جمعه, ۱۰ فروردین, ۱۴۰۳ / 29 March, 2024
مجله ویستا

حفظ و نگهداری تابلو


  تميز کردن تابلو
براى تميز کردن تابلوى روغن نبايد از مواد تميزکنندهٔ خانگى مثل آب و صابون استفاده کرد. در هر صورت چنين تابلويى ممکن است ترک‌هايى داشته باشد و نفوذ آب و صابون در آن ايجاد اشکال مى‌کند و ممکن است جذب زمينه شود. ممکن است بخشى از تابلو ظاهراً تميز شود اما لايهٔ رويى اثر، مات مى‌شود و ارزش تابلو از بين مى‌رود.
براى تميز کردن اين‌گونه آثار از پارچه براى گردگيرى نبايد استفاده نمود؛ چرا که گرد به جايِ جدا شدن از تابلو در آن نفوذ مى‌کند.
يکى از روش‌ها براى تميز کردن اين‌گونه تابلوها آن است که ابتدا در فضاى خالى پشت تابلو (اگر اثر نقاشى روى بوم است) با پارچه تا شده يا هر وسيلهٔ ديگرى در اندازهٔ مناسب پر شود. و روى زمينهٔ محکمى قرار گيرد. سپس تابلو را برمى‌گردانيم. با فشار آوردن با دقت تمام سعى شود لبهٔ شيب‌دار چهارچوب پايين‌تر از شيء زير آن قرار گيرد. سپس تکه‌اى نان سفيد که تازه و گرم باشد برداشته و قسمت نرم و خميرى آن را جدا مى‌کنيم و به‌صورت گلولهٔ کوچکى درمى‌آوريم؛ سپس ‌آن‌را روى تابلو مى‌غلتانيم. سپس تکه ديگرى برمى‌داريم و اين عمل را تکرار مى‌کنيم. ابتدا با فشار کم و سپس فشار بيشترى وارد مى‌کنيم.
روش ديگر استفاده از پاک‌کن نرم است ولى اشکال را دارد که از خود اثرى خميرى و چرب بجا مى‌گذارد.
از جارو برقى هم مى‌توان در اين مورد کمک گرفت. به‌شرطى که با سطح اثر تماس پيدا نکنند. براى اين کار تابلو را تخت روى زمين بخوابانيد و سطح آن را با جارو برقى تميز نماييد. با فشار هوا نيز مى‌توان اين عمل را انجام داد البته اين کار بايد با دقت صورت گيرد تا گرد و خاک به داخل تابلو نفوذ نکند.
بعد از تميز کردن تابلوهاى رنگ روغن گاه شکلى ناهمگون و وصله‌دار پيدا مى‌کنند و در اين صورت بايد با ايجاد پوششى با يک لايه ورنى محافظ اين مشکل را برطرف کرد. البته نقاشى‌هاى جديد، اگر نوع بست آنها مشخص نيست نبايد به اين روش محافظت شوند.
  ترميم تابلو
تابلوى نقاشى گاه در اثر يک حادثه و يا در اثر گذشت زمان دچار آسيب و صدمه مى‌شود. مرمت چنين آثارى بايد توسط متخصصين اين فن صورت پذيرد. توضيحاتى که در اينجا آورده مى‌شود تنها براى آگاهى يافته از موضوع است. در تابلوى صدمه ديده ابتدا بايد پشت آن بررسى شود. هر نوع صدمه از قبيل پارگى يا موارد ديگر در بوم يا سوراخ و پارگى در کاغذ يا پيچيدگى و پارگى در مقوا بايد ابتدا در حد امکان قبل از مرمت اصلى اثر برطرف شود. در موارد آسيب شديد، بعد از جدا کردن بخش‌هاى ناهنجار يا چسب محافظ اثر، آن‌را روى بوم جديدى مى‌چسبانند. در دوران‌هاى گذشته رويهٔ نقاشى را به‌طور موقت به‌سطح محکمى مى‌چسباندند و بعد براى جداسازى آن هفته‌ها وقت صرف مى‌کردند. اين روش امروز کاملاً منسوخ شده است. امروزه چسباندن پارچه به پشت يک نقاشى قديمى براى حفاظت تابلو بيشتر معمول است. هر نوع شکاف يا ترک نيز با اين روش اصلاح مى‌شود.
نقاشى‌هاى روى تخته در ابعاد بزرگ از همان ابتدا بايد لايه‌گذارى شوند. ترک و شکاف‌هايِ اين آثار بايد با چسب تعمير شود. شکاف و بريدگى کاغذ را بايد با چسباندن کاغذى به زير آن با استفاده از پرس يا اتو از بين برد. بهتر است بخش‌هاى آسيب‌ديده يا از بين رفته با رنگ يکدست پوشانده شود که رنگ آن با رنگ اطراف يکسان باشدو از صدمه بيشتر مصون بماند در ضمن قابل تشخيص نيز باشد.
برطرف کردن مشکل زردى يا تيره شدن اثر نقاشى کار بسيار دشوارى است.
گاهى اثر نقاشى رنگ روغن دچار کپک‌زدگى مى‌شود. چنانچه رطوبت محيط کافى باشد و گردوغبار محيط تغذيه کپک‌ها را ميسر کند اين اتفاق رخ مى‌دهد. اغلب کپک‌ها در پشت تابلو ظاهر مى‌شوند و چسب ‌آسترى خورده مى‌شود. همين امر روى تابلو نيز ممکن است اتفاق بيفتد و سبب تورم و پوشيدگى شود. اين گونه تابلوها در ابتدا بايد خشک شوند و سپس توسط خمير نان کپک‌ها از روى تابلو جدا شود. سپس با الکل محل تميز مى‌شود تا باکترى‌ها نابود شوند.
در تابلوهاى پاستلى موضوع متفاوت است. قسمت‌هاى صدمه‌ديده را بايد با صبر و حوصلهٔ زياد ضربه بزنيم. البته با اين عمل تابلو چيزى را از دست مى‌دهد. اگر پودر رنگ پاستل به شيشه چسبيده باشد تنها کارى که مى‌توان انجام داد اين است که تابلو با دقت از قاب جدا شود و شيشه را تميز کرده و يا آن‌را عوض نمائيم.
  شرايط نگهدارى اثر نقاشى
بدترين شرايط براى نگهدارى آثار هنرى رطوبت است. گرماى دائمى و خشک نيز به همين اندازه مضر است.
براى جلوگيرى از نشستن گردوغبار بر روى نقاشى‌هاى قديمى بايد دقت خاص به‌عمل آيد و در هنگام دست زدن به ‌آنها بايد از دستکش نخى نازک استفاده کرد.
به‌هرحال نوع قاب و نگهدارى تابلو بايد داراى شرايطى باشد که کمترين آسيب را ايجاد نمايد. چهارچوب و مقوا را نبايد مستقيماً به قاب ميخ کرد، بلکه با استفاده از گيره‌هاى چوبى يا فلزى يا فنرى بايد آنها را محکم نمود. هنگام قاب کردن نقاشى‌هاى آبرنگ و پاستل، تابلو نبايد با شيشه تماس داشته باشد. در اين موارد مى‌توان از حايل استفاده کرد يا از قاب‌هايى که در پشت دو پله دارند.
چنانچه قصد داريد نقاشى‌هايى را در محلى انبار کنيد، نبايد آنها را روى هم انباشته کنيد. اگر چاره‌اى جز اين نداريد که تابلوها روى هم چيده شوند، بايد بين گوشه‌هاى قاب‌ها لايى قرار داد.


همچنین مشاهده کنید