|
|
|
| - ترانهٔ دعاى هنگام عقد:
|
| در خراسان هنگام خواندن صيغهٔ عقد دو زن سفيدبخت، بالاى سر عروس قند مى‌سابند و مى‌خوانند:
|
|
| يا عزيز خدا عزيزش کن
|
| يا عزيز خدا عزيزش کن
|
|
|
| زن ديگرى ضمن تظاهر به کوک زدن پارچه‌اى مى‌خواند:
|
|
| بستم بستم؛ به حق سليمان نبى
|
| بستم بستم؛ به حق نوح نبى
|
| بستم بستم؛ به حق يونس نبى
|
| بستم زبان داماد و قوم و خويش داماد را
|
|
|
| (عقايد و رسوم مردم خراسان)
|
|
| - ترانه‌هاى آرايش عروس:
|
| در خراسان، موقع آرايش سر عروس اين شعر را مى‌خوانند:
|
|
| سر نگه‌دار عروسک
|
| سَِروَر نگه دار عروسک
|
| خانهٔ شُويت مِى بُرَن
|
| شوور نگه دار عروسک
|
|
|
| (عقايد و رسوم مردم خراسان)
|
|
| - ترانه‌هاى جشن شب عروسى (در خراسان):
|
| امشب چه شبى است، شب مراد است امشب
|
| اين خانه پر از شمع و چراغ است امشب
|
| اى شمع تو مسوز که شب دراز است امشب
|
| اى صبح تو مَدَم که وقت ناز است امشب
|
| بادا بادا بادا، ايشالا مبارک بادا
|
| عروسى شاهانه، ايشالا مبارکش باد
|
| جشن بزرگانه، ايشالا مبارکش باد
|
| گل به گلستانه، ايشالا مبارکش باد
|
| آن يار من است که مى‌رود سر بالا
|
| دسمال به دست و مى‌زند گرما را
|
| محمل بزنيد، سايه کنيد صحرا را
|
| آفتاب نزنه، شاخ گل رعنا را
|
| بادا بادا بادا، ايشالا مبارک بادا
|
| امشب اميد که در خواب رود چشم نديم
|
| خواب از روضه رضوان نکنند اهل نعيم
|
| جاى آن است که خاموش نشيند مطرب
|
| شب آن نيست که باشند حريفان تسليم
|
| مبارک و مبارک، ايشالا مبارکش باد
|
| لعبت مستانه، ايشالا مبارکش باد
|
| سر و خرامانه، ايشالا مبارکش باد
|
| اى يار مبارک بادا، ايشالا مبارک بادا
|
|
|
| (عقايد و رسوم مردم خراسان)
|
|
| در خانواده‌هائى که اعتقادات مذهبى تند و قوى دارند، در شب عروسى به‌جاى ساز و آواز و دهل و سرنا [اشعارى که به مناسبت عروسى حضرت فاطمه عليهاسلام سروده شده) آتو ئى (ātuyi = زن روضه‌خوان، مکتبدار، ملاباجى) با صداى خوش مى‌خواند:
|
|
| بادا مبارک، بر جمله يکسر
|
| از بهر عيش خاتون محشر
|
| جبريل آمد، نزد پيمبر
|
| نُه ساله چون شد، زهراى اطهر
|
| گفتا به لقمان، آن حىّ داور
|
| بنديد و عقد زهرا به حيدر
|
| ياران بگوئيد، با ديده‌بوسى
|
| بادا مبارک عيش عروسى
|
| کردم قباله، کوه نمک را
|
| دادم به تو من، شاه‌زنان را
|
| مهريهٔ او، آب‌هاى عالم
|
| قربانى او، جان‌هاى عالم
|
| آن دم به فرمان حىّ طاها (=طه)
|
| بنديد و عقد، خورشيد و ماها
|
| ياران بگوئيد، با ديده‌بوسى
|
| بادا مبارک، عيش و عروسى
|
| مشعل ز نور پاک پيمبر
|
| اندر جلو بود زهراى اطهر
|
| بنشسته زهرا بر هودج نور
|
| اندر کنارش، چندين صف حور
|
| حوران و غلمان، با ديده‌بوسى
|
| صف در صف ايستاده،بهر عروس
|
| ياران بگوئيد، با ديده‌بوسى
|
| بادا مبارک، عيش و عروسى
|
| داخل به حجله، شير خدا شد
|
| در آسمان‌ها، عشرت به پا شد
|
| چون ماه و خورشيد، با هم قرين گشت
|
| خوشحال و خرم، عرش برين گشت
|
| جبريل مى‌خواند سورهٔ تبارک
|
| جمله خلايق گو يَنْ مبارک
|
| ياران بگوئيد با ديده‌بوسى
|
| بادا مبارک عيش و عروسى
|
| عيش ولى داور است، ياران مبارک باد
|
| ساقى حوض کوثر است، ياران مبارک باد
|
| تيغش به فرق کافر است، ياران مبارک باد
|
| باب سرير و سرور است، ياران مبارک باد
|
| شوهر زهراى اطهر است، ياران مبارک باد
|
| ابن عم پيغمبر است، ياران مبارک باد
|
| از همه کس او بهتر است، ياران مبارک باد
|
|
|
| - ترانه‌هاى حنابندان عروس:
|
| در سمنان، در مراسم حنابندان عروس قبل از عقد [اين مراسم حنابندان قبل از عقد مختصرتر و محدودتر از حنابندان روز عروسى است] اين ترانه را مى‌خوانند:
|
|
| حنا حنا حنايه |
|
حنا چه خوش نمايه |
| دست عروس ببنديد |
|
شو مادرش ميايه |
|
|
| (آداب و رسوم مردم سمنان، پناهى سمناني، از يادداشت‌هاى پرويز عندليب‌زاده ـ واعظ)
|
|
| واسونک‌هاى زير در هنگام بله‌بُران، خواستگارى و مقدمات عروسى خوانده مى‌شود:
|
|
| من و تو دخترِ ملا، من و تو تُنگِ طلا
|
| جاى ما بالابن دازين، شاه ميات پيش شما
|
| شير بها را کم بُکُن اى کدخدا بهر خدا
|
| ما دو تا مادرملا، ما دو تا تُنگِ طلا
|
| جاى ما بالا بينداز، شأن ما پيش از شما
|
| ننه عروس ننه عروس کو سراندازِ سَرتِ
|
| اى طمع‌هائى که دارى کو جاهاز دخترت
|
| شب يک و منزل هزار و چشم دوماد انتظار
|
| يک عروسى سيت ميارُم در همين فصل بهار
|
| عمامهٔ سبز وکيل سايه انداخته بُِر وُ
|
| صد جوون سروِسونى فردا ميان گفتگو
|
| يک چراغى سيت بسازُم صد و سيصد لوله‌دار
|
| جلوت وا دارم عروسِ گله‌گى از من مدار
|
|
|
| در مجلس عقد مى‌خوانند و روى سر عروس و داماد نقل و نبات و سکه مى‌ريزند:
|
|
| صد تومن دادم دعا و صد تومن بند دعا
|
| صد تومن دادم به ليلى تا بيات عقد شما
|
|
|
| هنگام حنابندان عروس و داماد خوانده مى‌شود:
|
|
| بَرقُ برق زلفونت دوماد ميايه منزلت
|
| من حنابندم سرِت، داغت نبينه مادرت
|
| آى حنابند آى حنابند حناى مغبول ببند
|
| داغ فرزندت نبينى با گل‌ريحون ببند
|
| آى حنابند، آى حنابند طشت ببر بالاى بون
|
| حِناى دوماد بيند اَندر ميون قوماشون
|
| جونِ من و جونِ تو و جونِ من قربونِ تو
|
| جون تو دسمال بدوزم سى حنابندون تو
|
|
|
| سورى‌ها و افراد خانوادهٔ داماد وارد خانهٔ عروس شده مى‌خواهند او را ببرند:
|
|
| اومديم و ببريم گل سفيد پمبه را
|
| مونس شب‌هاى تاريک شبچراغ حجله را
|
| يک بخارى تش کنين سيصد غالى فرش کنين
|
| دختر مردم ميبرين خوب نگهداريش کنين
|
| سر بالا کن ماه نو، نيمسر بالا کن ماه نو
|
| امشبت که ميبرن خنده به ما کن ماه نو
|
| گل آورديم، گل آورديم مادرش گريون شده
|
| از صداى ناله‌اش مرغ هوا بريون شده
|
| گل وخى چادر به سر کن گل هواى رفتنه
|
| والله بالله من نميام خونه بابام بهتره
|
| خونه بابام همه‌ش من نون و پسَه مى‌خورم
|
| خونه شوهر همه‌ش من نون و غصه مى‌خورم
|
|
|
| داماد منتظر عروس است:
|
|
| شب شد و عروس نيومند چشم دوماد انتظار
|
| خير ببينى ننه‌عروس، زود گل از خونه‌ت درآر
|
| شب شد و عروس نيومد جل چراغون پاکِ سوخت
|
| غم مخور اى شازده دوماد شب بود مانند روز
|
|
|
| عروس را به خانهٔ داماد مى‌برند:
|
|
| چارقد گردت بنازم فوروفور باد مى‌بره
|
| رنگ گلناريت بنازم دل دوماد مى‌بره
|
| سوريا نرين به کوچه، کوچه پرشُليه
|
| لاله‌ها بالا بيگيرين، لب عروس گليه
|
|
|
| عروس وارد خانهٔ داماد مى‌شود در حالى‌که اسپند دود کرده‌اند و آينهٔ بزرگى را جلويش گرفته‌اند:
|
|
| ماشين اومد تو خيابون خانم عروس شد سوار
|
| ننه عروس گريه مى‌کرد مثل بارون باهار
|
| اومديم و اومديم و نگوئين دير اومديم
|
| گل به دس دسمال به جيب و شاد و خرم اومديم
|
| شازده دوماد شازده دوماد تو چرا افسرده‌اى
|
| دخترى که تو مى‌خواستى ما بَرات آورده‌ايم
|
|
|
| عروس و داماد در حجله‌اند:
|
|
| کى به حجله کى به حجله، شازده دوماد با زنش
|
| کى بگرده دور حجله، خواهر کوچکترش
|
| يل خودم، يل دوزخودم، انگشتر فيروز خودم
|
| اذن بده چائى بيارم خواهر دلسوز خودم
|
| صبح صادق بارشيم تا غنچهٔ گل وا کنيم
|
| ما که صدق صاف داريم با على سودا کنيم
|
| کاسه چينى تو طاقچه جار بلبل مى‌زنه
|
| شازده دوماد توى حجله بوسه بر گل مى‌زنه
|
|
|
| مى‌خواهند عروس و داماد را در حجله تنها بگذارند:
|
|
| عروس شاهانه، ايشالاّ مبارکش کن (دسته‌جمعى)
|
| جشن بزرگانه، ايشالا مبارکش کن (دسته‌جمعى)
|
| پاش تو رکاب دولته مبارک ايشالا (دسته‌جمعى)
|
| همه بيگين مبارک، مبارک ايشالا (دسته‌جمعى)
|
| شالا عروس خوشش بو، ايشالا (دسته‌جمعى)
|
| شالا دوماد خوشش بو، ايشا (دسته‌جمعى)
|
| ننه دوماد خوشش بو، ايشالا (دسته‌جمعى)
|
| بُواى دوماد خوشش بو، ايشالا (دسته‌جمعى)
|
| شازده دوماد خوشش بو، ايشالا (دسته‌جمعى)
|
| جيبش پرپول آبو، ايشالا (دسته‌جمعى)
|
| ايشالا عروس خوشش بو، ايشالا (دسته‌جمعى)
|
| شکم اول پُس، آب، ايشالا (دسته‌جمعى)
|
| شِکَم دوم دُخ آبو، ايشالا (دسته‌جمعى)
|
|
|
| واسونک‌هاى زير را ممکن است در تمام مراسم بخوانند:
|
|
| من نمى‌رفتم به غربت تو فرستادى مرا
|
| گر بميرم شهر غربت آه تو گيرد مرا
|
| يى حياط و او حياط و مهجومه نقل و نبات
|
| چى چى پيشکش دوماد کن، جون مادرزن فدات
|
| خانم عروس گيس بلند و توى گيست جو ز وقند
|
| پيش روى شازده دوماد کم بگو شيرين بخند
|
| يا نمى‌شم، يا نمى‌شم تا سرم غوغا شود
|
| سکّه بر سر مى‌زنم تا همسرم پيدا شود
|
| نون شيرى پخته‌ايم و برگ گل آوخته‌ايم
|
| سوريا گو يين مبارک آش پر گوشت پخته‌ايم
|
| چارسوار از تنگ دراومد، چارتفنگ بر دوششون
|
| چار فتيلهٔ ابر شومى خان مى‌شه مهمونشون
|
| آفتابه گردن سه‌راهى از مرصّع جومشه
|
| دوماد خاصه خودمون مشت جعفر نومشه
|
| هل و ميخک روتشه، دوماد نمى‌دونم چه شه؟
|
| غورى بنداز رو سماور تا چائى دم بکشه
|
| چارقد گرد حريرى بر سر حور و پرى
|
| هر که از دولت مى‌تازه ما از خداى بالا سرى
|
|
|
| - هفت ـ يَزْلِه (ترانهٔ شادى در بوشهر):
|
| هِلِه‌يُوْس، هله‌يوسا |
helleyowos helle yowsa |
| جهاز اومد نفع دزا: کشتى آمد به نفع دزدان
|
| هله‌يوس، هله‌يوسا
|
| بيس جهاز، صد بغل: نخستين الوار چوبى که هنگام ساختن کشتى به‌کار مى‌اندازند، صد بغل است.
|
| هله‌يوس، هله‌يوسا
|
| بشير سيا، بالاى دکل
|
| هله‌يوس، هله‌يوسا
|
| بشيرا کى گفته زن کنى؟: بشير، چه کسى گفته زن بگيرى؟
|
| هله‌يوس، هله‌يوسا
|
| خودت اسير غم کنى
|
| هله‌يوس، هله‌يوسا
|
| مو عاشق سمنبرم: من عاشق سمنبر هستم
|
| هله‌يوس، هله‌يوسا
|
| پاى پتى رى مَنْوَرم (نوعى کشتى اقيانوس‌پيما).
|
|
|
| (شروه‌سرائى در جنوب ايران، ص ۵۶ ـ ۵۷)
|
|
| - ترانهٔ عروسى چوپى محلى (لا حولالله):
|
| لا حول لا لله، قوّت الا بالله
|
| مى‌خوام بخوابم، خوابم نمياد
|
| هر چى مى‌شينم، يارم نمياد
|
| لا حول لا لله، قوت الا بالله
|
| ما که عروس آورديم، الحمدلله
|
| دو تا بوديم که داغ هم نبينيم
|
| گل خرمن زنيم سايه‌ش نشينيم
|
| گل خرمن زنيم، سايه نداره
|
| که درد عاشقان چاره نداره
|
| يا حول لا لله...
|
| ما که عروس آورديم، الحمدلله
|
|
|
| (موسيقى بوشهر، ص.۸۲)
|
|
| - ترانهٔ عروسى ترکمنى:
|
| آرپَه چورک بى دِرمَه: به عروس نان جو نخوران
|
| آلا چه کوينک گى دِرمَه: و لباس کرباس مپوشان
|
| آقزلا را تا پدرِمَه: و رفتارى مکن که به زبان‌ها بيفتى
|
| طوى نسق لا رى يترِمَه: عروسى را بر هم مزن، عروس با نعمت فراوان
|
| ساق اَلى سارى ياغدا: زندگى کند و دست راستش هميشه توى روغن زرد
|
| سُل آلى سوق اوندا: و دست چپش درآرد سفيد قرار داشته باشد
|
|
