تقسیم براساس عوامل جمعیت‌شناختی

براى تقسيم يک بازار، روش واحدى وجود ندارد. يک بازارياب بايد براى دستيابى به بهترين راه براى مطالعه ساختار بازار، متغيرهاى تقسيم بازار را به صورت منفرد يا ترکيبى مورد آزمايش قرار دهد. از متغيرهاى اصلى جغرافيايي، جمعيت‌شناختي، روان‌تشريحى و رفتارى براى تقسيم بازارهاى مصرف‌کننده استفاده مى‌شود.

تقسيم جغرافيايى

تقسيم بازار براساس متغير جغرافيايى به معناى تقسيم بازار به واحدهاى جغرافيايى مختلفى همچون کشور، ايالت، ناحيه، استان، شهر يا واحدهاى جغرافيايى همجوار است. يک شرکت ممکن است بخواهد در يک يا چندين منطقه جغرافيايى فعاليت داشته باشد. با اينکه تمام مناطق را براى فعاليت خود انتخاب کند، اما به خواسته‌ها و نيازهاى مناطق مختلف جغرافيايى نيز توجه داشته باشد.

تقسيم براساس عوامل جمعيت‌شناختى

تقسيم بازار براساس عوامل جمعيت‌شناختى به معناى تقسيم بازار به گروه‌هاى مختلف، براساس متغيرهاى جمعيتى نظير سن، جنس، اندازه خانوار، سبک زندگى خانواده، درآمد، شغل، ميزان تحصيلات، مذهب، نژاد و مليت است. عوامل جمعيت‌شناختى متداول‌ترين معيار براى تقسيم بازار به گروه‌هايى از مشتريان مختلف است. چرا که غالباً خواسته‌ها، نيازها و ميزان مصرف هر مشترى در اثر تغيير متغيرهاى جمعيت‌شناختى از خود تغيير محسوسى نشان مى‌دهند. و نيز اندازه‌گيرى متغيرهاى جمعيت‌شناختى به مراتب آسان‌تر از ساير انواع متغيرها است. حتى در مواقعى که بازار در ابتدا براساس عواملى نظير شخصيت يا رفتار تقسيم شده است، باز هم آگاهى از خصوصيات جمعيت‌شناختى براى برآورد دقيق اندازه بازار هدف و دستيابى مؤثر به آن لازم است. عوامل جمعيت‌شناختى خاصى که در تقسيم بازار به‌کار مى‌آيند عبارتند از:

سن و دورهٔ زندگى

نيازها و خواسته‌هاى مصرف‌کننده با سن او تغيير مى‌کند. بعضى از شرکت‌ها براى تقسيم بازار، از سن و دوره زندگى استفاده مى‌کنند. بدين معنا که براى قسمت‌هاى مختلف بازار، که سن و سبک زندگى متفاوتى دارند، کالاهاى جداگانه‌اى توليد مى‌کنند و همچنين از دستاويزهاى تبليغاتى متفاوتى استفاده به‌عمل مى‌‌آورند.

جنس

تقسيم بازار براساس جنسيت از ديرباز در زمينه پوشاک، آرايش، لوازم آرايشى و مجلات مرسوم بوده است. اخيراً نيز بعضى از بازاريابان به مزاياى تقسيم بازار براساس جنسيت پى برده‌اند. براى مثال اکثر مارک‌هاى دئودورانت موجود، توسط خانم‌ها و آقايان هر دو استفاده مى‌شود. شرکت‌هاى توليدکننده اتومبيل نيز به‌طور گسترده‌اى استفاده از جنسيت در تقسيم بازار را آغاز کرده‌اند.

درآمد

تقسيم بازار براساس درآمد از ديرباز توسط بازاريابان در حيطه کالاها و خدماتى نظير اتومبيل، قايق‌هاى تفريحي، پوشاک، لوازم آرايشى و خدمات مسافرتى مورد استفاده قرار مى‌گرفته است. بسيارى از شرکت‌ها براى کالاهاى تجملى و خدماتى خود، مصرف‌کنندگان نسبتاً مرفه را نشانه مى‌گيرند.البته همه شرکت‌هايى که بازار را براساس درآمد تقسيم مى‌کنند فقط افراد متمول و مرفه را به‌عنوان هدف انتخاب نمى‌کنند. شرکت‌هاى بسياري، نيز وجود دارند که به‌عنوان بازار هدف، افراد کم درآمد را برگزيده‌اند و از سود اين کار هم رضايت کامل دارند.

تقسيم براساس عوامل روان‌تشريحى

در تقسيم بازار براساس عوامل روان‌تشريحى خريداران بنا بر طبقه اجتماعي، سبک زندگى يا خصوصيات شخصيتى به گروه‌هاى مختلفى تقسيم مى‌شوند. در اين چنين تقسيمي، افرادى که به يک گروه جمعيت‌شناختى تعلق دارند ممکن است داراى ساختارهاى روان‌تشريحى جداگانه‌اى باشند. لذا عوامل روان‌تشريحى عبارتند از : طبقه اجتماعي، سبک زندگى و شخصيت.

طبقه اجتماعى

طبقه اجتماعى در انتخاب اتومبيل، پوشاک، اسباب و اثاثيه منزل، فعاليت‌هاى تفريحي، عادات مطالعه و خريد از خرده‌فروشى‌ها تأثير به‌سزايى دارد. بسيارى از شرکت‌ها مطابق خصوصيات مختص هر طبقه اجتماعي، کالاها و خدمات مناسب آن طبقه را توليد مى‌کنند.

سبک زندگى

علاقه مردم به کالاهاى مختلف تحت تأثير سبک زندگى آنان قرار دارد و در حقيقت کالاهايى که مردم مى‌خرند گوياى سبک زندگى آنان است. بازاريابان هم اکنون به‌طور فزاينده‌اى بازار خود را براساس سبک زندگى مصرف‌کننده قسمت‌بندى مى‌کنند.

شخصيت

بازاريابان از متغيرهاى شخصيتى نيز براى تقسيم بازار استفاده کرده‌اند. براى اين‌ کار به کالا آن‌چنان شخصيتى داده مى‌شود که با شخصيت مصرف‌کننده تناسب داشته باشد. خط‌مشى‌هاى تقسيم بازار بر مبناى شخصيت براى کالاهايى نظير لوازم آرايش بانوان، سيگار، بيمه و مشروبات الکلى به‌طور موفقيت‌آميزى تجربه شده‌ هستند.