پنجشنبه, ۹ فروردین, ۱۴۰۳ / 28 March, 2024
مجله ویستا

روش‌های فرعی


  ارزيابى تخليه اشکى
اشکريزش مى‌تواند نشانه افزايش توليد رفلکسى اشک (در تحريک چشم) يا اختلال عملکرد سيستم تخليه اشک باشد. با تست‌هاى زير نقش سيستم تخليه در اشکريزش را بررسى مى‌کنيم. آزمون جونزا عملکرد تمام سيستم تخليه را ارزيابى مى‌کند. در اين آزمون فلورسئين داخل چشم مى‌چکانند و پس از ۵ دقيقه وجود رنگ فلورسئين را در زير شاخک تحتانى بينى با يک اپليکاتور بررسى مى‌کنند. کشف هر مقدار رنگ در بينى نشانه باز بودن سيستم تخليه مى‌باشد [مى‌توان اين تست را با چکاندن قطرهٔ کلرامفنيکل در چشم انجام داد. اگر بيمار طعم تلخ قطره را در حلق خود احساس کرد سيستم تخليه اشک باز است. اين تست برخلاف تست قبلى حالت سابژکتيو دارد.] اگر هيچ رنگى در بينى يافت نشد، آزمون جونز ll را انجام مى‌دهند. به اين‌صورت که بعد از بى‌حسى و گشاد کردن پونکتوم اشکى تحتاني، توسط بى‌حسى و گشادکردن پونکتوم اشکى تحتاني، توسط کانول مخصوص شستشوى مجارى اشکي، سالين به داخل کاناليکول تحتانى مى‌زنند. اگر مايع به راحتى به نازوفارنکس رفت يعنى سيستم تخليه باز است. اگر بعد از شستشو، فلورسئين در بينى يافت شد، نشانه يک انسداد نسبى است. کشف مايع شفاف بدون فلورسئين نشانه اين است که ابتدا پلک‌ها نتوانسته‌اند رنگ را به کيسه اشکى برانند ولى دستگاه تخليه باز است. اگر هيچ مايعى به نازوفارنکس نرود، انسداد کامل وجود دارد. گاه تنگى پونکتوم اشکى به همين درمان مى‌شود.
  اگزوفتالمومترى
اگزوفتالمومترى عبارت است از اندازه‌گيرى بيرون زدگى کره چشم از کاسه چشم که به کمک اگزوفتالمومتر انجام مى‌شود. اين وسيله دستى دو ابزار اندازه‌گيرى مشابه (براى هر چشم يک عدد) دارد که روى يک ميله افقى قرار دارند و مى‌توانند روى اين ميله به هم نزديک يا از هم دور شوند. هر يک از آن دو يک بريدگى دارد که بر روى لبه خارجى کاسه چشم (لبه استخواني) همان طرف قرار مى‌گيرد. در اين حالت آينه‌هائى که دارد تصوير جانبى چشم را بر روى صفحه‌اى مدرج مى‌اندازد که عددى که تصوير نوک قرنيه بر روى آن مى‌افتد، نشان‌دهندهٔ فاصله نوک قرنيه از لبه کاسه چشم مى‌باشد. ميزان طبيعى اين فاصله 12-20mm و اختلاف اين ميزان در دو چشم به‌طور طبيعى تا ۲mm است. افزايش اين فاصله نشانه پروپتوز است که مى‌تواند يک‌طرفه يا دو طرفه باشد.
  سونوگرافى
در روش سونوگرافى بررسى کره و کاسه چشم در حضور کدورت مسير، تشخيص و پيگيرى توده‌هاى داخل کره و کاسه چشم، تعيين توپر، کيستي، عروقى يا کلسيفيه بودن توده‌ها و بالاخره اندازه‌گيرى فواصل، کاربرد دارد. رايج‌ترين اندازه‌گيرى فواصل در چشم اندازه‌گيرى فاصله قرنيه از شبکيه است که به کمک آن در جراحى کاتاراکت قدرت عدسى داخل چشمى را که بيمار نياز دارد، اندازه‌گيرى مى‌کند.
  راديوگرافى و CT اسکن
CT اسکن رايج‌ترين روش تعيين محل و خصوصيات بيمارى‌هاى ساختمانى در مسير بينائى خارج چشمى است. راديوگرافى مى‌تواند اجسام خارجى و کلسيفيکاسيون‌هاى داخلى چشم (رتينوبلاستوم) را نشان دهد. CT اسکن در تعيين محل اجسام خارجى مفيد است.
  MRI
محاسن MRI در مقايسه با CT اسکن نداشتن اشعه و توانائى ايجاد مقاطع در جهات مختلف مى‌باشد و عيب آن ممنوعيت استفاده از آن در موارد مشکوک به جسم خارجى فلزى مى‌باشد. توانائى MRI در نشان دادن نواحى ادم، ميلين‌زدائى و ضايعات عروقى از CT اسکن بيشتر است. به‌علت تضعيف تصوير استخوان در MRI، تصاوير پوستريور فوسا در MRI واضح‌تر مى‌باشد.
  افتالمودينامومترى
در روش افتالمودينامومترى با پيستون فنرى بر صلبيه فشار وارد مى‌کنند و با افتالموسکوپ به عروق شبکيه نگاه مى‌کنند و به اين طريق فشار نسبى شريان‌هاى مرکزى شبکيه را تعيين مى‌کنند (ارزيابى غير مستقيم جريان شريان کاروتيد در هر دو طرف). اين روش در ارزيابى بيماران مبتلا به آماروزيس فوگاکس يا حملات ايسکميک موقت مغزى به‌کار مى‌رود که بيش از ۲۰% اختلاف بين فشارهاى دياستولى دو چشم نشانه بى‌کفايتى کاروتيد سمت کم فشار است. مى‌توان يافته‌ها را با آنژيوگرافى و سونوگراى کاروتيد تکميل کرد.
  پريمترى (Perimetry)
به کمک روش پريمترى اختلال ميدان ديد ناشى از بيمارى‌هاى شبکيه، عصب بينائى و مسير بينائى داخل جمجمه‌اى را تشخيص داده و پيگيرى مى‌کنند. بايد توجه داشت که اين آزمون به پاسخ‌هاى فرد وابسته است.
  روش‌هاى اصلى
  پريمترى استاتيک (ثابت)
ابتدا يک نور ضعيف را در محلى خاص نشان مى‌دهند، اگر ديده نشد، بدون حرکت دادن محل نور، شدت نور را افزايش مى‌دهند تا اينکه فرد آن را ببيند. اين را آستانه آن محل مى‌گويند. اين کار را در نقاط مختلف تکرار کرده و حساسيت نورى نقاط مختلف را با هم مقايسه مى‌کنند.
  پريمترى کينتيک (متحرک)
شيء آزمودنى (با اندازه و روشنى ثابت) را در محورهاى مختلف از محيط به مرکز ميدان ديد مى‌آورند تا اينکه در هر محور فرد آن را ببيند. اين نقاط سر حد بينائى را به هم وصل مى‌کنند تا يک ايزوپتر (lsopter) به‌دست آيد (در داخل ايزوپتر، آن هدف را مى‌توان ديد و در خارج آن خير). هر چه ايزوپتر، بزرگتر باشد ميدان ديد بهتر است. هر چه روشنائى شيء آزمون بيشتر باشد و اندازه شيء آزمون بزرگتر باشد، ايزوپتر ترسيمى براى آن شيء بزرگتر است.
  روش‌هاى فرعى
  صفحه مماسى (Tangent Screen)
صفحه مماسى ساده‌ترين وسيله پريمترى است. در اين روش از سنجاق‌هاى سفيد روى يک چوب سياه استفاده مى‌شود که در برابر يک صفحه سياه نشان داده مى‌شوند. اين روش ۳۰ درجه مرکزى ميدان بينائى را بررسى مى‌کند.
  پريمتر گولدمن
بيمار در برابر نيمکره سفيد توخالى مى‌نشيند و سپس ميدان ديد او توسط نقاط نورانى که شدت و اندازه آنها قابل تنظيم است به هر دو روش استاتيک و کينتيک بررسى و ترسيم مى‌شود.
  پريمترهاى خودکار کاميپيوترى
در روش پريمترهاى خودکار کاميپيوترى به کمک کامپيوتر حساسيت آستانه هر نقطه از ميدان ديد (پريمترى استاتيک) را به دقت به‌صورت اعدادى مشخص مى‌کنند. اين دستگاه مى‌تواند پريمترى بيمار را به‌صورت نمودارهائى که حاصل اتصال نقاط مشابه (از نظر حساسيت) به‌هم مى‌باشد، نشان دهد و همچنين نتيجه پريمترى بيمار را در حافظه خود نگه دارد.


همچنین مشاهده کنید