شوش، استان خوزستان

دشت آزادگان

دشت آزادگان در ابتدا به دستِ ميسان يا سهل ميسان و بعد از آن به بنى طرف معروف بود. در سال ۱۳۱۴ خورشيدى بنا به تصويب هيأت وزيران به «دشت ميشان» تغيير نام يافت و در سال‌هاى اخير «دشت آزادگان» نام‌‌گذارى شد. ساکنان اين منطقه را عشاير عرب زبان تشکيل مى‌دهند. اين شهرستان تا سال ۱۳۲۳ خورشيدى جزء شهرستان اهواز بود و بعد از آن با پيوستن به بخش بستان به شهرستان دشت ميشان و دشت آزادگان تبديل شد.

شادگان

شادگان در سال‌هاى گذشته به علت ارتباط با خليج‌فارس از راه پيش بندر بوزى ، واقع در منتهى‌اليه خوردورق ، اهميت داشته است ولى به علت از کار افتادن بندرگاه در اثر پر شدن خوردورق از رسوبات ، از اهميت آن کاسته شده است. شهرستان شادگان در گذشته يکى از بخش‌هاى مهم شهرستان خرمشهر بود و در سال‌هاى اخير به شهرستان تبديل شده است.

شهرستان رامهرمز

در لغت‌نامه دهخدا آمده است: «رامهرمز نام شهرى است از بناهاى هرمز پادشاه در اهواز در حوالى شوشتر و آن را رامز گويند و منسوب بدانجا را رامزى و رامى گويند و در قديم آن را سمنگان مى‌گفته‌اند. اصطخرى مى‌گويد: در رامهرمز پارچه‌هاى ابريشمى مى‌بافند و به بسيارى از شهرها و ديارها مى‌برند. مى‌گويند مانى پيشواى دينى نامدار در اين شهر کشته و به دار آويخته شده است و نيز گويند وى در اين شهر در مجلس بهرام گور به مرگى حتمى درگذشت و سپس سرش را از تن جدا کردند و گفتند او را کشته‌ايم. ابن البشار مى‌گويد: رامهرمز قصبه بزرگى است و بازارهاى بسيار و پرنعمت دارد. مسجد جامع زيبايى دارد که در گرد آن بازارهاى آبادى برپا بوده و از عضدالدوله ديلمى است. اين بازار تماماً سنگ‌فرش ، مسقف ، پاکيزه ، زيبا و روشن است. او همچنين به وجود کتابخانه‌اى در اين شهر اشاره مى‌کند و اهميت و بزرگى آن را با کتابخانه بصره مقايسه مى‌کند. شهرستان رامهرمز در سال‌هاى اخير ، مجدداً اهميت گذشتهٔ خود را به دست آورده و رو به توسعه و ترقى نهاده و امروزه از شهرستان‌هاى مهم استان خوزستان به شمار مى‌رود.

شوش

شوش يکى از کهن‌ترين مراکز تمدنى جهان است. در نتيجه کاوش‌هاى باستان‌شناسى آثار و بقايايى در آن يافت شده است که قدمت آن را به دوران ماقبل تاريخ مرتبط مى‌سازد. عيلامى‌ها اولين قومى هستند که شوش را رونق بخشيدند. در دوران تسلط اين قوم ، شوش آنچنان اعتبارى يافت که به پايتختى برگزيده شد. شوش پس از تسلط هخامنشيان نيز عظمت خود را حفظ نمود و داريوش هخامنشى آن را به عنوان پايتخت زمستانى برگزيد و تا اوائل تسلط مسلمانان عرب همچنان رونق داشت. در زمان ساسانيان ، شوش پايتخت زمستانى بود. از سدهٔ دوم تا هفتم هـ.ق نيز دوباره رونقى نصيب اين شهر گشت ولى با حملهٔ مغولان ، عظمت و شکوه آن از ميان رفت. از سال ۱۸۴۹ ميلادى باستان‌شناسان به کاوش در ويرانه‌هاى شوش پرداختند و آثار نفيسى از شهر خاموش و متروک شوش بدست آوردند. قلعهٔ معروف شوش در سال ۱۸۹۸ توسط دمرگان بر تپهٔ اکروپل احداث گرديد.

شوشتر

شهر شوشتر از شهرهاى بسيار کهن ايران است. طبق روايت گويند: شهرستان شوش و شوشتر را شوشيند (شوسن) زن يزدگرد پسر شاپور ساخت. او دختر ريش گلوته پادشاه يهوديان و مادر بهرام‌گور بود. در عهد عيلاميان شهر هيدالو ظاهراً در موضع شوشتر کنونى بود و سپاهيان آشور بانيپال در دنبالهٔ فتوحات خود بدانجا رسيدند. قديمى‌ترين آثار بدست آمده نشان مى‌دهد که شوشتر در زمان ساسانيان نيز وجود داشته است. در سال ۲۶۰ ميلادى والدين قيصر روم اسير شاپور اول (دومين پادشان سلسلهٔ ساساني) گرديد و در مدت ۷ سال اسيرى به ساختن سد عظيم شادروان در نزديک شوشتر مشغول بود. عرب‌ها ، سد شادروان را از عجائب ابنيهٔ جهان مى‌شمردند و هنوز آثارى از آن باقى مانده است. شوشتر در دوره قاجاريه نيز کرسى ايالت خوزستان محسوب مى‌شد. در زمان فتحعلى‌شاه قاجار ، شوشتر ، دزفول و هويزه جزء کرمانشاه گرديد و به محمدعلى ميرزاى دولت شاه سپرده شد. بر اثر طاعون در سال ۱۲۴۷ هـ.ق ، بيش از نيمى از جمعيت شهر خالى شد. در زمان سلطنت مظفرالدين‌شاه ، دو دستگى حيدرى و نعمتى در آن به اوج خود رسيد و هر يک در کوچه‌ها و يا پشت‌بام سنگربندى کردند. خزعل خان هم از اين وضع استفاده کرد و دسته‌‌هاى عرب‌ها را به تاخت و تاز در شوشتر فرستاد. مردم شوشتر از آغاز ظهور اسلام مسلمان و بعدها شيعه شدند. شوشتر را دارالمومنين دانسته‌اند.

ماهشهر

نام قبلى ماهشهر بندر مشهور بود و پيش از آن مهرويان و ماچوله خوانده مى‌شد. اين شهر يکى از قديمى‌ترين بندرهاى خليج‌فارس است. حمداللّه مستوفى مى‌‌گويد: «به فاصله کمى از رودخانه شيرين يعنى رودخانه زهره که به تازگى به رودخانه طاب مرسوم شده ، قرار دارد. بندر مهرويان در مرز غربى فارس واقع شده است. اين شهر اولين بندرى بود که کشتى‌هاى مسير بصره به اروند رود و هند از آن مى‌گذشتند. اين شهر در سال ۱۳۲۶ تابع خرم‌شهر شد و سرانجام در سال ۱۳۳۹ به صورت شهرستان درآمد و تا قبل از ايجاد تأسيسات خارک ، بزرگترين بندر صادراتى نفت ايران بود و هم اکنون نيز مهمترين واحد تبديل و صدور گاز در اين بندر قرار دارد و فرآورده‌هاى صادراتى پالايشگاه آبادان از طريق اين بندر صادر مى‌گردد.

مسجد سليمان

مسجد سليمان از شهرهاى مهم نفتى استان خوزستان بشمار مى‌رود. طبق کاوش‌هاى باستان‌شناسى ، آثار کهن مربوط به زندگى غارنشينى و دوران ماقبل تاريخ در اين سرزمين کشف شده است و گفته مى‌شود که در همين مکان هوشنگ پيشدادى در اثر برخورد دو سنگ چخماق شعلهٔ آتش را براى اولين بار کشف کرده است. مسجد سليمان در زمان کيانيان ، عيلامى‌ها ، مادها ، پارس‌ها ، سلوکيان ، اشکانيان و ساسانيان اهميت فراوانى داشته است و آثار برجاى مانده از آن دوران شاهد اين ادعاست. مسجد سليمان همچنين زادگاه چيش پيش پارسى بوده است. اين شهر در قرن هشتم قبل از ميلاد جزء سرزمين عيلام بود و در آن عصر «آساک» نام داشت ودر دوران پارس‌ها «پارسوماش» ناميده مى‌شد. در قرون وسطى نيز «تُلْغُر» ناميده مى‌‌شد ، سپس به «جهانگيري» و «ميدان نفتون» معروف گرديد. بعد از اينکه آثار آتشکده سر مسجد براى همگان مشخص شد ، بنا به تصويب مجلس شوراى ملى در سال ۱۳۰۵ خورشيدى به «مسجد سلميان» تغيير نام يافت.