برگی از تاریخ (۱۳ تیر) (۱)

امروزیازدواز سیزدهم تیرماه ۱۳۸۶ هجری شمسی ، برابراست با ۱۹ جمادی الثانی۱۴۲۸ قمری و ۴ ژوئیه میلادی . رویدادهای مهمی که در طول تاریخ ، درچنین روزی ، به وقوع پیوسته از این قرارند:
● دستور داریوش بزرگ ، مبنی بر تقسیم ایران به ۳۰ ایالت (استان)
۲۴۹۶ سال پیش در چنین روزی در سال ۴۸۹ پیش از میلاد ، داریوش ، پادشاه وقت ایران ، كه بر تمركز امور و ایرانی بودن هر كار تعصب می ورزید ، تصمیم گرفت كه قلمرو ایران به ۳۰ ایالت تقسیم شود .
او هر ایالت را ساتراپی نامید و دستور داد كه با تاسیس پستخانه ارتباط مردم این ایالتها با هم تامین شود و داد وستد با پول انجام شود (سكه هایی كه ضرب كرده بود) . در نتیجه این اقدام ، هم از موضوع منطقه ای شدن مناطق جلوگیری می کرد و هم بیشتر و راحت تر ، مالیاتها را جمع آوری می کرد . هر بخش را به یک نفر شهربان سپرد که از نظر امنیتی ، دولت تامین باشد . همچنین برای کمک به والیان و نیز برای اینکه کارها در دست یک نفر نباشد دو نفر از مرکز مامور می شدند ، یکی برای فرماندهی قشون محلی یا ساخلو و دیگری به اسم سردبیر و در واقع مفتش مرکز ایالات بود و مقصود از ایجاد این شغل این بود که مرکز بداند احکامی که به والی صادر می گردد اجرا می شود یا نه .
مصر یكی از ساتراپی های ایران آن زمان بود كه داریوش توجه خاصی به آن داشت. داریوش همچنین دستور داد که میان شوش و سارد (نزدیك مدیترانه) یك شاهراه ارابه رو ساخته شود (این راه به طول ۲۷۰۰ كیلومتر كشف شده است كه در بسیاری از قسمت هایش، نوعی اسفالته بود). داریوش سه سال بعد درگذشت و در گوری در «نقش رستم» كه از قبل آماده كرده بود دفن شد. هنگام مرگ داریوش، هنوز ساختمان تخت جمشید كاملا تكمیل نشده بود که کار ساختن آن به تصمیم او آغاز شده بود.
به نوشته ی «كارول میسلیویك » باستان شناس امریکایی؛ ایرانیان از سال ۵۲۵ تا ۴۰۴ پیش از میلاد (تقریبا ۱۲۱ سال) بر مصر حكومت كردند و در تاریخ مصر سلسله بیست و هفتم خوانده می شوند، ولی روش مدیریت و فرهنگ ایرانی سه قرن در آن كشور باقی بود.
از خصوصیات امپراتوری هخامنشی ایران این بود كه به آئین های ملل تحت سلطه خود كاری نداشت. کمبوجیه تنها دستور داده بود كه مصریان باید كفش برپا كنند و به جای لَنگ شلوار بلند بپوشند. ایرانیان آن زمان شلوار می پوشیدند و شلوارهای آنان بی شباهت به شلوارهای بلوچ ها و كردهای امروز نبود.
● اتمام كار ساختن بند امیر در فارس
۱۰۲۸ سال پیش در چنین روزی در سال ۹۷۹ میلادی ، كار ساختن «بند امیر» ، به دستور عضدالدوله دیلمی از آل بویه ، بر روی رود «كر» در پارس - نزدیك شیراز - كاملاً به پایان رسید.
عضدالدوله كه مانند سایر بوئیان یك میهندوست تمام عیار ایرانی بود، در تاریخ به آبادسازی و عمران معروفیت ویژه دارد. وی در سال ۹۸۳ میلادی درگذشت.
دوره آل بویه از نقطه نظر سدسازی و كارهای آبی یكی از دوران درخشان تاریخ فنی ایران به شمار می رود. عضدالدوله (۸۸۳ ـ ۹۴۹ م )یكی از پادشاهان این سلسله افزون بر آن كه به كارهای آبادانی و ساختمانی علاقه زیادی داشت. از جمله كارهای آبادانی او عمیق كردن كانال كشتی رانی بین كارون و اروند و نوسازی پلی در اهواز بود و سیستم بند امیر و شبكه آبیاری فارس را ایجاد كرد.
ابن بلخی در مورد بند امیر می گوید :« نظیر آن در جایی از دنیا وجود ندارد برای توصیف آن باید گفت كه سرزمین اطراف آن، پیش از آن بیابان خشك و بی آبی بود. عضدالدوله با مشاهده این وضعیت به این نتیجه رسید كه اگر سدی در آنجا ساخته شود آب رود كر در آنجا آبادانی به بار خواهد آورد بنابراین او مهندسان و كارگرانی را گرد آورد و با صرف هزینه گزاف ، كانال های انحرافی در چپ و راست رودخانه ساخت ،آنگاه كف و بالای رودخانه را با بلوك های سنگی فرش كرد… پهنای بالای سد به اندازه ای بود كه دو سوار پهلو به پهلو می توانستند از آن بدون برخورد بگذرند.
● سالروز استقلال آمریکا و روز ملی این کشور
۲۳۱ سال پیش در چنین روزی در سال ۱۷۷۶ میلادی ، اعلامیه استقلال مهاجرنشینان انگلیسی آمریكای شمالی (ایالات متحده) در کنگره نمایندگان این مهاجر نشینان تصویب شد .
این گروه پیش از این تاریخ جزیی از قلمرو انگلستان بشمار می رفتند . سال روز امضاء شدن اعلامیه استقلال آمریكا دراین كشور روز ملی و تعطیل عمومی است.
متن اعلامیه به قلم توماس جفرسون است كه شهرت داشت نثری شیوا دارد . در این اعلامیه تاكید شده است كه همه انسانها برابر خلق می شوند و دارای حقوق غیر قابل سلب هستند . در اعلامیه حكومت جورج سوم پادشاه وقت انگلستان ظالمانه توصیف شده و به ۲۶ مورد زورگویی دولت انگلستان اشاره رفته است.
ایالات متحده ابتدا با سیزده ایالت تشکیل شد و هم اکنون تعداد ایالات آن با احتساب منطقه کلمبیا بیشتر از پنجاه ایالت است . ایالات متحده آمریکا در سال ۱۹۴۵ عضو سازمان ملل متحد شد و از اعضای ثابت و دارای حق وتو در شورای امنیت است . نژاد مردم آن گوناگون و زبان و لهجه آن انگلیسی است. بیش ازهفتاد و پنج در صد مردم این کشور پروتستان، بیست درصد کاتولیک و بقیه پیرو دین های اسلام و یهودیت اند .
● تولد ناتانیل هاثورن
۲۰۳ سال پیش در چنین روزی در سال ۱۸۰۴ میلادی ، ناتانیل هاثورن نویسنده برجسته آمریکایی دیده به جهان گشود . وی پس از طی تحصیلات مقدماتی وارد دانشگاه بودین شد اما تحصیل را در این دانشگاه رها کرد. هاثرون از این پس به مدت دوازده سال در انزوا به سر برد و همین مایه های خلاقیت را در او پراکند . اولین داستان او به نام «دره ای میان سه تپه » منتشر شد.هاثورن در سال ۱۸۳۷ ، پس از انتشار «داستان های بازگفته » به شهرت کم نظیری دست یافت . او پس از عمری نگارش سرانجام در شهر پلیموت نیوهمپشایر، در سال ۱۸۶۴ میلادی دیده از جهان فروبست . نامه اسکارلت عنوان مهمترین اثر اوست .
● زادروز گاریبالدی
۲۰۰ سال پیش در چنین روزی در سال ۱۸۰۷ میلادی ، جیوسپ گاریبالدی ، میهندوست به نام ایتالیا كه در تامین وحدت وطن خود، پس از ۱۴ قرن از هم پاشیدگی، جانفشانی بسیار كرد به دنیا آمد .
گاریبالدی پس از بیرون آوردن مناطق متعدد ایتالیا از دست حكام مستقل، برای تحقق آرزوی دیرینش كه شهر رم بار دیگر پایتخت ایتالیا شود، با مردان خود دو بار به این شهر كه در دست پاپ بود حمله برد. گاریبالدی كه در جنگ های وحدت ایتالیا با ارتش های فرانسه و نیروهای اتریش هم درگیر شده بود پس از تامین وحدت، شهر به شهر می رفت و از مهندسان و صنعتگران ایتالیایی می خواست كه سلاح های برتر بسازند و می گفت كه تا دنیا چنین است و حرف آخر را گلوله می زند، ایتالیا هم باید بهترین توپ ها را داشته باشد تا از حق و منافع خود دفاع و دیگران را وادار به قبول خواست هایش كند. گاریبالدی یك جمهوری خواه بود ولی به نظر اكثریت احترام می گذاشت و هنگامی كه پارلمان ایتالیا رای به پادشاهی امانوئله بر همه ایتالیا داد آن را پذیرفت مشروط بر این كه حكومت در دست نخست وزیر باشد. نظام پادشاهی ایتالیا تا بعد از جنگ جهانی دوم ادامه داشت و دوم ژوئن ۱۹۴۹ با انجام رفراندم به جمهوری تغییر یافت. گاریبالدی دوم ژوئن ۱۸۸۲ در سن ۷۴ سالگی درگذشت.
● درگذشت "توماس جِفِرسون" متفكر و رئیس جمهور امریكا
۱۸۱ سال پیش در چنین روزی در سال ۱۸۲۶ میلادی ، توماس جفرسون ، رئیس جمهور امریکا در ایالت ویرجینیا به دنیا آمد .
وی پس از طی تحصیلات خود، ابتدا به عنوان وكیل به خدمت پرداخت و با به دست آوردن موفقیت‏های پی در پی، به عضویت كانون وكلا درآمد تا این كه به كنگره ملی امریكا راه یافت. جفرسون از آن پس مدارج ترقی را طی كرد و به مناصبی هم‏چون وزارت كشور و معاونت رئیس جمهور دست یافت و در نهایت در سال ۱۸۰۰ به ریاست جمهوری امریكا انتخاب شد.
وی سال‏ها قبل از آن، پیشنهادی درباره الغاء بردگی داد كه رد شد اما آن چنان بر سر این كار پافشاری كرد كه به تصویب رسید. جفرسون هم‏چنین به هنگام نمایندگی كنگره امریكا، اعلامیه معروف خود در زمینه استقلال را قرائت كرد. او دو دوره ریاست جمهوری امریكا را برعهده داشت و علی‏رغم میل مردم برای انتخاب دوباره او به ریاست جمهوری، از این كار كناره گرفت.
جفرسون مدعی دموكراسی و مخالف نظام سرمایه‏داری بود، با این حال، آشكارا از سلطه مطلق فردی بر كل جامعه و از تمركز تمامی اختیارات ایالات در دست رئیس جمهور جانبداری می‏كرد. او هرگز این شیوه را نافی دموكراسی نمی‏دانست. او هم‏چنین با اینكه از آزادی‏خواهی و از حق همه مردم در برخورداری از مزایای اجتماعی سخن به میان می‏آورد، در عین حال از بزرگ‏ترین ملاكان برده‏دار در ویرجینیا محسوب می‏شد. به طور مثال زمانی كه به ریاست جمهوری امریكا انتخاب می‏شد، تنها در یكی از مزارعش، بیش از یك‏ صد و پنجاه برده سیاه‏پوست داشت كه در تمامی ساعات روز به كارهای سخت و طاقت فرسا اشتغال داشتند.
جفرسون در آغاز دوران دوم حكومت خود در سال ۱۸۰۴، برای فرار از پرداخت حق تردد كشتی‏های امریكایی از دریای مدیترانه به دولت‏های شمال افریقا، كشتی‏های جنگی فراوانی را رهسپار این منطقه كرد و پس از حمله به بنادر شمال افریقا، از مطالبات مالی دولت‏های افریقایی جلوگیری كرد به طوری كه از آن پس، كشتی هی اروپایی و امریكایی بدون پرداخت كمترین وجهی از این منطقه عبور می‏كردند. اما آن چه شخصیت جِفِرسون را برجسته ساخته، نظرات سیاسی و اندیشه‏های فلسفی اوست. جفرسون در تاریخ امریكا، یكی از مردانی است كه جهانی‏ترین مغزها را داشت.
او علاوه بر علایق فلسفی، سیاسی و تربیتی، در موسیقی نیز دارای استعداد بود؛ مخترعی توانا بود و از طالبان عمیق ادبیات، ریاضیات، گیاه‏شناسی، جَوشناسی، جانورشناسی، نجوم، نژادشناسی و معماری به شمار می‏رفت. اساس اندیشه‏های سیاسی جفرسون، تساوی حقوق و تبدیل حكومت‏ها به دموكراسی بود. به نظر او، حكومت دموكراسی تنها حكومتی است كه نمی‏تواند چه در ظاهر و چه در باطن برای همیشه با حقوق مردم ستیزه كند. فلسفه او بر پایه اصل اعتماد متقابل نهاده شده است. از دید جفرسون، به دلیل این كه برخی غیرقابل اعتمادند نباید همه را نامعتمد به شمار آورد. توماس جفرسون ۱۸ سال آخر عمر را در ملك شخصی خود به نویسندگی، كشاورزی و نواختن موسیقی پرداخت تا این كه در چهارم ژوئیه ۱۸۲۶م در ۸۳ سالگی درگذشت.
● مرگ "فتحعلی شاه" دومین شاه قاجار
۱۷۸ سال پیش در چنین روزی در سال ۱۲۵۰ هجری قمری ، فتحعلیشاه ، دومین پادشاه قاجار ، پس از حدود ۳۸ سال سلطنت در ۶۸ سالگی در اصفهان درگذشت.
فتحعلی شاه در دوران پادشاهی طولانی خود، همواره سرگرم كشمكش با قوای داخلی و خارجی بود و به كمك فرزندان خود بود كه توانست بر مشكلات داخلی توفیق یابد.در زمان او جنگ‏های اول ودوم ایران و روسیه روی داد و باعث انعقاد قراردادهای ننگین گلستان و تركمانچای و جدا شدن سرزمین‏های پهناوری از كشور ایران و الحاق به روسیه گردید.
فتحعلی شاه در موقع مرگ از ده‏ها زنِ خود بیش از ۱۰۵ دختر و پسر و در حدود ۶۰۰ نوه به یادگار گذارد. كثرت اولاد او در زمان حیات و پس از خودش، اوضاع اداری مملكت را مشوَّش كرد و چون هر كدام از این شاهزادگان، دارای دستگاه و روابط بسیاری بودند، از انجام هر ظلمی به مردم، اِبا نمی‏كردند. از طرفی مردم كه مورد ستمی قرار می‏گرفتند، چون تجاوزكننده، فرزند شاه بود، برای شكایت از مظالم ایشان، چاره‏ای جز تحمل نداشتند. فتحعلی شاه از اصلاحات خبری نداشت و شاید، هرگز به فكر این كار هم نیافتاده بود. جسد فتحعلیشاه را پس از مرگ به قم برده و در آستانه‏ی حضرت معصومه به خاك سپردند.
● در گذشت فرانسوا رنه دو شاتو بریان
۱۵۹ سال پیش در چنین روزی در سال ۱۸۴۸ میلادی ، شاتو بریان نویسنده و سیاست مدار فرانسوی دیده از جهان فروبست .
شاتو بریان در سال ۱۷۶۸ میلادی در سن مالو از شهرهای شمال غربی فرانسه به دنیا آمد. نام اصلی وی فرانسوا رنه بود، در سال ۱۷۸۶ با رتبه استواری به خدمت سربازی مشغول شد و چون آتش انقلاب در فرانسه زبانه کشید به آمریکا سفر کرد. نزدیک یک سال در کانادا و برخی دیگر از ممالک دنیای نو به سیاحت گذرانید و در سال ۱۷۹۲ به فرانسه بازگشت و به یاری شاهزادگان و مهاجرانی که بر ضد حکومت انقلابی در شهر گب لنتز گرد آمده بودند برخاست، ولی در آنجا مجروح شد و به انگلستان رفت.
چندی بعد همین که بناپارت در فرانسه به مقام کنسولی رسید شاتوبریان بار دیگر به پاریس آمد و بدو پیوست و به مقامات دولتی رسید، اما دیری نگذشت که علتی سیاسی او را از بناپارت رنجیده خاطر و با مخالفان وی همداستان ساخت.
پس راه سفر بیت المقدس پیش گرفت و کشورهای یونان، شام، مصر، تونس و اسپانیا را سیاحت کرد. در دوران بازگشت خاندان بوربن به سلطنت فرانسه شاتوبریان باز به میدان سیاست داخل شد و به مقامات سفارت و وزارت خارجه رسید. در سال ۱۸۳۰ پس از انقراض خاندان بوربن حیات سیاسی را ترک گفت و باقی عمر را به نویسندگی گذرانید و سرانجام در سال ۱۸۴۸ در پاریس درگذشت. از مهمترین آثار ادبی شاتوبریان که در ادبیات فرانسه تأثیر خاص داشته یکی داستان آتالا و دیگری حکایت رنه است، که هر دو مظهر احساسات شخصی اوست. دیگر کتاب های او عبارتند از، شهیدان و جلال مسیحیت، که از عقاید دینی وی حکایت می کند.

منبع : تبیان