استان اردبیل

موقعيت جغرافيايى و تقسيمات سياسى استان

استان اردبيل در شمال غربي فلات ايران، با بيش از 18 هزار و 50 كيلومترمربع، يك درصد مساحت كل كشور را تشكيل مي‌دهد. اين استان از شمال به رود ارس، دشت مغان و بالهارود در جمهوري آذربايجان، از شرق به رشته‌كوه‌هاي طالش و بغرو در استان گيلان، از جنوب به رشته‌كوه‌ها، دره‌ها و جلگه‌‌هاي به هم پيوستهٔ استان زنجان و از غرب به استان آذربايجان شرقي محدود است.

از نظر مختصات جغرافيايي، مدارهاي 37 درجه و 45 دقيقه و 39 درجه و 42 دقيقه شمالي و منتهي‌اليه شمالي و جنوبي و نصف‌النهارهاي، 48 درجه و 55 دقيقه و 47 درجه و 3 دقيقه منتهي‌اليه غربي و شرقي، استان را مي‌پوشانند.

چهار شهرستان اين استان در طول 282/5 كيلومتر با جمهوري آذربايجان هم مرزاند. در 159 كيلومتر از اين مرز، رودهاي ارس و بالهارود جريان دارند. در طول اين مرز, استان اردبيل با جمهوري آذربايجان از دو نقطه اصلاندوزو بيله‌سوار ارتباط دارد.

آذربايجان شرقي 324 كيلومتر مرز مشترك با شهرستان‌هاي پارس‌آباد، مشگين‌شهر، اردبيل و خلخال دارد. استان اردبيل نيز در جنوب با استان زنجان همجوار است و در طول 62/5 كيلومتر، همسايه جنوبي شهرستان خلخال است. با وجود وحدت قومي و فرهنگي،‌ موانع طبيعي بين اين دو استان و همچنين قطبي پرجاذبه چون تهران در آن سوي محور تبريز - زنجان (كه جذب‌كنندهٔ هرگونه حركت اقتصادي - اجتماعي در اين محور است) باعث شده است روابط همجواري در طول اين 62/5 كيلومتر وضعيت مطلوب نداشته باشد، از همين رو، شهرستان خلخال از شهرستان‌هاي منزوي و دور افتاده استان اردبيل به شمار مي‌آيد. استان گيلان نيز با 175 كيلومتر مرز مشترك با شهرستان‌هاي اردبيل و خلخال، همسايه شرقي استان اردبيل است و رشته‌كوه سخت‌گذر طالش مانند ديواري اين دو استان را جدا مي‌كند. دورافتادگي مناطق همجوار استان گيلان از مراكز تجاري و اقتصادي استان و جاذبه‌هاي اقتصادي كنارهٔ خزر سبب شده است مردم اين مناطق، بيش‌ترين روابط اقتصادي - اجتماعي خود را با استان گيلان برقرار سازند. گردنه‌هاي دشوار گذر حيران و اسالم تنها گذرگاه‌هاي طبيعي بين اين دو استان هستند كه همواره ريزش برف‌هاي سنگين در فصل سرما سبب بسته شدن اين گذرگاه‌ها مي‌شود.

محور اردبيل - آستارا (گردنه حيران) اولين خط ارتباطي استان با مركز كشور است كه اين استان را از راه رشت و قزوين به تهران وصل مي‌كند.

استان اردبيل به پيشنهاد دولت و تصويب مجلس شوراي اسلامي در سال 1372 از محدوده سياسي - اداري استان آذربايجان شرقي جدا شد و به عنوان استاني مستقل (مشتمل بر شش شهرستان اردبيل، بيله‌سوار، پارس‌آباد،‌ خلخال، گرمي و مشگين‌شهر) در تقسيمات كشوري جاي گرفت.

اين استان بر اساس تازه‌ترين تقسيمات كشوري، داراي شش شهرستان، 16 بخش، شش دهستان و 2193 آبادي است. شهرهاي اردبيل، نمين، نير، سرعين، بيله‌سوار، پارس‌آباد، اصلاندوز، خلخال،‌ گيوي، مشگين‌شهر،‌ كوثر و گرمي شهرهاي آن را تشكيل مي‌دهند.