جغرافیای طبیعی و اقلیم استان

موقعيت جغرافيايى و تقسيمات سياسى استان

استان گيلان با مساحت ۷۱۱‚۱۴ کيلومتر مربع در ميان رشته کوه‌هاى البرز و تالش در شمال ايران جاى گرفته است. اين استان به واحد جغرافيايى جنوب درياى مازندران تعلق دارد و با استان‌هاى اردبيل در غرب، ‌ مازندران در شرق، زنجان در جنوب و کشور تازه استقلال يافته آذربايجان و درياى خزر در شمال هم مرز و همسايه است. استان گيلان بين ۳۶ درجه و ۳۶ دقيقه تا ۳۸ درجه و ۲۷ دقيقهٔ عرض شمالى و ۴۸ درجه و ۲۵ دقيقه تا ۵۰ درجه و ۳۴ دقيقهٔ طول شرقى از نصف‌النهار گرينويچ قرار دارد و رود سفيد تِمشک که بين چابکسر و رامسر جارى است، آن را از استان مازندران جدا مى‌کند. براساس تقسيمات کشورى سال ۱۳۷۵، اين استان به مرکزيت رشت، ۱۲ شهرستان، ۳۵ شهر، ۳۰ بخش، ۹۹ دهستان و ۲۷۶۳ آبادى دارد. شهرستان‌هاى استان عبارت‌اند از: آستارا، آستانهٔ اشرفيه، بندر انزلى، رشت، ‌ رودبار، رودسر، شفت، ‌ صومعه‌سرا، طوالش، فومن، لاهيجان و لنگرود.

جغرافياى طبيعى و اقليم استان

استان گيلان از استان‌هاى شمالى کشور است. ناهموارى‌هاى آن از غرب به شرق شامل: تالش، ماسوله، پشته کوه و رشته کوه البرز است که از سه بخش غربى، مرکزى و شرقى تشکيل شده است. البرز غربى مانند حصارى استان گيلان را در بر گرفته است و بلندترين قلهٔ‌آن فک يا دلفک (آشيانهٔ‌عقاب) نام دارد. جلگه‌هاى استان گيلان در ميان دريا و کوهستان، تا ارتفاع يکصد مترى سطح دريا، گسترده‌اند. مساحت اين جلگه‌ها به بيش از پنج هزار کيلومترمربع (نزديک به يک سوم زمين‌هاى استان) مى‌رسد. اين زمين‌ها به سه قسمت عمدهٔ‌ تالش، گيلان غربى و گيلان شرقى تقسيم مى‌شوند.

اقليم سرزمين گيلان به آب و هواى معتدل خزرى معروف است. کوهستان تالش با جهت شمالى، ‌ جنوبى و کوهستان البرز با امتداد غربى - شرقى، ‌ مانند سدى از عبور بخار آب درياى مازندران و بادهاى مرطوب شمال غربى به داخل ايران جلوگيرى مى‌کند و به علت ارتفاع زياد، موجب بارندگى‌هاى فراوان در استان گيلان مى‌شود. تبخير فراوان درياى مازندران ضمن افزايش رطوبت هوا (به ويژه در ماه‌هاى گرم سال تا ۹۳ درصد)، به تعديل دماى هوا در تابستان و کاهش آن در زمستان، به ويژه در نواحى جلگه‌اى نزديک به دريا، مى‌انجامد. از اين رو، يخ‌بندان زمستانى در نزديکى کناره‌هاى دريا بسيار کم گزارش شده است. براساس گزارش ايستگاه‌هاى هواشناسى استان متوسط حداقل مطلق دماى رشت ۶/۳ و متوسط حداکثر مطلق آن ۲۹/۸ درجه سانتى‌گراد، متوسط حداقل مطلق دماى آستارا ۷/۳ و متوسط حداکثر مطلق دماى آن ۲۵/۴ و متوسط حداقل مطلق دماى بندر انزلى ۹/۸ و متوسط حداکثر مطلق دماى آن ۲۳/۷ و متوسط حداقل مطلق دماى منجيل ۷/۲ و متوسط حداکثر مطلق دماى آن ۳۱/۱ درجه سانتى‌گراد گزارش شده است. ميزان بارندگى در استان گيلان به بادهاى مرطوبى بستگى دارد که در زمستان از شمال غرب، در بهار از شرق و در تابستان و پاييز از غرب مى‌وزند. اين بادها، هواى مرطوب دريا را به سوى جلگهٔ گيلان مى‌رانند. اين توده‌هاى هوايى بر اثر برخورد با توده‌هاى هواى مرطوبى که از سوى درياى مديترانه به سوى فضاى درياى مازندران مى‌آيند، موجب بارندگى‌هاى فراوان و طولانى مى‌شوند. بادهاى استان گيلان، هر يک تأثيرى ويژه بر طبيعت منطقه مى‌گذارند که مهم‌ترين آنها عبارت‌اند از:

باد بيرون‌وا، باد خزرى، باد سَرتُوک، باد دشنه‌وا، باد گيله‌وا، باد گرمش (گرميش)، باد منجيل، خشک دشنه‌وا، کنار گيله‌وا، بيرون گيله‌وا، آفتاب بوشه، سياه‌وا، کويتم‌وا و باد سَمام.