|
| مراسم عروسى، استان اصفهان
|
|
| مراسم عروسى نيز با آداب و شکوهى خاص در سطح استان برگزار مى‌شود که به مرور زمان، بخش عمده‌اى از مراحل آن تحت تأثير زندگى مدرن شهرى قرار گرفته و به فراموشى سپرده شده است؛ ولى هنوز هم در بيشتر روستاهاى استان، برگزارى اين مراسم تا حدودى به شکل سابق صورت مىگيرد که در اينجا چگونگى برگزارى آن توضيح داده مى‌شود:
|
|
| آغاز مراسم عروسى معمولاً با خواستگارى است. بدين ترتيب که چند تن از زنان خانوادهٔ مرد جوان به خانهٔ دختر مى‌روند و از دختر خواستگارى مى‌کنند. مادر مسئله را با پدر در ميان مى‌گذارد و اگر پدر موافقت کرد، روز ديگر از خواستگاران با چاى و شيرينى پذيرايى مى‌شود. در اين صورت، به دختر عنوان عروس داده مى‌شود و او را به خواستگاران و اقوام خانوادهٔ داماد معرفى مى‌کنند و يک کله‌قند، به رسم شيرينيِ قبوليِ خواستگارى، به خانوادهٔ داماد هديه مى‌شود.
|
|
| بعد از موافقت خانوادهٔ دختر، پدر داماد بايد طى سه تا چهار روز، هديهٔ شيرينى به خانهٔ عروس ارسال کند. مادر عروس نزديکان پسر و دختر را دعوت مى‌کند. به علاوه، پدر داماد در يک طبق چهار کله قند، ده من نقل و يک ظرف قند به خانهٔ عروس مى‌فرستد. چهار کله‌قند را در چهار گوشهٔ طبق مى‌گذارند و نقل و قند را در وسط قرار مى‌دهند. روى نقل و نبات، هديه‌هايى قرار مى‌دهند که عبارت‌اند از : يک شال ترمه و يک پارچهٔ لباس زنانه که اقلاً شش ذرع باشد؛ به علاوه يک دستبند و يک جفت گوشوارهٔ طلا. اين قسمت از مراسم را شيرينى‌خوران مى‌‌نامند.
|
|
| وقتى طَبَق به خانهٔ عروس رسيد، عروس را دعوت مى‌کنند و با هديه‌ها مى‌آرايند. نقل‌ها را روى سر عروس مى‌پاشند و کله‌قندها را به مادر عروس مى‌دهند و پدر عروس نيز سه بشقاب شيرينى هفت‌رنگ (دو بشقاب براى پدر و مادر و يک بشقاب براى داماد) به خانهٔ داماد مى‌فرستد.
|
|
| پس از مذاکرات طولانى بين نماينده و پدر داماد، شرايط و زمان عقد تعيين مى‌شود.
|
|
| مادر عروس، همان روز، خدمتکارى به خانهٔ داماد مى‌فرستد که اندازهٔ تاقچه ها و پنجره‌ها را براى دوختن پرده و اندازهٔ اتاق‌ها را براى خريد قالى بگيرد. زنان خانواده براى روز خياطى لباس عروس دعوت مى‌شوند. در روز موعود، دو يا سه زن از خانوادهٔ داماد که اهل خياطى هستند، به خانهٔ عروس مى‌روند و سه يا چهار نوع پارچه همراه مى‌برند. پس از آن که اندازهٔ لباس عروس تعيين شد، خياطى آغاز مى‌شود. آخر کار، نقل بر سر عروس و لباس او ريخته مى‌شود و لباس‌هاى نيمدوز را به مادر مى‌دهند تا دوخت آن‌ها را تمام کند.
|
|
| مادر عروس، همان روز، خدمتکارى به خانهٔ داماد مى‌فرستد که اندازهٔ تاقچه ها و پنجره‌ها را براى دوختن پرده و اندازهٔ اتاق‌ها را براى خريد قالى بگيرد. زنان خانواده براى روز خياطى لباس عروس دعوت مى‌شوند. در روز موعود، دو يا سه زن از خانوادهٔ داماد که اهل خياطى هستند، به خانهٔ عروس مى‌روند و سه يا چهار نوع پارچه همراه مى‌برند. پس از آن که اندازهٔ لباس عروس تعيين شد، خياطى آغاز مى‌شود. آخر کار، نقل بر سر عروس و لباس او ريخته مى‌شود و لباس‌هاى نيمدوز را به مادر مى‌دهند تا دوخت آن‌ها را تمام کند.
|
|
| روز عقدکنان، هر دو خانواده مقدمات کار را فراهم مى‌کنند. پدر داماد مقدارى نقل و نبات مى‌خرد و آن را براى مصرف در جشن عروسى به پدر عروس هديه مى‌دهد. به علاوه، دعوت‌نامه‌هايى براى مهمانان و براى دو نفر عاقد فرستاده مى‌شود. مادران عروس و داماد هم مهمان‌هايى را دعوت مى‌کنند.
|
|
| روز عقدکنان، مهمانان و شهود در خانهٔ عروس جمع مى‌شوند؛ فقط عاقد به قسمت زنانه هدايت مى‌شود، يعنى او را به آستانهٔ اتاقى مى‌برند که در آن، عروس با مهمانان زن پشت ديوارى از قند و شيرينى قرار دارند. عاقد چندين مرتبه بدون اين‌که به داخل اتاق نگاه کند، با صداى بلند از عروس مى‌پرسد که آيا موافق شرايط عقد هست يا نه؟ و عروس برحسب آداب و رسوم معمول، پس از سه بار تکرار سئوال، جواب : «بلي» مى‌دهد. به محض اين‌که کلمهٔ «بلي» ادا شد، هيجان و شادى مهمانان را فرا مىگيرد، دست مى‌زنند و به رقص و پايکوبى مى‌پردازند.
|
|
| عاقد به قسمت مردانه برمى‌گردد و صيغهٔ عقد را جارى مى‌کند. آن‌وقت، عقدنامه را ميرزا در دو نسخه به خطى جلى مى‌‌نويسد و سپس عاقد و ميرزا و کسان، دوستان و شهود آن را امضاء و مهر مى‌کنند.
|
|
| همان شب، عروس را خويشان نزديکش که البته بايد متأهل باشند، به حمام مى‌برند و از آنجا به خانهٔ پدر و مادرش مى‌رسانند. مادر داماد سه نوع پلو با مرغ و جوجه و سه تا چهار ظرف گوشت کوبيده (کوفته) مى‌پزد و به همراه يک ظرف پر از نبات، يک شيشه سکنجبين و يک هندوانه در يک سينى يا مجمعه براى عروس مى‌فرستد. پدر داماد، روز عروسى را مشخص مى‌کند که معمولاً چند روز يا حتى يک سال پس از مراسم عقد خواهد بود. شب قبل از عروسى، در خانهٔ داماد ده زن با ده جفت کفش و ده کيسه حنا به اندرون منزل عروس مى‌روند و در مقابل هر يک از آن‌ها، يک عبا هديه مى‌گيرند. بعد از شام، عروس را حنا مى‌بندند و تمام شب تا صبح مى‌رقصند و شادى مى‌کنند. آن‌وقت همه به سوى حمامى که قبلاً تعيين شده است، حرکت مى‌کنند و در آنجا تا آخر شب شادى مى‌کنند.
|
|
| بعد از آن که عروس از حمام به خانهٔ پدرى برگشت، پدرش جهاز را به خانهٔ داماد مى‌فرستد. جهاز در اتاقى که مخصوص عروس و داماد است، چيده مى‌شود.
|
|
| اوايل شب، گروهى از مردان خانوادهٔ داماد با نواختن موسيقى و پايکوبى به خانهٔ عروس مى‌روند. اما داماد حق ندارد، در اين فاصله، خودش را نشان دهد. همين که گروه به خانهٔ عروس رسيد، از همهٔ آن‌ها با شيرينى و شربت پذيرايى مى‌شود. آخرالامر، عروس به همراه ده نفر يا بيشتر از دوستان خانوادهٔ خود، خانهٔ پدرى را ترک مى‌کند.
|
|
| اگر راه خانهٔ داماد دور باشد، عروس را سوار اسبى مى‌کنند. همراهان عروس، پيشاپيش عروس، با يک آيينهٔ قدى و يک شمعدان برزگ حرکت مى‌کنند. معمولاً مردها و زن‌ها در دو گروه جداگانه حرکت مى‌کنند، مطرب‌ها مى‌نوازند و گروه عروسى با مشعل و فانوس تا نزديکى خانهٔ داماد مى‌آيد.
|
|
| در اين ضمن، دوستان داماد به ديدن داماد مى‌روند و همراه او با هلهله و شادى به استقبال عروس مى‌روند. اگر عروس سواره باشد، داماد هم سواره است. به محض اين که دو گروه به هم رسيدند، داماد را به طرف عروس هل مى‌دهند؛ عروس فرار مى‌کند و ميان دوستانش پنهان مى‌شود. در زمان‌هاى گذشته، در اين مرحله از مراسم، تيراندازى با تپانچه و تفنگ در عين همهمه آغاز مى‌شد. دستهٔ عروس تدريجاً به خانهٔ داماد مى‌رسد. پدر داماد بايد در آستانهٔ خانه‌اش از دستهٔ عروس پذيرايى کند و به مردى که دهانهٔ اسب عروس را نگه داشته است و به فانوس‌داران و آيينه‌داران هديه‌اى بدهد. به علاوه، جلوى پاى عروس گوسفندى قربانى مى‌شود. خويشان عروس، قبل از اين که او وارد خانه شود، خداحافظى مى‌کنند و به خانهٔ خود برمى‌گردند. عروس را به اتاقى که به او اختصاص داده‌اند، مى‌برند و در آنجا تور صورت‌‌اش را برمى‌دارند و او را روى زمين مى‌نشانند. داماد بايد مصاحب مهمانان بيرون باشد.
|
|
| اوايل شب به مردان، زنان و به بچه‌ها سور داده مى‌شود. پس از شام، اغلب مهمان‌ها به خانهٔ خود مى‌روند. زن‌ها، داماد را با ساز و آواز و پايکوبان، دسته‌جمعى، تا اتاق عروس مشايعت مى‌کنند.
|
|
| سه روز متوالى جشن گرفته مى‌شود؛ مى‌زنند، مى‌رقصند و شادى مى‌کنند.
|
|
| يک سال تمام، هر هفته، بايد پدر و مادر عروس و داماد هديه‌هايى براى فرزندان خود بفرستند، پس از قريب دو هفته، شوهر جوان بايد تعدادى را به مهمانى دعوت کند؛ اسم اين مهمانى «پاهنگه» است و کسان نزديک بايد هديه‌اى براى زن و شوهر جوان همراه بياورند.
|
