سه شنبه, ۲۹ اسفند, ۱۴۰۲ / 19 March, 2024
مجله ویستا

سنقر و كلیایی، استان كرمانشاه


  اسلام‌آباد غرب
نام اسلام‌آباد غرب نخست «مندلي» بود. بعد از حملهٔ عرب‌ها ، يکى از سرداران عرب به عمران و آبادى آن پرداخت و به مرور زمان به شهر «هارون‌آباد» معروف شد. در سال ۱۳۰۹ هـ.ش نام شهر به شاه‌آباد غرب تغيير يافت. بعد از انقلاب اسلامى در سال ۱۳۵۷ ، نام اين شهرستان به اسلام‌آباد غرب تغيير داده شد. اين شهر در روزگار صفويه به ويژه در زمان شاه‌عباس رونق يافت و کاروانسراهايى براى اقامت تجار ، مسافران و زائران عتبات عاليات احداث شد. بعضى از بخش‌هاى اين شهرستان سابقه‌‌اى تاريخى دارند : بخش ماهيدشت در دورهٔ اشکانى‌‌ها به «نيستاه» معروف بود و به دليل آب و هوا و مراتع خوب ، محل پرورش اسب جنگاوران اشکانى بوده است. در زمان صفويه اين ناحيه ماهيدشت ناميده شد و کاروانسراى شاه‌عباسى در آن بنا گرديد. بخش کرند در دامنهٔ کوهستان واقع شده و آب و هواى معتدلى دارد. مورخان ، صنعتگران و آهنگران کرندى را حتى در عهد داريوش هخامنشى با ذوق فراوان ذکر کرده‌اند.
  پاوه (اورامانات)
نام پاوه را به پاوه ، سردار يزگرد سوم - آخرين شاهنشاه ساسانيان - منسوب مى‌‌دانند که جهت جلب حمايت اکراد روانهٔ اين منطقه گرديد و مورد احترام اهالى قرار گرفت. بعدها به خاطر تجليل از آن سردار ، اين ناحيه را پاوه ناميدند که در کتاب‌هاى عربى «فاوج» آمده است. قلعهٔ دژ و پاسگه که هنوز در پاوه وجود دارد بازماندهٔ برج و بارورى عهد آن سردار است. ظاهراً در محلى نزديک پاوه که اکنون «جنگاه» گفته مى‌شود ، مردم پاوه با سعد وقاص جنگيده‌اند. همچنين معنى کلمه اورامانات از اورتن (اورامان) - نام يکى از سروده‌هاى دين زرتشتيان - گرفته شده است.
  جوانرود
جوانرود همان محلى است که حمداللّه مستوفى در نزهه‌‌القلوب از آن به عنوان «الاني» نام برده است. در حال حاضر نيز آب مشروب شهر جوانرود ، از آب سراب معروف «الاني» تأمين مى‌شود. حمداللّه مستوفى از الانى يا جوانرود امروز به عنوان قصبه‌اى معتبر با هواى خوش ، آبهاى روان ، علفزارهاى نيکو ، شکارگاه‌هاى خوب و ناحيه‌اى با محصولات غلات نام برده است. در دورهٔ شاه طهماسب صفوى جوانرود بيش از صد قريه داشته است و در اطراف آن قلعه‌هايى نيز وجود داشته است. درويش سلطان (فرزند صفى خان سليمان گوران - والى جوانرود) بر خرابه‌هاى الانى ، قلعه ، مسجد ، ‌ بازار و مدرسه ساخته است. در دوران افشاريه و تا اواخر دورهٔ زنديه مورد توجه خاص حکمرانان بوده است. در دورهٔ‌ قاجاريه ، حکومت جاف و جوانرود در دست برادر و فرزندان امان‌اللّه خان والى بود. امان‌اللّه خان والى ، حکومت جاف و جوانرود را به محمد صادق خان پسرش واگذار نمود. حکومت جوانرود بعد از سال ۱۳۲۰ به يکى از بيک‌زادگان رستم بيک جاف واگذار شده بود. اين شهر در حال حاضر بسيار آباد و توسعه يافته است و طبيعت و فضايى زيبا دارد.
  سرپل ذهاب
سر پل ذهاب در جوار ويرانه‌هاى شهر قديمى حلوان بنا شده و قلعهٔ مخروبه‌اى نيز در نزديکى آن قرار دارد. سر پل ذهاب به عنوان دژ و پايگاه مرزى ايران باستان بود که در زمان حملهٔ‌ عرب‌ها به ايران از بين رفته و آثارى از پايه‌هاى آجرى آن به جا مانده است. در کتب تاريخى از اين ناحيه به عنوان «زهاو» مرکز ايالت حلوان نام برده شده است. کلمهٔ ذهاب در لغت به معنى «آب مقطر ، خوب و همچنين به معنى چشمه و منبع آب» آمده است. ظاهراً به علت چشمه‌سارها و سراب‌هاى فراوان ، اين شهر به ذهاب مشهور شده است. نام ديگر اين ناحيه «سرپل» است که از نام پلى بر روى رودخانهٔ الوند در ۱۲ کيلومترى ذهاب اخذ شده است. اين پل در سال ۱۳۴۵ هـ.ش تخريب شده است. اين شهر که طبيعتى بسيار زيبا دارد در جنگ تحميلى آسيب فراوان ديد ولى بعد از جنگ دوباره بازسازى و نوسازى شد.
  سنقر و كليايى
سنقر در لغت فارسى به معنى «پرنده شکاري» است. از قدمت ديرينهٔ اين شهر اطلاعات روشنى در دست نيست ولى در دورهٔ سلاجقه امراى سنقر به نام «آقا سنقر» معروف بوده‌‌اند. گفته مى‌شود که شهر سنقر در ابتدا يک اردوگاه مغولى بود که بعدها به شهر تبديل شده است. در زمان شاه اسماعيل دوم صفوى حکومت سنقر به عهدهٔ «سولاق حسين تکلو» بود. در عصر شاه طهماسب اول حکومتى به نام سنقر و کلهر در اين ناحيه ايجاد و به خوانين زنگنه تفويض گرديد. در سال ۱۰۱۷ هجرى قمرى به حکم شاه‌عباس صفوى ، سنقر جزء تيول مصطفى پاشا فرزند اوزون احمد شد. به سال ۱۰۴۸ از طرف شاه صفى ، شاهرخ بيگ (ميرآخور) ، به حکومت سنقر ، هرسين ، کرمانشاه و بيستون منصوب شد. در دورهٔ افشاريه و زنديه سران ايل کليايى به حکومت سنقر ، منصوب شدند. سپس حکومت سنقر به خسرو خان اردلان والى کردستان تفويض گرديد. در زمان فتحعلى شاه قاجار فرزند وى فتح‌اله ميرزا به حکومت سنقر گماشته شد. سپس اين ناحيه با نواحى کنگاور ، ملاير و تويسرکان يکى شده و تحت حکفرمايى شاهزاده شيخعلى ميرزا - پسر فتحعلى شاه - قرار گرفت. در زمان ناصرالدين‌شاه سنقر و کليايى ضميمهٔ اسدآباد شد. در حال حاضر شهرستان سنقر و کليايى از نواحى جالب توجه و زيباى استان کرمانشاه است که در جلگهٔ هموار و زيبايى واقع شده و اطراف آن را رودخانه ، سبزه‌زار ، باغات و بيشه‌زار فرا گرفته است و قلل کوه‌هاى آن تا اواخر تابستان از برف زمستانى مى‌درخشد و از جهات طبيعى واجد ارزش‌هاى جهانگردى مى‌باشد.
  صحنه
شهرستان صحنه يکى ديگر از بخش‌هاى شهرستان کرمانشاه بود که در سال‌هاى اخير به شهرستان مستقلى تبديل شده است. محدودهٔ‌ اين شهرستان نيز از نواحى قديمى و تاريخى استان کرمانشاه است و آثار و بقاياى ادوار گذشته در آن به جا مانده‌‌اند.


همچنین مشاهده کنید