نقش کلر در حفظ تعادل اسید و باز در بدن

به طور کلی مواد معدنی در تمام مواد غذایی به استثنای موادی که بسیار تصفیه شده‌اند، وجود داشته و در بدن ما نیز در تمام بافت‌ها و مایعات موجودند.مواد معدنی عمدتاً به سه شکل وجود دارند.
● ترکیبات غیرآلی (مثلاً سدیم کلراید و اسید کلریدریک)
● ترکیبات آلی (مانند فسفولیپیدها، تیروکسین و هموگلوبین
● یون‌های معدنی آزاد
(مثل Cl ،+ K ،۲+ Ca- )کلرید (ـCl) به عنوان آنیون (یون باردار منفی) اصلی مایعات خارج سلولی در تمام بدن توزیع شده است. غلظت طبیعی کلر سرم ۹۶ تا ۱۰۶ میلی اکی والان در لیتر است. یون کلر با کاتیون سدیم تعادل ایجاد می‌کند.بیشترین غلظت کلر در مایع مغزی نخاعی، صفرا، شیره معدی و شیره پانکراس (لوزالمعده) وجود دارد. در معده، کلر توسط سلول‌های حاشیه‌ای مخاط معدی به صورت اسید کلریدریک (Hcl) ترشح می‌شود که محیط اسیدی را برای هضم و فعالیت آنزیمی فراهم می‌کند.
● اعمال کلر
عمل عمده کلر تنظیم تعادل الکترولیت است. فعالیت ریه به تعویض یون کلر با بی‌کربنات (۳Hco) در طی تبادل اکسیژن و دی اکسید کربن وابسته است.همانطور که اشاره شد، علاوه بر سدیم، کلر به نگهداری تعادل آب و فشار اسمتیک کمک می‌کند. همچنین کلر در نگهداری تعادل اسید و باز بسیار مهم است.
● فرآیندهای متابولیکی کلر
جذب کلر به شکل غیرفعال و به دنبال انتقال فعال سدیم، تقریبا به طور کامل در روده انجام می‌گیرد. دفع کلر نیز به موازات دفع سدیم است.کلر حاصل از غذا یا مترشحه از معده سرانجام به گردش خون در روده وارد می‌شود و مقدار اضافی آن مانند سایر یون‌ها، از طریق کلیه‌ها دفع می‌گردد. همچنین همراه با سدیم در عرق و مقداری نیز با مدفوع دفع می‌شود.
وقتی pH خون سرخرگی از حالت طبیعی خود بالاتر رود، مشکلاتی را ایجاد می‌کند. این حالت ممکن است در اثر خوردن بیش از حد مواد قلیایی و یا کاهش شدید یون هیدروژن (مثلا از دست‌دادن مقدار زیادی HCl) به وجود آید و یک اختلال در اسید و باز مایعات بدن محسوب می‌شود و با نام آلکالوز شناخته می‌شود.آلکالوز وقتی به وجود می‌آید که pH خون سرخرگی بیشتر از ۴/۷ باشد.
در این شرایط ممکن است برای تصحیح آلکالوز متابولیک ناشی از بیماری، از کلر استفاده کنند. البته ممکن است بعد از تهوع، یا مصرف دیورتیک‌ها و یا اتلاف‌ معدی(ناشی از مکش معدی) استفاده از کلر ضرورت داشته باشد.
● منابع کلر
منبع اصلی کلر نمک طعام (کلرورسدیم) است که ۶۰ درصد آن را کلر تشکیل می‌دهد. بنابراین هر غذایی که به آن نمک اضافه شود منبع کلر خواهد بود. همچنین در مواد غذایی پر پروتئین مثل تخم‌مرغ و گوشت کلر وجود دارد.حداقل نیاز تخمینی برای کلر در سنین مختلف، متفاوت است. مثلا در ۲ تا ۵ سالگی ۵۰۰ میلی‌گرم، در ۶ تا ۹ سالگی ۶۰۰ میلی‌گرم و در ۱۰ تا ۱۸ سالگی ۷۵۰ میلی‌گرم کلر نیاز است.
● کمبود و مسمومیت کلر
کمبود کلر به ندرت اتفاق می‌افتد مگر در اختلالات گوارشی مثل استفراغ، اسهال و مکش محتویات معده، همین‌طور در تعریق فراوان به ویژه در نوزادان، کودکان و ورزشکاران که آنها را در خطر قرار می‌دهد.سندرم کمبود کلر در کودکانی که شیرخشک محدود از کلر (chloride – deficient formula) مصرف می‌کنند، دیده شده است. عوارض این سندرم، فقدان اشتها، اختلال در رشد، ضعف ماهیچه‌ای، سستی و آلکالوز شدید متابولیک همراه با کاهش پتاسیم خون (هایپوکالمی) است.

منبع : روزنامه تهران امروز