دره شهر، استان ایلام

آبدانان

اين شهرستان در دامنهٔ جنوبى کبير کوه قرار دارد. اين شهر منابع کانى فراوان از جمله نفت و گوگرد دارد و به دليل آب و زمين فراوان ، جنگل‌ها و مراتع از نواحى مستعد کشاورزى و دامدارى استان ايلام است. تاريخ تمدن باستان اين منطقه قدمتى ديرينه دارد و آثار ارزنده تاريخى سراسر آن را فرا گرفته است. آثار «گورگبران» و «قلعه کروديت» از جملهٔ‌ اين آثار مى‌باشند و اهميت تاريخى و قدمت آن را نشان مى‌دهند. اين شهرستان تفرجگاه‌هاى متعددى دارد.

ايلام

ايلام که در عهد باستان به «اريوجان» معروف بود ولى ايلام کنونى در سال ۱۳۰۸ شمسى در منطقه‌اى که حسين‌آباد ناميده مى‌شد از نو احداث گرديده و يک سال بعد با توجه به سابقهٔ تاريخى و تصويب فرهنگستان ايران به نام «ايلام» نام‌گذارى شده است. شهر ايلام در حصارى از کو‌ه‌ها و ارتفاعات جنگلى استقرار يافته و آب و هواى معتدل کوهستانى و بهارى دلپذير دارد. از سه قرن پيش حکومت خودمختار واليان در منطقهٔ‌ ايلام و پشتکوه برقرار بوده است. از معروف‌ترين اين واليان مى‌توان از حسين خان ، ‌ غلامرضا ‌خان و حسين‌قلى خان ابوقداره نام برد. اين افراد با يک سلسله روابط خاص به حکومت مرکزى ايران وابسته بودند و سالانه به ميزان معينى ماليات و تعدادى تفنگچى در اختيار حکومت مرکزى قرار مى‌دادند. آنان بدين وسيله از شاهان قاجار حکم واليگرى منطقه را دريافت مى‌‌کردند و به صورت خودمختار بر عشاير منطقه حکومت مى‌راندند. مرکز حکمفرمايى واليان تحت تأثير حيات اجتماعى منطقه مکان ثابتى نداشت. بنابراين قشلاق عشاير در زمستان‌ها در باغشاهى عراق و يا در حسينيهٔ بين‌النهرين واقع بود و تابستان‌ها براى ييلاق در هليلان و يا حسين‌آباد (ايلام امروزي) به سر مى‌بردند. شهر کوچ‌نشين والى مرکب از ۱۵۰۰ چادر بود که همگى به خدمه و سربازان ايلات پشتکوه متعلق بودند و در رکاب والى حرکت مى‌کردند. هزينهٔ نگهدارى و امور اين افراد از ماليات‌ها و باج‌هاى متعددى فراهم مى‌گشت که به بهانه‌هاى مختلف از مردم منطقه اخذ مى‌شد. آخرين والى منطقه در سال ۱۳۰۹ شمسى توسط رضاشاه سرکوب و به عراق پناهنده شد. از آن پس حسين‌آباد با نام جديد ايلام در تقسيمات کشورى جاى گرفت. در حال حاضر شهر ايلام به عنوان مرکز سياسى - ادارى استان ايلام از شهرهاى توسعه يافته غرب کشور است و به لحاظ دارا بودن تفرجگاه‌هاى جنگلى و آثار تاريخى و باستانى متعدد از زيباترين شهرهاى استان نيز محسوب مى‌شود.

ايوان

شهرستان ايوان از شهرستان‌هاى جديد استان ايلام است که استعداد بالقوه کشاورزى و دامدارى فراوان دارد. اين شهرستان در حدفاصل بين ايلام به اسلام‌آباد و گيلان غرب قرار گرفته است. زيبايى‌هاى طبيعت اين منطقه بسيار چشمگير است و آثار باستانى آن نيز حاکى از تمدن و تاريخى ديرينه است. مردم اين منطقه از ايل کلهر هستند ، و به زبان کلهرى تکلم مى‌نمايند.

دره شهر

شهر تاريخى و باستانى دره شهر در ادوار مختلف بارها ويران و آباد گشته است. از جمله عوامل ويرانى آن تاخت و تاز سپاهيان آشور و عرب‌ها بوده است. بنا بر نظرى ، دره شهر محل شهر باستانى «ماداکتو» پايتخت عيلامى است. عيلاميان که در عهد باستان فرمانرواى کوه‌هاى لرستان بودند؛ دره رودخانه و راه بزرگ ارتباطى منطقه و مرز شمالى را متصرف شدند و اماکن مستحکمى تأسيس نمودند که ماداکتو پايتخت دوم آنان از آن جمله است. ظاهراً دره شهر اولين شهر عيلامى بوده است که در حملهٔ آشور بانى‌پال ويران و مردم آن قتل‌عام شده‌اند. در درهٔ سيمره بقاياى خرابه‌هاى عهد ساسانى به جا مانده‌اند. ظاهراً دره شهر در دورهٔ اعتلاى هخامنشيان هنوز هم ويران بوده و يا اهميت گذشته را نداشته است ، ولى عهد اشکانيان دورهٔ تجديد حيات آن بوده است که در عهد ساسانى نيز مجدداً رونق يافته و آباد گرديده است. در خرابه‌هاى دره شهر که بازماندهٔ يک شهر از زمان ساسانيان است ، آثار چهارراه‌ها ، کوچه‌‌ها و معابر با نظم ويژه‌اى که در شهرسازى آن دوره معمول بود ، باقى مانده است. سکه‌هايى که در خرابه‌هاى دره شهر پيدا شده‌اند به خسرو سوم و جانشينان او تعلق دارند. گفته مى‌شود که دره شهر در هنگام آبادانى متجاوز از ۵۰۰۰ خانه داشته است. در ميان خرابه‌هاى آن اثرى از ساختمانى که شايد روزى مسجد و يا عبادتگاه دورهٔ اسلامى بوده باشد ، يافت نشده است. در حال حاضر شهر دره شهر که در دامنهٔ کبير کوه و در کنار خرابه‌هاى شهر باستانى دورهٔ‌ ساسانى و رودخانهٔ خروشان سيمره قرار دارد ، با استعداد کشاورزى وافر ، منابع آب غنى ، مراتع سبز و جنگل‌هاى انبوه يکى از شهرهاى باستانى و مهم استان ايلام محسوب مى‌شود.

دهلران

اين شهر که در دامنهٔ‌ جنوب و جنوب غربى دينار کوه قرار دارد ، از قديم‌الايام به «ده‌لُران» مشهور بوده است. بقاياى آثار تاريخى و باستانى و مجموعه اشياء باستانى کشف شده ، نشانگر اين حقيقت است که قدمت اين منطقه با دورهٔ‌ قبل از تاريخ و بعد از آن ، ‌ به ويژه با دورهٔ‌ ساسانيان مرتبط است. بقاياى شهرهاى باستانى و وجود ده‌ها ناحيه و تپهٔ باستانى هر يک بيانگر بخشى از سرگذشت ديرينه اين سرزمين است. دهلران به لحاظ موقعيت جغرافيايى از مناطق مهم استان ايلام است و همين موقعيت جغرافيايى نيز باعث آسيب آن در طول تاريخ شده است. اين اهميت و موقعيت در ادوار بعدى نيز حفظ شده است. در جريان جنگ تحميلى عراق عليه ايران اين منطقه آسيب فراوانى ديد ، طورى که بازسازى و مرمت آن اعتبارات قابل توجهى را ضرورى ساخت. اين شهر بعد از خاتمهٔ جنگ بازسازى شد و به عنوان يک شهر توريستى مورد توجه ويژه قرار گرفت. شهر دهلران در حال حاضر نيز علاوه بر موقعيت توريستى داراى منابع عظيم نفت و اراضى مستعد کشاورزى است که اهميت اقتصادى و جغرافيايى آن را دو چندان ساخته است.

شيروان و چرداول

اين شهرستان از کانون‌هاى تاريخى استان ايلام است که قدمت تاريخى آن به دورهٔ ساسانيان مى‌رسد. بقاياى آثار تاريخى و باستانى مانند آثار شهر سراب‌کلان ، قلعه تاريخى و آتشکدهٔ سام ، تل توبره‌ريز معروف به للر يا تل سه‌پا ، تعداد ۱۶۰ تپه و آثار تمدن باستانى در بخش هليلان و ... مبين اين پيشينهٔ تاريخى و قدمت است. از شيروان قديم که شهرى در طرف شمال رودخانه سيمره بود ، آثار و ويرانه‌هاى زيادى باقى مانده است. در بقاياى اين ويرانه‌هاى سنگى و گچى ، آثار متعلّق به دورهٔ ساسانيان نيز مشاهده شده است.

مهران

شهر مهران در ساحل رودخانهٔ کُنجان چم واقع شده و با مرز عراق بيش از چند کيلومتر فاصله ندارد. محل کنونى مهران در گذشته ، منصورآباد نام داشت که در سال ۱۳۰۹ هجرى شمسى با تصويب فرهنگستان ايران ، مهران ناميده شد. اين شهر همانند شهرهاى مرزى ديگر کشورمان در ابتداى جنگ تحميلى به دست عراقى‌‌ها افتاد و ويران شد ، ولى آخرين بار در سال ۱۳۶۵ به دست نيروهاى رزمندهٔ‌ ايران به آغوش ميهن بازگشت و در جريان بازسازى‌هاى پس از جنگ دوباره آباد شد ، در سال‌هاى اخير اين شهر «نگين سبز ايران» نام گرفته است.