|
| مزار پير حمزهٔ سبزپوش، ابرقو
|
|
| اين بناى تاريخى به قرن پنجم و ششم هجرى و به عهد سلجوقى تعلق دارد. محراب اين بنا گچبرى بسيار زيبا و قابل توجه دارد. مزار پير حمزهٔ سبزپوش در ابرقو واقع شده است.
|
|
| مقبرهٔ آقا يا بقعهٔ سر قبر آقا، تهران
|
|
| اين بقعه، آرامگاه خاندان امام جمعهٔ اسبق تهران است که در انتهاى ضلع جنوبى خيابان سيروس واقع شده است.
|
|
| اين بنا در قرن سيزدهم هجرى قمرى ساخته شده و آرامگاه سيد ابوالقاسم امامى، امام جمعهٔ تهران در دوران قاجار است. مجموعه ساختمان در محوطه‌اى وسيع و پر درخت واقع شده و شامل حرم، ايوان، رواق‌هاى زيبا و آيينه‌کارى و گنبد و پوشش کاشى‌کارى است. غرفه‌ها و ايوان‌هاى کوچک اطراف بنا، مزين به آجرکارى و گچبرى است.
|
|
| مقبرهٔ امامزاده شاهزاده حسين، جوپار، كرمان
|
|
| اين امامزاده از بناهاى دوران صفويه در جوپار است. ارزش زيارتى آن برابر شاه‌چراغ در شيراز گزارش شده است. اين امامزاده معمارى و بناى جالب توجهى دارد.
|
|
| ساختمان اين امامزاده در فضاى مشجّرى قرار گرفته و از زيارتگاه‌هاى معتبر کرمان محسوب مى‌شود.
|
|
| مقبرهٔ امامزاده بركشلو اروميه، روستاى امامزاده، اروميه
|
|
| مقبرهٔ امامزاده برکشلو در روستاى امامزاده در ۱۲ کيلومترى شهرستان اروميه واقع شده است. بنا به روايتى اين مقبره مدفن دو برادر از امام‌زادگان به نام‌هاى ابراهيم و محمد است که چهار پشت آنها به حضرت امام زين‌العابدين (ع) مى‌رسد. در عين حال به استناد اظهارات برخى معمرين اين روستا، امام‌زادهٔ مذکور مدفن يکى از اولاد حضرت موسى ابن جعفر عليه‌السلام است.
|
|
| قدمت تاريخى اين مقبره از دورهٔ زنديه يا اوايل دورهٔ قاجاريه است. رواق و گنبد ايوان در سال ۱۳۳۵ هجرى قمرى، به اهتمام شخصى به نام مرحوم حبيب‌اللّه بيگلربيگى بنا شده و بعدها نيز مرحوم حاج غفار افشار، به تکميل بعضى از نواقص آن همت گماشته است.
|
|
| مقبره مستطيل شکل است با يک گنبد مرکزى که مانند چهارطاقى‌هاى دورهٔ ساسانى، داراى چهار جرز قوس‌دار است که به وسيلهٔ گوشواره‌هايى به هشت ضلعى تبديل شده است.
|
|
| مصالح ساختمان مقبره از سنگ و آجر است. قسمت پايين آن تا ارتفاع يک مترى با سنگ رودخانه‌اى تقريباً منظم ساخته شده و بقيه با آجر است. قسمت بام که اينک آجر فرش شده، قبلاً از خاک‌هاى دستى انباشته بود. روى گنبد را با شيروانى پوشش داده‌اند.
|
|
| نماى خارجى داراى اطاق‌ها و آجرکارى خوبى است، ولى به زيبايى جبههٔ داخلى نيست. ايوان جلوى ورودى مقبره را نيز تخريب و نوسازى کرده‌اند. به طور کلى، نماى داخلى مقبره از نظر تقسيم‌بندى و ترکيبات معمارى، چشمگير و خوش‌ترکيب است. به ويژه گنبد مدور آجرى آن که با جرزهاى چهارگانه و رسمى‌بندى آجرى و قوس‌هاى يکنواخت سقف ساخته شده است. همچنين پوشش و ضريح آب طلاکارى شده‌اى که بر روى دو قبر متبرکه قرار گرفته، فضاى ويژه‌اى به اين مکان بخشيده است. راه داخلى تا ارتفاع ۱/۵ مترى با کاشى‌هاى جديد آبى‌رنگ پوشش شده و گفته مى‌شود که اين کاشى‌ها به جاى کاشى‌هاى هفت‌رنگ قديمى نصب شده است. جبههٔ خارجى نيز در بخش شرقى داراى دو نيم ستون تزئينى است که مانند منارهٔ مسجد اروميه است و فواصل آن با خشت‌هاى سبز رنگ مربع کوچک به صورت پيچ تزئين شده است.
|
|
| اين مقبره عليرغم آنکه از بناهاى تاريخى به شمار مى‌رود، اما تاکنون نسبت به ثبت آن هيچ اقدامى نشده است.
|
|
| مقبرهٔ شيخ اقطع يا بقعهٔ پيربناب، شيراز (صفويان)
|
|
| بقعهٔ پيربناب در کوهسار جنوبى شيراز واقع شده است. نام واقعى شخص مدفون در بقعه سيد محمد است که در غارى درهمان محل سکونت داشته و پس از مرگش، او را در همان جا به خاک سپرده و بقعه‌اى کوچک نيز بر سر آن بنا کرده‌اند. در سال ۱۲۰۶ هجرى، محمدخان ايلخان قشقايى بنا به وصيت خود در اين محل دفن شد. به تدريج، اين مکان وسعت بيشترى يافت و يک تالار و چند اتاق ديگر نيز به آن اضافه شد. اکنون بقعهٔ نامبرده يکى از زيارتگاه‌ها و گردشگاه‌هاى زمستانى مردم شيراز است.
|
|
| مقبرهٔ شيخ محمد سياهپوش، تبريز
|
|
| اين بنا در يکى از کوچه‌هاى فرعى خيابان منجم تبريز در محله‌اى به نام ويجويه قرار دارد. قسمت داخلى سقف گنبد گچبرى است و با نقوش مختلف آراسته شده است. چهار زاويهٔ کوچک از چهار ضلع گنبد به داخل باز مى‌شود که از چهار طرف، گنبد را در ميان گرفته است. زير گنبد از چهار سو به شکل دايره است، مانند گود زورخانه، و سابقاً صندوقى هم در ميان گودى بوده که بعداً از بين رفته است.
|
|
| ويژگى خاص اين بنا به دليل طرح و گچبرى و مقرنس‌کارى طاق آن است که يکى از شاهکارهاى اين هنر اصيل ايرانى به شمار مى‌رود و نظير آن را مى‌توان در بناهاى تاريخى آذربايجان، مدخل مسجد جامع اروميه و گنبد داخلى بقعهٔ امين‌الدين جبرائيل کلخوران اردبيل ديد.
|
|
| در مورد شيخ محمد سياهپوش روايت است که وى از مريدان خاندان صفوى بود و در اواسط قرن دهم هجرى مى‌زيست.
|
|
| مقبرهٔ عون و زيد، كوه سرخاب، تبريز
|
|
| در بلندى کوه سرخاب واقع در شمال تبريز، آرامگاهى ديده مى‌شود که به آن عينالى گويند. سبک بنا، شيوهٔ ايلخانى دارد و در قرن نهم و دهم هجرى آباد بوده و در زمان تسلط قشون عثمانى به ويرانى گراييد، اما در زمان شاه عباس صفوى تجديد بنا شد. بنا و عمارتى که به فرمان شاه‌عباس و به وسيلهٔ پير بداق خان حاکم تبريز در اين زيارتگاه ساخته شد، در نتيجهٔ زلزله زمان شاه سلطان حسين و زلزلهٔ سال ۱۱۹۳ هجرى، ويران شد و قسمتى از آن فرو ريخت و مجدداً به وسيله امير لشگر، قهرمان ميرزا پيشکار آذربايجان آباد شد.
|
|
| در ۱۳۴۲ هجرى، به وسيلهٔ اميرلشگر اسماعيل‌خان والى آذربايجان و فرماندهٔ قشون شمال غرب ايران، تعميرات اساسى در اين بنا به عمل آمد که در سنگ نبشتهٔ ديوار ايوان بقعه نيز به آن اشاره شده است.
|
|
| در سال‌هاى اخير از طرف هيئت کوهنوردى تبريز، تعميرات اساسى در اين مکان به عمل آمده و با نصب يک دستگاه موتور برق، روشنايى آن تأمين شده است. علاوه بر آن، از حوض ترلان که چشمه‌ايست واقع در پشت آرامگاه، اقدام به لوله‌کشى شد. و دو قهوه‌خانه هم در جوار بقعه ايجاد شده است که روزهاى تعطيل کوهنوردان و علاقه‌مندان از آنها استفاده مى‌‌کنند. در حال حاضر اين محل به زيارتگاه و تفرجگاه تبديل شده است.
|
|
| مقبرهٔ كوكب‌الدين، ورامين
|
|
| اين مقبره در غرب شهر ورامين واقع شده و اينک داراى هيچ گونه کاشى‌کارى و تزئينى نيست. حدس زده مى‌شود که بناى اصلى آن مربوط به زمان شاه تهماسب اول صفوى است. تاريخ ضريح مقبره سال ۹۹۴ هـ.ق را نشان مى‌دهد. پايهٔ اصلى بنا شامل گنبد، صحن، ايوان و حرم است. کتيبه‌اى به خط ثلث در بقعه ديده مى‌شود که نام شاه تهماسب و تاريخ ۹۵۶ هـ.ق در پايين آن درج شده است. در طول زمان، تعميرهايى روى بقعه انجام گرفته است.
|
