آزمون دید محیطی

اهميت ديد در معاينه چشمي، نظير علائم حياتي، در معاينه عمومى مى‌باشد، لذا در هر مراجعه‌کننده با هر شکايتى بايد بررسى شود. ديد خوب نشانهٔ راه بينائى نورى و عصبى خوب است. بررسى حدت بينائى نياز به پاسخ بيمار دارد (سابژکتيو است).

تعيين وضعيت انکسارى

براساس شکل کره چشم و قرنيه نقطه کانونى دور چشم در افراد مختلف تفاوت مى‌کند. در چشم emmetropic کانون براى ديد دور مناسب است (فرد طبيعي). چشم ametropic (دوربين، نزديک بين، آستيگمات) براى تصيحيح کانون مشاهدهٔ دور نياز به عدسى اصلاحى دارد (عيب انکساري) که با تعيين شکست نور، اين خطاى انکسارى را اندازه‌گيرى مى‌کنند به کمک اين روش تارى ديد ناشى از عيب انکسارى را از تارى ديد ناشى از اختلال سيستم بينائى تمايز مى‌دهند. وضعيت انکسارى را مى‌توان با Phoropter تعيين کرد (وسيله‌اى که در جلوى چشمان بيمار عدسى‌هاى مختلف مى‌آورد و سريع عيب انکسارى را تعيين مى‌کند). در هيپرواپى (دوربيني) پرتوهاى دور، در پشت شبکيه و در ميوپى (نزديک بيني) در جلوى شبکيه فوکوس مى‌شود که اين عيوب انکسارى به ترتيب با عدسى‌هاى مثبت (محدب) و منفى (مقعر) اصلاح مى‌شوند.

بررسى ديد مرکزى

حدت ديد مرکزى را با نشان دادن هدف‌هائى با اندازه متفاوت از يک فاصله استاندارد اندازه‌گيرى مى‌کنند. به‌عنوان مثال نمودار اسنلن (Snellen chart) که برحسب وضعيت بيمار از حروف الفبا (بالغين باسواد) يا شکل‌هاى E (بى‌سوادان يا کودکان) تشکيل شده است. به‌طور قراردادى ديد را مى‌توان از فاصله ۶ مترى (۲۰ پائي) يا ۳۵ سانتيمترى (۱۴ اينچي) اندازه‌گيرى کرد. جهت مقاصد تشخيصي، حدت بينائى دور به‌عنوان معيار مقايسه در نظر گرفته مى‌شود. جهت تعيين حدت بينائى دور به‌عنوان معيار مقايسه در نظر گرفته مى‌شود و براى هر چشم جداگانه آزمايش مى‌شود. جهت تعيين حدت بينائى دور از چارت اسنلن به‌صورت زير استفاده مى‌شود: عدد کنار هر رديف چارت نشان‌دهندهٔ فاصله‌اى است که چشم طبيعى مى‌تواند آن رديف را از آن فاصله بخواند. براساس اين اعداد حدت بينائى به‌صورت کسرى نمايش داده مى‌شود مثلاً کسر ۲۰/۲۰ نشانه ديد طبيعى است و کسر ۶۰/۲۰ يعنى فرد از فاصله ۲۰ پائى فقط حروفى را مى‌تواند بخواند که فرد طبيعى از ۶۰ پائى مى‌خواند. چارت اسنلن را براى بيشتر کودکان ۵/۳ ساله و بزرگتر مى‌توان به‌کار برد.

هرگاه فردى از فاصله دور حدت بينائى خوبى نداشته باشد (حدت بينائى اصلاح نشده) الزاماً به‌معناى وجود بيمارى در چشم نيست و علت آن مى‌تواند عيوب انکسارى باشد. نقص حدت بينائى اصلاح شده (به کمک عينک، لنز تماسى يا pinhole) از نقص حدت بينائى اصلاح نشده اهميت بيشترى دارد.

آزمون ديد ضعيف

اگر فردى نتوانست بزرگترين حروف چارت ۲۰۰/۲۰ را بخواند فرد را به چارت نزديک مى‌کنيم و فاصله‌اى که فرد از آن فاصله بزرگترين رديف را مى‌خواند بيان مى‌کنيم ۲۰۰/۵ يعنى از ۵ پائى بزرگترين حروف را مى‌خواند). اگر باز هم فرد نتوانست، از او مى‌خواهيم شماره انگشتان ما را به فواصل مختلف ذکر کند (مثلاً CF -Count finger) در ۲ پائى يعنى از ۲ پائى توانسته، توانائى درک حرکات دست را در جلوى چشم او بررسى مى‌کنيم (HM) (Hand Motion) و در نهايت توانائى درک نور LP (Light Perception) که در صورت نبود درک نور، چشم به‌طور کامل کور است (NLP) (No Light Perception).

آزمون ديد محيطى

ديد محيطى به‌صورت تقريبى با روش روياروئى (Confrontation test) تعيين مى‌شود. پزشک به فاصله چند پا از بيمار، روبه‌روى او قرار مى‌گيرد و هر دو آنها يک چشم روبه‌روى هم را مى‌بندند. سپس معاينه‌گر در هر يک از چهار ربع ميدان ديد، انگلشتان خود را آورده، از بيمار مى‌خواهد در حالى‌که به چشم باز او نگاه مى‌کند تعداد انگلشتان را بشمارد و در صورت نديدن، کم‌کم محل انگشتان را به سمت مرکز ميدان ديد مى‌آورد. به اين ترتيب پزشک ميدان ديد خود را با بيمار مقايسه مى‌کند. اختلال ميدان ديد خود را با بيمار مقايسه مى‌کند. اختلال ميدان ديد را در گلوکوم، جداشدگى شبکيه، اختلالال عصب اپتيک و آسيب ايسکميک يا فشارى مسير بينائى مشاهده مى‌کنيم. در بعضى موارد خفيف هومونيموس همى‌آنوپيا فقط وقتى به‌صورت موارد خفيف هومونيموس همى‌آنوپيا فقط به‌صورت همزمان با دو دست خود دو طرف ميدان ديد را بررسى کنيم مى‌توان اختلال ميدان ديد را مشخص نمود (آزمون روياروئى همزمان). به‌علت اينکه بيمار اختلالات ميدان ديد را تا مراحل پيشرفته متوجه نمى‌شود معاينه آن در هر ويزيت چشم پزشکى لازم است.