مقایسهٔ بین دو عبارت

ک: اندر خواب		ت: در خواب
ک: اندر آمدى		ت: در آمدى
ک: اندر کنار گرفته		ت: در بر گرفته
ک: گيرند به شفقت		ت: گيرند به شفقت تمام
ک: در دست و پايش		ت: بر پايش
ک: اندر تعجب		ت: در تعجب
ک: نوفل ... را وفات آمد		ت: ابوحنيفه وفات کرد
ک: به خواب ديدم که قيامتستى		ت: قيامت به خواب ديدم
ک: خلق اندر حسابگاهندى		ت: جمله خلايق در حسابگاه ايستاده بودند
ک: مُشمّر ايستاده بر حوض		ت: بر لب حوض ايستاده
ک: بر راست و چپ وى		ت: بر جانب او از راست و چپ
ک: و بر سر موى سفيد گذاشته		ت: و سر و روى وى سفيد
ک: خدّبرخدّ پيغمبر		ت: روى بر روى پيغمبر
ک: اندر برابر وى		ت: در برابر پيغامبر
ک: تا از پيغمبر دستورى خواهم		ت: تا پيغامبر اجازه دهد
ک: گفتم يا نوفل		ت: با ابوحنيفه بگفتم
ک: همچنين مى‌پرسيدم و به انگشت عقد مى‌گرفت.		ت: همچنين پرسيدم و به انگشت عقد مى‌گرفتم.
ک: تا از هفده کس بپرسيدم		ت: تا هفده کس پرسيدم
ک: عقد کرده بودم		ت: عقد گرفته بودم

و مطابق قواعدى که قبلاً دربارهٔ سبک قديم شرح داده‌ايم مى‌توان تفاوت تطوّر و تحوّل يک قرن را در تفاوت اين تصرّفاتى که نشان داديم به‌دست آورد. و شک نيست هرگاه دقّت و مواظبتى که گفتم که متصوّفه در ضبط عين کلمات اساتيد و مشايخ خود داشته‌اند نمى‌بود اين کتاب تا اين درجه هم قديمى و فصيح و داراى صرف و نحو تمام و لغات کهنه و زيباى پارسى باقى نمى‌ماند (در کشف‌المحجوب و تذکرةالاولياء و اسرارالتوحيد اسناد و دلايلى هست که ما از روى آن مدارک اين عقيده را اظهار داشته‌ايم).

از حيث لغت عربى با اينکه لغات زيادى وارد اين کتاب شده که همه تازه است معذلک پايه و بناى نويسندگى و امانت در نقل روايات و ضبط عين کلمات به حدّى مضبوط و استوار بوده است که سبک تحرير از دست نرفته و باز هم لغات عربي، به پارسى از صدى ده الى صدى دوازده بيش نيست و کتاب مملوّ است از لغات و اصطلاحات و امثال زيباى پارسى که در مقدمهٔ انگليسى تذکرةالاوليا به‌شرح ذکر شده است.