پنجشنبه, ۹ فروردین, ۱۴۰۳ / 28 March, 2024
مجله ویستا

سلطان سنجر، زنوز,تبریز


  سرچال، دهستان كوهپايه، گرگان
اين کوه در ۲۹ کيلومترى جنوب شرقى گرگان و در فاصله ۳ کيلومترى جنوب روستاى چهارباغ دهستان کوهپايه قرار گرفته و حدود ۲۷۳۰ متر ارتفاع دارد.
  سرخ‌خانى، چرداول، ايلام
کوه سرخ‌خانى در ناحيهٔ چرداول و در فاصلهٔ ۳۳ کيلومترى شمال شرقى ايلام واقع شده است. ارتفاع کوه سرخ خانى ۲۰۳۰ کيلومتر مى‌باشد.
  سركب، ميشخاص، ايلام
کوه سرکب در ناحيه ميشخاص و در فاصلهٔ ۸ کيلومترى جنوب شرقى ايلام واقع شده است. ارتفاع کوه سرکب ۲۱۲۰ متر است و جزو رشتهٔ کبيرکوه از کوهستان زاگرس بشمار مى‌رود و رودخانهٔ آب آفتاب از اين کوهستان سرچشمه مى‌‌گيرد.
  سرليسه، دهستان كوهپايه،گرگان
اين کوه نيمه‌جنگلى در ۲۶ کيلومترى جنوب گرگان و در فاصلهٔ ۵ کيلومترى شمال روستاى شاه‌کوه پايين دهستان کوهپايه واقع شده است. ارتفاع کوه سرليسه ۲۹۱۰ متر است.
  سلطان داغى، اسكو, تبريز
اين کوه در شمال غربى کوهستان سهند، نزديک شهر اسکو قرار دارد، با ارتفاعى حدود ۳۴۱۰ متر، سومين قلهٔ سهند محسوب مى‌شود. در قلهٔ‌ آن زيارتگاهى به نام سلطان حسام‌الدين وجود دارد.
در کوه سلطان داغى آثار يخچالى متعددى وجود داشته، ليکن به علت فعاليت‌هاى آتشفشانى سهند بسيارى از آثار يخچالى پوشيده از مواد گدازه‌اى شده يا در اثر آب‌هاى جارى از بين رفته است.
   سلطان سعد شاه، روستاى خاوه، قم
اين کوه در ۴۶ کيلومترى جنوب قم و در جنوب روستاى خاوه قرار گرفته و ۲۹۳۰ متر ارتفاع دارد. اين کوه از جنوب به کوه لارها متصل است و رودخانه‌هاى فردو و وشنوه از آن سرچشمه مى‌گيرند.
   سلطان سنجر، زنوز، تبريز
کوه سلطان سنجر کوهى آتشفشان است که در حدود ۱۵ کيلومترى شرق زنوز واقع شده است و قله‌اى به ارتفاع ۳۲۵۵ متر دارد. اين کوه بيشتر ايام سال از برف پوشيده است.
   سهند، تبريز
تودهٔ‌ آتشفشانى سهند در ۵۰ کيلومترى جنوب شهرستان تبريز قرار دارد، حد شرقى آن از شهرستان هشترود و سراسکند و قره‌چمن مى‌ گذرد و تا حدود قافلانکوه پيش رفته است.
سهند يکى از بلندترين کوه‌هاى آذربايجان و مهم‌ترين کوه آتشفشانى خاموش ايران است که ارتفاع قابل ملاحظهٔ آن مولود تراکم توف‌ها و خاکسترهاى مواد آتشفشانى است که در زمان‌هاى دور از دل کوه بيرون ريخته است.
بلندترين قلهٔ‌ سهند به نام جام داغى است به ارتفاع ۳۷۵۰ متر. اين کوه تعداد زيادى قله‌هاى آذرين دارد که بلندى ۱۷ قلهٔ آن از ۳۰۰۰ متر تجاوز مى‌کند. از شهرستان تبريز حداقل هشت قلهٔ کوهستان سهند به وضوح ديده مى‌شود، ارتفاع آن‌ها از ۳۲۰۰ متر بيشتر است. (نظير سلطان‌داغى در غرب و کريم داغى در شرق) اين ارتفاعات قابل ملاحظه و بلند، رطوبت هواى مناطق مجاور را به سوى خود جذب مى‌کند به نحوى که تا اوايل تيرماه از برف پوشيده شده است و گاهى در دامنه‌ها و جبهه‌هاى شمالى آن، برف از سالى به سال ديگر نيز باقى مى‌ماند.
سهند را به دليل انبوهى گياه و چمن و گل و مرتع، عروس کوهستان‌هاى ايران مى‌گويند زيرا سطح تمام منطقهٔ کوهستان پوشيده از گياه، چمن، گل و مرتع است. سهند در بهار گلزارى بى‌بديل است.
استاد شهريار در شعر بلند سهنديه زيبايى‌هاى سهند را به تصوير کشيده است که در اين جا قسمتى از اين شعر نقل مى‌شود:
شاه داغيم، چال پاپاغيم، ائل داياغيم، شانلى سهنديم!
باشى طوفانلى سهنديم!
باشدا حيدر باباتک قارلا، قييروولا قارشيبسان،
سؤن ايپک تئللى بولودلارلا اوفوقده ساريشيبسان،
ساواشارکن باريشيبسان.
گؤيدن الهام آلالى سرّى سماواته دئيه رسن،
هله آغ‌کور کو بورون، يازدا ياشيل دوْنداگئيه‌رسن،
قوْرادان حالوا يئيه‌رسن
دؤشلرينده صونالار سينه‌سى تک شوخ ممه لرده
نه شيرين چشمه‌لرين وار.
اوْياشيل تئللرى، ‌ يئل هورمه ده آينالى سحرده
عشوه‌لى ائشمه‌لرين وار.
قوْى ياغيش ياغسادا ياغسين،
سئل اوْلوب آخسادا آخسين،
يانلاريندا دره‌لر وار.
قوْى قلمقاشلارين اوچسون فره‌لرله، هامى باخسين،
باشلاريندا هره‌لر وار،
سيلديريملار، ‌ سره‌‌لر وار.
اوْ، اتک لرده نه قيزلار ياناغى لاله‌لرين وار،
قوزولار اوتلاياراق، نئى ده نه خوش ناله‌لرين وار،
آى کيمى هاله‌لرين وار.
گول چيچکدن بزه‌ننده نه گلين‌لر کيمى نازين،
تئل اسنده اوْ سولاردا نه درين راز - نيازين،
اوينانار گوللو قوْتازين.
تيتره‌يير ساز تئلى تک شاخه‌لرين چايدا - چمنده،
يئل او تئللرده گزنده، نه کوْراوغلى چالى سازين،
اؤرده گين خلوت ائديب گؤلده پرى لرله چيمنده
قوْل - قاناددان اوْناآغ حوله آچار غمزه‌لى قازين،
قيش گِئده‌ر، قوْى گله‌ يازين.
هله نوروز گولى‌وار، قارچيچکين‌وار، گله‌جک‌لر،
يئل - ياغيشدا يويونار کن‌ده گو نشله گوله‌جک‌لر
اوزلرين تئز سيله‌جک‌لر.
قيشدا کهليک هوسى‌له، چؤله قاچديقدا جوانلار
قاردا قاققيلداياراق نازلى قلمقا شلارين اوْلسون!
ياز اوْ دؤشلرده ناهار منده‌سين آچديقدا چوبانلار
بوْللى، سودلى سورولر، دادلى قاووتماشلارين اوْلسون! ...
اوْرداقادرا ياغار، آمماداهاگوللر سوْلابيلمز،
بو طبيعت اوْطراوتده محال دير اؤلابيلمز،
عؤمر پيمانه‌سى اوْردا دوْلا بيلمز.
اوْ افوقلرده با خارسان نه دنيزلر، نه بوْغازلار،
نه پريلر کيمى قو قوشلارى اوچماقدا نه قازلار،
گؤلده چيممکده نه قيزلار.
باليق اولدوز کيمى گؤللرده، دنيزلرده پاريلدار،
آبشار ميرواريسين سئل کيمى تؤکدوکده خار يلدار،
يئل کوشرلدار، سو شار يلدار.
   شاه شهيدان، شهر كرد
در پيرامون اين قله يخچال‌هايى وجود دارد که در ارتفاعات ۴۰۰۰، ۴۱۰۰ و ۴۲۲۰ مترى قرار دارند. صعود به اين قله از طريق چلگرد و از مسير کوه شاه شهيدان شروع مى‌شود و به رشته‌کوه کارکنان اتصال مى‌يابد. بعد از طى اين مسير در نزديکى قله پناهگاهى براى بيتوتهٔ کوهنوردان وجود دارد. وسيع‌ترين اين يخچالها در ارتفاعات ۴۲۲۰ مترى واقع شده است. صعود بهارى اين قله همراه با زيبايى‌هاى به يادماندنى است.
   شره‌زول، چوار، ايلام
کوه شره‌زول در ناحيهٔ چوار در ۲۳ کيلومترى شمال غربى شهرستان ايلام واقع شده است. ارتفاع اين کوه حدود ۲۰۵۰ متر است و به صورت رشتهٔ نسبتاً طويلى به درازاى ۴۱ و پهناى متوسط ۵ کيلومتر از شمال غربى به جنوب شرقى امتداد و گسترش يافته است.
دهستان چوار در جنوب و دهستان‌هاى سهراب و مرکزى در دامنه‌‌هاى شمالى اين کوه جاى گرفته‌اند. بخش شمال غربى آن از جنگلهاى بلوط پوشيده شده است. رودخانه‌هاى گنگير، کلال‌رود، کزاب و مورت از اين کوه سرچشمه مى‌‌گيرند.
  شلم، ايلام
کوه شلم در ۵ کيلومترى جنوب شرقى ايلام واقع شده و ۲۱۷۴ متر ارتفاع دارد. اين کوه از جنوب شرقى به کوه سرکب متصل است و سرچشمهٔ اصلى رودخانه کنجان‌چم مى‌باشد.
   صندوق سندران، زنجان
اين کوه با ارتفاع ۳۲۱۴ متر، در جنوب روستاى علم‌کندى، از توابع دهستان انگوران واقع شده است و سرچشمهٔ رودخانه‌هاى انگوران‌چاى، قلعه‌‌چاى، تخته‌يورد و بالا‌جوجه است. اين کوه، از نظر ارتفاع، دومين قلهٔ مرتفع کوهستان قِرخ‌بلاغ (چهل‌چشمه) محسوب مى‌شود.
   قبله‌داغ، زنجان
اين کوه با ارتافع ۳۲۰۵ متر، در غرب روستاى زرين‌آباد از توابع دهستان اورياد واقع شده است و سرچشمهٔ رود قلعه‌چاى است.
   قرقلند (قره قلند)، روستاى الستان, على‌آباد
اين کوه در ۲۷ کيلومترى جنوب على‌آباد و در ۸ کيلومترى جنوب شرقى روستاى الستان قرار گرفته است. ارتفاع اين کوه حدود ۳۰۳۹ متر است. کوه نيمه‌جنگلى قرقلند سرچشمه رودهاى گل يورى، رودبار الستان و آقران مى‌باشد. همچنين چشمه‌هاى متعددى از اين کوه سرچشمه مى‌‌گيرند و سرازير مى‌شوند.
   قلاجه، ايلام
کوه قلاجه در ۴۱ کيلومترى شمال غربى ايلام واقع شده است. ارتفاع اين کوه از سطح دريا حدد ۲۰۵۰ متر است.
اين کوه که از سوى شمال غربى به طرف جنوب شرقى کشيده شده از سوى جنوب شرقى به کوه کله جمن متصل مى‌شود.
اين کوهستان دهستان آسمان‌آباد را در دامنه‌هاى جنوبى خود جاى داده است و جادهٔ کرمانشاه - ايلام آن را قطع مى‌‌کند. رودخانهٔ‌ آب چيکا از دامنه‌هاى شمالى و رودخانهٔ آب آسمان‌آباد از دامنه‌هاى جنوبى اين کوه سرچشمه مى‌‌گيرند. بخشى از اين کوه به وسيلهٔ جنگل‌هاى بلوط پوشيده شده است.
  قلارنگ، ايلام
کوه قلارنگ در فاصلهٔ ۱۱ کيلومترى شمال ايلام واقع شده و ۲۴۷۳ متر ارتفاع دارد. رودخانه‌هاى آب آفتاب و آب زنگوان از اين کوه سرچشمه مى‌گيرند. اين کوه از غرب به کوه مانشت و از جنوب شرقى به کوه چمن‌گير متصل است و جزو رشتهٔ کبير‌کوه بشمار مى‌رود.
  قلهٔ آوان، قزوين
اين قله در خط‌‌الرأس اصلى رشته‌کوه البرز و در شمال رودبار با ارتفاع ۳۷۵۰ متر واقع شده و به «خشته‌چال» هم معروف است. خط‌الرأس اين کوه، در جهت شمال غربى - جنوب شرقى است و قسمتى از مرز طبيعى شهرستان قزوين و تنکابن (شهسوار) به شمار مى‌رود. از جهت جنوب غربى به وسيلهٔ گردنهٔ سيالان به قلهٔ سيالان، و از جهت شمال غربى به دو قسمت شمالى و غربى تقسيم مى‌شود. يال شمالى آن به وسيلهٔ قلهٔ‌ بزاکوه، به قلهٔ سوماسوس يا سمام‌کوه، و يال غربى آن به وسيلهٔ گردنهٔ گرم‌کوه، به قلهٔ پارچ کوه متصل است. رودخانه‌هاى ازگين و سفيداب و آوان که از شاخه‌هاى شاهرود (سفيدرود) مى‌باشند، از ارتفاعات جنوبى، و رودخانهٔ چالک‌رود که پس از گذشتن از دهستان جنت رودبار و کليجان، در بندر شيررود به درياى مازندران مى‌ريزد، از ارتفاعات شمالى اين کوه سرچشمه مى‌گيرند. در دامنهٔ جنوبى اين کوه، درياچه‌اى قرار دارد که به نام آوان مشهور است. طول و عرض اين درياچهٔ زيباى کوهستانى ۵۰۰ متر است و در شمال دهکدهٔ آوان و در فاصلهٔ‌ تقريبى ۷۵ کيلومترى شمال شرقى قزوين واقع شده است. آب اين درياچه از چشمه‌هاى درون آن تأمين مى‌شود. روستاى جنت رودبار از شهرستان رامسر، در شمال، و روستاى رودبار معلم‌کلايه از شهرستان قزوين، در جنوب اين درياچه واقع شده‌اند. راه صعود به اين قله از مسيرهاى زير است:
- جبههٔ غربى : از طريق قزوين و معلم‌کلايه و شمس‌کلايه و آوان.
- جبههٔ‌ شمالى : از طريق تنکابن (شهسوار)، شيررود، درهٔ رودخانهٔ چالک‌رود و سرچشمهٔ رودخانهٔ چالک‌رود.
- از طريق گردنهٔ سيالان و گردنهٔ گرم‌کوه نيز مى‌توان به اين قله صعود کرد.


همچنین مشاهده کنید