| در طرح مسئلهٔ جوانان دو پديدهٔ عمده در سال‌هاى اخير غلبه دارد:
|
| - طرح اول. رشد سريع جمعيت جوانان در اکثر کشورهاى در حال توسعه (در ممالک اروپائى نيز پس از جنگ جهانى دوم)
|
|
| - طرح دوم. افزايش ميزان بزهکارى جوانان مخصوصاً در محيط‌هاى مسکونى حومهٔ شهرهاى بزرگ غالب جوانانى که در حومهٔ دور يا نزديک سکونت دارند مجبور مى‌شوند قسمت مهمى از وقت خود را صرف رفت و آمد به مدرسه، دانشکده يا محل کار خود کنند؛ در مقابل وسايل رضايت‌بخشى در محل سکونت براى گذراندن ايام فراغت خود در دسترس ندارند. البته براى بزرگ‌تران نيز وضع به همين منوال است، ليکن بزرگ‌ترها معمولاً از زندگى خانوادگى و سرگرمى‌هائى که براى خود تعبيه کرده‌اند برخودار هستند و به آن عادت کرده‌اند حال آنکه جوانان در دورانى هستند که گرايشى به گريز از زندگى محدود خانوادگى از خود نشان مى‌دهند تا خواسته و تمايلات اجتماعى و جنسى خود را ارضا کنند.
|
|
|
|
|
|
| در مطالعاتى که به‌عمل آمده است معلوم شده که پسران جوان در کوى‌هاى اطراف شهر هر روزه ۱ تا ۳ ساعت از وقت خود را صرف رفت و آمد مى‌کنند. در مورد دختران متوسط وقت صرف شده حدود ۱ تا ۲ ساعت است به نظر مى‌رسد که دختران بيشتر علاقمند هستند در نقاط نزديک مدرسه‌اى پيدا کنند. به‌علاوه تعداد ساعاتى که محصلين در رفت و آمد صرف مى‌کنند، خيلى کمتر از کارگران و شاگردان مغازه‌ها است. در شهرهاى بزرگ جهان رفت و آمد اکثر با قطار صورت مى‌گيرد (در پاريس سه‌چهارم کل رفت و آمدها) در اين صورت افرادى که رفت و آمد مى‌کنند اظهار مى‌دارند که اين امر براى آنها نامطلوب و نامطبوع نيست زيرا در مسير حرکت با دوستان و رفقاى خود برخورد مى‌کنند و مسير راه را با پرحرفى و شوخى و خنده يا سروصدا طى مى‌کنند که اين وضع يک نوع سرگرمى براى آنان است. اما برخلاف بزرگ‌ترها هيچ‌وقت در منزل روزنامه نمى‌خوانند.
|
|
|
|
| در مورد کار اکثر جوانانى که ساکن محله‌هاى مسکونى خود شهر هستند اظهار مى‌دارند که به هيچ‌وجه شهر براى آنها از نظر کار وضع نامساعدى به‌وجود نياورده است و توانسته‌اند محل يا شغل مناسبى براى خود بيابند. معهذا يک‌پنجم افرادى که در يکى از حومه‌هاى شهرى در فرانسه مورد مطالعه واقع شده‌اند تمايلى نشان مى‌دهند که اين محل را ترک نمايند تا شغل خود را در جاى ديگر انتخاب کنند. نکتهٔ ديگرى که جالب است فقط يک نفر از ۳۶ نفر که مورد سؤال واقع شده‌اند در آن محل کار مى‌کنند و بقيه در روز حومه را ترک مى‌کنند و معلوم مى‌شود که حومهٔ شهر در ساعات روز به کلى از جوانان ۱۶ تا ۲۰ ساله خالى مى‌شود ليکن نبايد اين مسئله را عمويت دهيم.
|
|
|
تفريحات و فراغت 'در حومهٔ شهرها'
|
|
| مسئلهٔ گذراندن ساعت فراغت مسئلهٔ مهمى است که احتياج به رفع خستگى و سرگرمى دارد. ليکن در عصر جديد مخصوصاً در دهه‌هاى اخير آگاهانه‌تر و بيشتر و متنوع‌تر مورد توجه قرار گرفته است. تفريح و سرگرمى امروز به‌عنوان يک درخواست گروهى و يک ارزش اجتماعى ظاهر شده و در عين حال که نقش تمدد اعصاب و استراحت از کار روزانه را دارد وظيفهٔ ديناميک ديگر آن اين است که شخصيت فردى و شکوفا شدن روحيهٔ جمعى را نيز ايفا مى‌کنند.
|
|
|
گذراندن ايام فراغت در خانه
|
|
| گذراندن ايام فراغت در خانه 'گذراندن ايام فراغت در خانه ممکن است سه شکل اصلى به خود بگيرد' . قرائت و مطالعه، تماشاى تلويزيون يا شنيدن راديو، پرداختن به امور متفرقهٔ تفريحى و هنرى (باغبانى ـ کارهاى دستى و غيره ...) بدون ترديد عامل شخصيت فردى در انتخاب نوع سرگرمى و در مدت زمانى که به هر نوع سرگرمى اختصاص مى‌يابد دخالت دارد. با اين همه بايد يادآور شويم که منابع مطالعه مشروط به بودجهٔ خانواده و شخصى جوانان و کمک کتابخانه‌هاى عمومى از طريق امانت دادن کتاب و امثال آن است که در نقاط مختلف با توجه به بزرگى و کوچکى و اهميت کتابخانه‌ها بسيار متغير است. بديهى است يکى از مهم‌ترين مراکزى که لازم است در محلات حومهٔ شهر به‌وجود آيد تا براى گذراندن فراغت جوانان مفيد باشد تأسيس کتابخانه‌اى است که داراى سالن قرائت باشد و هم به جوانان کتاب امانت دهد. اين امر تنها بسته به‌وجود بودجه نسبت بلکه افرادى که به اين کار مى‌پردازند و سياست فرهنگى معينى را دنبال کنند در اين امر منشأ اثر هستند. به بيان ديگر به‌جا است براى استفاده از ايام فراغت جوانان احساس مسئوليت به‌وجود آيد و بين گردانندگان کتابخانه‌ها و خوانندگان 'روابط صميمانه و حسن تفاهم کافى برقرار شود. اين تفاهم موجب خواهد که استعدادهاى بالقوه‌اى که در جوانان وجود دارد' . بيدار گردد و فکر آنها در انتخاب کتب رهبرى شود و ضمناً نياز به سرگرمى و گذران فراغت آنان تا حدى ارضا شود.
|
|
| در مورد جوانان به‌خصوص نبايد از آغاز مطالعهٔ کتب خيلى جدى به آنها تحميل شود و نه زياد ذوق آنها به قرائت کتب معينى مورد ستايش قرار گيرد (مثل کتب پليسى و جنسى و امثال آن) بلکه بايستى در روش انتخاب و انگيزهٔ قرائت کتبى راهنمائى شوند.
|
|
| راديو و تلويزيون 'در کشورهاى توسعه يافته حداقل ۴۰ تا۵۰ درصد خانواده‌ها در مجموع داراى تلويزيون هستند و تقريباً همگى راديو دارند ليکن در اين کشور کمتر از يک‌پنجم جوانان به برنامه‌هاى راديو و تلويزيون توجه و علاقه نشان مى‌دهند. در تهران با يک محاسبهٔ تخمينى بيش از ۵۰ درصد خانواده‌ها داراى تلويزيون هستند اما در سطح کل مملکت و شهرهائى که داراى فرستندهٔ تلويزيون هستند اين نسبت بسيار کمتر است.
|
|
| در هر صورت نسبت جوانانى که وقت زياد و منظمى صرف شنيدن راديو يا تماشاى تلويزيون مى‌کنند کم است. وابستگى نزديک اين وسيلهٔ سرگرمى با زندگى خانواده‌ها است که بسيارى از جوانان سعى دارند از آن فرار کنند. احتمالاً يکى از دلايل خوددارى از توجه زياد به آن است در مورد راديو غالب اوقات به‌عنوان يک زمزمهٔ دائمى پذيرفته شده است، و با راديوها‌ى کوچک ترانزيستورى قابل حمل و نقل همه جا آن را همراه دارند.
|
|
|
|
| در اينجا بايد انگيزه‌هاى ناگهانى و خود نمودى جوانان را از منابع و مراجع کم و بيش غنى که در پيرامون خود به آن دسترسى داشته آن را با تمايلات خود همساز ساخته‌اند، که مشخص و متمايز سازيم.
در مورد انگيزه‌ها بايد عوامل زير مورد توجه قرار گيرد:
|
|
| - نياز به تماس و گفتگو:
|
| نياز به تماس و گفتگو که خاص دورانى نوجوانى است، جوان معمولاً با ولع خاص سعى دارد روابط جديد و نوى خارج از قيود خانوادگى و محدودهٔ مدرسهٔ خويش بيابد تا بتواند در عين حال با آزادى بيشتر و با احساس مسئوليت استعدادهاى خويش را ظاهر سازد. اين امر از يک طرف اهميت دوستيابى فردى را نزد جوانان نشان مى‌دهد. و اين دوستيابى تابع توافق‌هاى مشخص است که مخصوصاً موجب تفاهم و اعتماد متقابل بين دو فرد مى‌شود. و از سوى ديگر اهميت رفاقت‌هاى گروهى و جمعى و شرکت جوان در يک گروه يا دسته که بتواند تمايل جوان را به زندگى سازمانى و همبستگى و کار گروهى همراه با حفظ ابتکار در آنها تأمين کند نشان مى‌دهد.
|
|
| - تمايلات جنسى:
|
| مسائل جنسى يکى از مشکلات مهم دوران ما را به‌خصوص براى جوانان شهرنشين تشکيل مى‌دهد. فرهنگ مغرب زمين که همواره خواسته است آگاهانه با اين مشکل روبه‌رو شود، هيچ‌گاه نتوانسته است آن را به‌طور کامل حل و فصل کند. نظرات غريبان گاه جنبهٔ کاملاً قشرى دارد و زمانى با رياکارى و سالوس همراه است. و گاه آزادى نمايشى و مطلق روابط جنسى را تجويز مى‌کند و بين اين جنبه‌هاى متضاد در نوسان مى‌باشد. به نظر روابط بين دو جنس هنگامى در مجراى صميمى قرار خواهد گرفت که اولاً بر موازين و اصول معين و شرعى استوار باشد. ثانياً هر يک از دو جنس مخالف در مورد اين مسائل اطلاعات کافى و صحيحى داشته باشند نه اينکه مخفيانه درصدد کسب اينگونه اطلاعات برآيند در هر صورت الگوى فرهنگى گذشته که به‌طور مطلق زن و مرد از يکديگر جدا نگه مى‌داشت در کشورهاى غربى تحول و دگرگونى يافته است و اين امر در کشورهاى غربى از يک قرن پيش در اثر توسعهٔ کار صنعتى و تحولات فکرى به‌وجود آمده است. ليکن مسائل روانشناسى و اجتماعى ميان جوانان حتماً تا آنجا که قابل بحث هستند به هيچ وجه حل نگشته است. قشرهائى از جامعهٔ ما نيز تحت‌تأثير 'غرب پذيرش' دچار همه گونه نابسامانى فکرى و روانى مى‌شوند.
|
|
| - احتياج به شناخت و خودنمائى:
|
| اکثريت جوانان کنجکاوى شديدى دارند که آنچه را نمى‌دانند يا به اندازهٔ کافى با آن آشنائى ندارند بر آنها مکشوف شود. همچنين مى‌خواهند نيروى بدنى و فکرى خود را هر چه بيشتر بر ديگران محسوس و آشکار سازند اين جنبهٔ زندگى جوانى که به شکل نيروهاى پنهان در جوانان وجود دارد ممکن است به‌صورت نامناسبى (۱) ظاهر شود در عين حال درهاى وسيعى را به‌طرف تفريحات فرهنگى مى‌گشايد و اين در صورتى است که تفريحات به شکلى تنظيم شوند که اين انتظارات پراکندهٔ درونى را بدون اينکه به سرخوردگى و اطاعت محض منجر شود از مجراى صحيح برآورده کند اين مسئله بسيار مشکل نه تنها مستلزم منابع مالى کافى است بلکه به کارگزاران وارد به مسائل روانشناسى اجتماعى نيز نياز دارد.
|
