تکامل شناختی

تکامل شناختى

تکامل شناختي، ساختن چارچوب يک معرفت (دانش) و قابليت تفکر در مورد اين معرفت و تفسير آن را مورد توجه قرار مى‌دهد.

حرکت اساس تربيت بدنى و ورزش است. دانشى که ماهيت حرکت انسان و تأثير آن را بر رشد و تکامل و فرهنگ فرد تفسير و تحليل کند، از علوم، خصلت‌ها، صفات انسانى (Humanities) و ديگر منابع نشأت مى‌گيرد. اصول علمى حرکت به‌ويژه اصولى که مربوط به عواملى چون زمان، فضا و روانى (جريان - Flow) نيز بايد مورد توجه باشند. اين موضوع (تکامل‌ شناختي) بايد بخشى از فرآيند تربيتى هر فرد در مواجهه با برنامه‌هاى تربيت بدنى و ورزشى باشد.

فعاليت‌هاى جسمانى بايد ياد گرفته شوند؛ از اين رو قوهٔ تفکر و مکانيسم هوشي، از ضروريات است. هماهنگى در حرکات مختلف نظير راه رفتن، دويدن و استفاده از راکت بايد کسب شوند و با محيط زندگى فرد سازگار گردند. در تمام حرکات، فرد ملزم به تفکر و هماهنگ ساختن سيستم عصبى عضلانى است. به‌علاوه اين‌گونه معرفت و آگاهى از طريق آزمايش و خطا (Trial and error) حاصل مى‌شود و سپس به‌عنوان نتيجهٔ اين تجربه (آزمايش و خطا) در شرايط متغير معنى و مفهوم پيدا مى‌کند.

در فعاليت‌ها نه تنها هماهنگى بلکه آگاهى از قوانين، تکنيک‌ها و راهبردها نيز ضرورت دارد؛ مثلاً در بسکتبال، ورزشکار بايد از قوانين، شيوهٔ دفاع و حمله، پاس‌هاى متنوع، تفاوت بين سد کردن و بلاک کردن و ارزش‌هاى برخاسته از بازي، آگاه باشد. فراگيرى تکنيک از طريق تجربه، به دانش و معرفتى مى‌انجامد که يادگيرى آنها نيز ضرورى است. يک قدم به جلو در هنگام پاس، سرعت و دقت را افزايش خواهد داد و پاس سريع به محض دريافت آن، صرفه‌جويى زمانى به همراه خواهد داشت. افزون بر آن، دانش تقليد (پيروي) کردن (Follower ship)، رهبري، اعتماد به نفس، کمک به همنوعان، شجاعت، و سازگارى با الگوهاى گروهى همه مهم هستند. دانش مرتبط با تندرستى نيز بايد جزئى از برنامه باشد. تمام افراد بايد دربارهٔ بدن خود، اهميت پاکيزگي، عوامل پيشگيرى از بيماري، اهميت تمرين، ضرورت رژيم غذايى متعادل، ارزش عادات و تفکرات سالم اطلاعات کافى داشته باشند و با بنگاه‌ها و مؤسسات ارائه‌کنندهٔ خدمات بهداشتى آشنا باشند. با آموختن دربارهٔ اين حقايق، فعاليت‌ها مفهوم تازه‌اى پيدا مى‌کنند و تجارب و عملکردهاى بهداشتى با اهداف معينى همراه مى‌شوند.

تکامل عاطفى (احساسى)

تکامل عاطفى مقولهٔ گسترده‌اى است که رشد احساسي، عاطفى و اجتماعى را در بر مى‌گيرد. هدف تکامل اجتماعي، با تسهيلِ سازگارى‌هاى شخصى (شخصيتى - pesonal adjustments) و گروهى و تطابق‌پذيرى به‌عنوان عضوى از جامعه در ارتباط است. فعاليت‌ها و برنامه‌هاى تربيت بدنى و ورزش به‌شرط هدايت اصولي، بهترين موقعيت‌ها را براى چنين سازگارى‌هايى فراهم خواهد کرد.

کشف شيوه‌هاى تأثير مثبت بر رفتار انسان از رسالت مربيان تربيت بدنى است. قوانين بازى سمبل قوانين زندگى آزاد و دموکراتيک است. در بازى‌ها، فرد دموکراسى را در عمل تجربه مى‌کند و قدردانى از او بر پايهٔ قابليت‌هاى حرکتى است. وضعيت و جايگاه اقتصادي، نژاد، زمينهٔ رشد و ساير خصوصيات تبعيضى (Discriminatory) در بازى نقشى ندارند. اجرا و عملکرد ملاک و اساس موفقيت، پيروزى و برترى است. از ديگر جنبه‌هاى اهداف اجتماعى تربيت بدني، ضرورت توسعه بخشيدن خودپندارى (اعتماد به نفس - Self-concept) اشخاص است. شرکت‌کنندگان به‌عنوان عناصرى بلنده و در حال رشد به برداشت مثبت از خود نياز دارند. جوانان مراحل مختلف رشد جسمانى را طى مى‌کنند و ممکن است بارها از طرف همکلاسى‌ها به‌علت خصوصيات جسمانى جذب و يا دفع شوند. بنابراين مهم است که افراد نه فقط به‌دليل خودآگاهى بلکه به سبب تأثيرات ساختار جسمانى (physique) و مهارت‌هاى بدنى بر نمود اجتماعى (social lmage)، از بُعد جسمانى قوى باشند و خود را تقويت کنند.

هر کسى نيازهاى اجتماعى اساسى دارد که بايد برآورده شوند؛ مانند احساس تعلق (تعلق خاطر)، مورد تقدير و تصديق (Recognition) قرار گرفتن، احترام به خود (خودباورى - self-recpect) و عشق. اگر اين نيازها برآورده شوند فرد به سازگارى اجتماعى مطلوب خواهد رسيد و در غير اين‌صورت، شخصيت ضداجتماعى بروز خواهد کرد. مثلاً تهديدهاى مهاجمانه ممکن است براى خودنمايى و مورد قبول واقع شدن باشد و عضويت در يک گروه، براى ارضاى حس تعلق. نظريهٔ نياز در شيوهٔ توليد برنامه‌هاى تربيت بدنى و ورزش نيز کاربرد دارد؛ مثلاً ميل به پيروزى ممکن است تابع رفع نيازهاى شرکت‌کنندگان باشد.

انسان بايد لذت شيرين موفقيت را تجربه کند و اين تجربه در بازى تحقق مى‌يابد. با تجارب موفق از بازى‌ها شخص اعتماد به نفس خود را افزايش مى‌دهد و لذت موفقيت و توانايى را مى‌چشد. تربيت بدنى و ورزش، با معرفى فعاليت‌هاى گوناگون و تکامل بخشيدن به مهارت‌هاى ضرورى براى پيروزي، تجارب موفقيت‌آميز را فراهم مى‌سازد.