استان چهارمحال وبختیاری

موقعيت جغرافيايى و تقسيمات سياسى استان

استان چهار محال و بختيارى در قلمرو مرکزى رشته‌ کوه‌هاى زاگرس بين پيشکوه‌هاى داخلى و استان اصفهان استقرار يافته است. اين استان از شمال و شرق به استان اصفهان، از غرب به استان خوزستان و از جنوب به استان کهگيلويه و بويراحمد محدود است.

استان چهارمحال و بختيارى حدود ۵۳۲‚۱۶ کيلومتر مربع مساحت دارد و بين ۳۱ درجه و ۱۴ دقيقه تا ۳۲ درجه و ۴۷ دقيقهٔ عرض شمالى و ۵۹ درجه و ۴۹ دقيقه تا ۵۱ درجه و ۲۴ دقيقهٔ طول شرقى قرار گرفته است.

براساس آخرين تقسيمات سياسى کشور، استان چهار محال و بختيارى ۵ شهرستان، ۱۷ شهر، ۱۰ بخش و ۳۴ دهستان دارد. شهرستان‌هاى اين استان مشتمل است بر شهر کرد، بروجن، لردگان، فارسان و اردل.

جغرافياى طبيعى و اقليم استان

استان چهار محال و بختيارى در ناحيهٔ‌ مرکزى سلسله جبال زاگرس که از شمال غربى به جنوب شرقى امتداد دارد استقرار يافته است. بلندترين نقطهٔ استان در ناحيهٔ‌ غربى با ۴۵۴۸ متر ارتفاع، قلهٔ‌ زردکوه بختيارى و پست‌ترين نقطهٔ آن، ناحيهٔ سپيد دشت و لردگان در قسمت شرقى چهار محال است. از کوه‌هاى مرتفع استان، زردکوه، بزکوه، سبزکوه، سفيدکوه، کارکنان، منگشت، سالداران، جهان‌بين و کوه ريگ را مى‌توان نام برد. اين کوهها کانون اصلى آبخيز رودخانه‌هاى دائمى زاينده رود و کارون هستند که در سراسر سال پوشيده از برف مى‌باشند و جزو حوزه‌هاى آبگير دائمى ايران به شمار مى‌روند. اين کوه‌ها از شمال غربى به جنوب شرقى امتداد دارند و از غرب به شرق، از بلندى ارتفاعات و تراکم آن‌ها کاسته شده و به دره‌هاى باز و دشت‌هاى نسبتاً وسيع ختم مى‌شوند. در شرق استان، دشت‌هاى محدودى از قبيل لار، فرادنبه، کيار و خانميرزا و در جنوب غربى و جنوب شرقى آن دشت‌هاى نسبتاً وسيعى از جمله لردگان، فلارد و گندمان قرار گرفته‌اند.

منطقهٔ‌ چهارمحال و بختيارى به علت کوهستان‌‌هاى بلند و ارتفاعات برفگير، در فصل زمستان از برف پوشيده مى‌شود. کوه‌هاى مرتفع اين منطقه، کانون ذخيره آب‌هاى روان دائمى و منشأ و سرچشمهٔ شبکهٔ آب‌هاى جارى استان هستند. زردکوه بختيارى از کوهستان‌هاى آبگير دائمى استان است و دو رودخانهٔ دائمى ايران يعنى زاينده‌رود و کارون از ارتفاعات آن سرچشمه مى‌گيرند.

به دليل جهات شيب ارتفاعات بختيارى که از شمال غربى به جنوب شرقى کشيده شده‌اند، شبکه آب‌‌هاى روان منطقه به دو قسمت عمده تقسيم مى‌شوند. قسمتى به سمت بستر شيب شرقى سرازير شده و حوزهٔ زاينده رود را تشکيل مى‌دهند و قسمت ديگرى به سمت غرب و جنوب غربى جريان يافته و حوزهٔ کارون عليا را به وجود مى‌آورند.

با توجه به عوارض طبيعى، موقعيت جغرافيايى و توپوگرافى استان از يک سو و کمبود ايستگاه‌ها و آمار هواشناسى از سوى ديگر جزئيات ويژگى‌هاى آب و هوايى تمام مناطق به طور دقيق و علمى روشن نشده است.

به طور کلى در ارتفاعات بالاى ۲۰۰۰ متر که مساحت عمدهٔ استان را در بر گرفته است، ريزش برف و باران از اواسط پائيز تا فروردين ادامه دارد. ولى در مناطق پست که درجهٔ حرارت در تابستان به بيش از ۴۰ درجهٔ سانتى‌گراد مى‌رسد، حجم نزولات جوى کمتر است. بدين ترتيب، از شمال به جنوب ضمن کاهش ارتفاعات، دما افزايش مى‌يابد. فصل سرما از اواسط آبان آغاز مى‌شود و ۴ تا ۵ ماه ادامه پيدا مى‌کند. سردترين ماه‌هاى سال استان، دى و بهمن است. براساس گزارش ايستگاه سينوپتيک شهر کرد، در سال ۷۱ متوسط درجهٔ‌ حرارت ۱۰/۳ درجهٔ‌ سانتى‌گراد، حداکثر مطلق درجهٔ حرارت ۳۵/۲ و حداقل مطلق آن ۱۵/۶- درجهٔ سانتى‌گراد بود در همين سال ميزان بارندگى سالانه ۴۲۶ ميلى‌متر و تعداد روزهاى يخبندان ۱۲۷ روز ثبت شده است. از ارديبهشت تا آبان در شمار ماه‌هاى خشک و ماه‌هاى آذر، دى، بهمن و اسفند جزو ماه‌هاى يخبندان به شمار مى‌رود.

با توجه به اختلاف ارتفاع در سطح استان، زمان و مکان بارش از شرايط يکسانى برخوردار نيست. در مناطق کم ارتفاع از قبيل دشت شهر کرد، چغاخور و گندمان ماه‌هاى آبان و ارديبهشت و در دره‌‌هاى زردکوه و دوپلان (بين سرچشمه‌هاى آب سبز و ماربره) ماه ارديبهشت پر باران‌ترين ماه‌هاى سال است. نوع بارش در مناطق مرتفع عمدتاً برف و در مناطق کم ارتفاع باران است.

استان چهارمحال و بختيارى تحت تأثير بادها و توده‌هاى هواى غربى ايران قرار دارد. اين بادهاى بارانزا به طرف رشته کوه‌هاى زاگرس حرکت مى‌کنند و در برخورد با آن سبب ريزش برف و باران مى‌شوند. نقاط کفه‌اى از جمله دشت‌هاى شهر کرد، لردگان، کيار و گندمان در معرض بادهاى جنوب غربى و غرب قرار گرفته و در طول زمستان با سوز و سرما همراه هستند. در حالى که در درهٔ دوپلان، آب سبز و دامنه‌هاى غرب دوپلان، حصارهاى کوهستانى مانع وزش سريع باد و سوز آن مى‌شوند. مناسب‌ترين ماه‌هاى سال براى مسافرت به استان و بهره‌گيرى از اقليم و مناظر زيباى آن، ماه‌هاى فصل تابستان است؛ در حالى که پربرفى دامنه‌هاى ارتفاعات بختيارى، به ويژه زردکوه براى انجام انواع اسکى‌هاى آلپى و اسکانديناوى در روزهاى آفتابى زمستان بسيار مناسب است.