وضع قانون اساسی و لزوم آگاهی از آن

قانون کلمه ای است یونانی به مفهوم قاعده که از زبان یونانی وارد زبان عربی و از عربی نیز به فارسی آمده است.
قانون به طور کلی عبارت است از رابطه ثابتی که میان اشیاء وجود دارد و در اصطلاح سیاسی ، بقاء و قوام جامعه و نظم در یک واحد سیاسی به نام مملکت ، محتاج قواعدی است که مجموع آن را قانون می خوانیم.
در جوامعی که اصول دموکراسی و حقوق بشر پایه و اساس آنهاست و به عبارت دیگر، در یک جامعه مدنی ، پذیرش قانون و احکام آن یکی از سنت های پسندیده و نهادینه شده است ، در عین حال که قانون برای تامین رفاه و آسایش همه بوده و تسهیلات را در جامعه فراهم می آورد.
آگاه بودن به زوایای قانون ، شخص را فعال هم می کند و در نتیجه بازدهی او را در اجتماع ، زیادتر می سازد بنابراین هر چه سطح دانش و اطلاع مردم یک جامعه از قانون زیادتر باشد تحرک آن جامعه بیشتر می شود، در ضمن جمله دلایل اساسی اختلافات خصوصی میان مردم هم بی اطلاعی آنان از قانون است. تنظیم قوانین اساسی کشورها درکل به ۲شکل صورت گرفته است.
دسته ای همزمان با تاسیس دولت و دسته ای دیگر که کشورشان قبلا قانون مصوب اساسی داشته و از آن استفاده می کرده اند، اما بنا بر دلایلی قانون اساسی سابق را کنار گذاشته و در حوزه قانون اساسی دیگری قرار گرفته اند. توجه به این نکته نیز لازم است که تقریبا همه کشورها دارای قانون اساسی مدون هستند بجز کشورهای اندکی همچون انگلستان.
در کل ، حکمت تدوین مجموعه های قوانین ، گردآوری قواعدی است که طبع و هدف مشترک دارند و ارتباط آنها به گونه اندام های یک پیکر است و هر قاعده سایه بر سر دیگری دارد. قانون اساسی هر کشوری مبین نهادهای فرهنگی ، اجتماعی ، سیاسی و اقتصادی آن جامعه بر اساس اصول و ضوابط پذیرفته شده مردم آن است و دولت موظف است همه امکانات خود را برای نیل به آن اهداف به کار بندد.
قانون اساسی بسیاری از کشورها، تقلید محض از دیگران است یا با تغییراتی جزیی از آنها اقتباس شده است ؛ مثلا کشورهای آفریقایی که زیر سلطه استعمار فرانسه بودند پس از این که با هدایت خود فرانسه به استقلال ظاهری رسیدند در گروه پیرو فرانسه باقی اند و از قانون اساسی فرانسه با اندک تغییر استفاده می کنند، هر چند با وضع زندگی آنها سازگار نباشد.
همچنان که در زمان مشروطه ، برای تنظیم قانون اساسی ایران کمیته اختصاص یافته برای این امر، به منابع اروپایی روی آوردند، قانون اساسی بلژیک ، فرانسه و بلغارستان ترجمه شدو راهنما قرار گرفت. ویژگی های کلی لازم برای هر قانون اساسی عبارتند از :
۱) قانون اساسی باید بر اصول کلی متکی بوده ، محتویاتش همواره نتیجه منطقی آن اصول باشد.
۲) قانون اساسی باید با اوضاع سیاسی ، اقتصادی ، مذهبی ، اخلاقی و سوابق اجتماعی ملت تطبیق داشته باشد. توجه به این نکته نیز لازم است که در حکومت های مادی ، قوانین حقوقی از قوانین مذهبی جداست.
۳) در قانون اساسی نباید جزییات قید شود.
۴) تمام اصول قانون اساسی باید قابلیت اجرا داشته باشد.
۵) زبان قانون اساسی باید صریح و روشن و در عین حال قاطع و محکم باشد.
۶) اصول قانون اساسی باید بدون تعارض باشد.
۷) فصول قانون اساسی باید ترتیب و نظم خاصی را دنبال کند.

منبع : روزنامه جام‌جم