مهر
۲- روزنامک
۳- صداوسیما
۴- ویکی پدیا
۵- Irib

منبع : تبیان