شنبه, ۸ اردیبهشت, ۱۴۰۳ / 27 April, 2024
مجله ویستا
وضع علوم در قرن نهم و آغاز قرن دهم هجرى
اگر چه علوم در قرن نهم و آغاز قرن دهم به لحاظ ظاهرى وضع مطلوبى داشت از حيث معنوى عکس آن بود، و چگونه مىتوان از مردمى که مورد هجوم و قتل و غارت و ويرانکارى متمادى چند دسته از بيابانگردان آسياى مرکزى قرار گرفته و از آنان خوى بد و سفاهت و سخافت رأى آموخته بودند انتظار تربيت بزرگانى چون ابوريحان و پورسينا و نظاير آنان را داشت؟ اين مسلّم است که خوانخوارى چون چنگيز و احفاد او و رياکار خون آشامى چون تيمور و اولادش نمىتوانستند محيط مساعدى براى پرورش انديشه و ارتقاء دانش و تربيت دانشمندان مبتکر بيافرينند. در عصر جهانگشاى مغلول، بنابر قول عطاملک جوينى (جهانگشاى جوينى چاپ ليدن ج۱، ص ۳). 'مدارس درس مندرس و معالم علم منطمس گشت و طبقهٔ طلبهٔ آن در دست لگدکوب حوادث پايمال زمامهٔ غدار و روزگار مکار شدند' . تيمور و جانشينانش هم، علماء شرع و مشايخ صوفيه را، به سبب اعتقادات دينى و خرافى خود، بزرگ مىداشتند نه به قصد اشاعهٔ علوم عقلى و حکمت، و به هر حال 'علما' در عهد تيمور غالباً ضبغهٔ دينى داشتند و حدّاکثر آن بود که 'جامع معقول و منقول' باشند و آن 'معقول و منقول' هم که اين دسته مىدانستند کاملاً رنگ دين گرفته بود و عالمانى که به علوم طبيعى يا رياضى بپردازند، مانند قاضىزادهٔ رومى و غياثالدين جمشيد کاشانى، هم بسيار کم و انگشت شمار بودند و هم در برابر دانشمندان بزرگ و متعدد ايرانى در قرنهاى سوم و چهارم و پنجم جلوهاى نداشتند. |
علاوه بر آن، اين 'جامعان علوم معقول و منقول' واقعاً واجد صفت 'جامع' بودند نه صاحب عنوان 'ذيفنّ' و 'مبتکر' ، يعنى 'متون' را خوب مىدانستند و 'شرح' مىکردند و بر آنها 'حاشيه' مىنوشتند و يا 'مختصراتى' از آنها فراهم مىآوردند و بعد آن 'مختصر' ها را 'مفصّل' و 'مطوّل' مىکردند و باز کسى به فکر تهيهٔ 'تلخيص' از آنها مىافتاد و سپس ديگران بر آن تلخيصها تفسيرها مىنوشتند و در مدرسهها بين طالبان علوم بهکار مىبردند تا مگر باز چند 'جامع علوم معقول و منقول' ديگر از ميان آنان برخيزند. با اين توضيح اگر ما در اين عهد از کسى بهعنوان عالم بزرگ يا اديب سترگ ياد کنيم به تناسب همان زمان سخن گفتهايم و البتّه دربارها و دستگاههاى کسانى مانند شاهرخ و پسرش بايسنقر و فرزند او بابر و يا سلطانحسين ميرزاى بايقرا و دستگاه ترکمانان سپيد گوسفند و سيه گوسفند محلّ تجمّع اينگونه عالمان و اديبانى است که توصيف کرده شد، امّا در اين عهد که دورهٔ ابتذال فکر و نقصان دقّت و فقدان تحقيق است، گوئى ذوق لطيف و انديشهٔ بلند ايرانى که راه افول مىپيمود جاى خود را از مغزها به سر انگشتان آورد و در آثار هنرمندان نقّاش و خطّاط و معمار و کاشىساز و نظاير آنان جلوهگر شده بود. |
همچنین مشاهده کنید
- زبان و ادبيات فارسى در قرن نهم و آغاز قرن دهم هجرى
- اديان و مذاهب در قرن نهم و آغاز قرن دهم هجرى (۲)
- وضع اجتماعى ايران در قرن نهم و آغاز قرن دهم
- اديان و مذاهب در قرن نهم و آغاز قرن دهم هجرى (۳)
- اديان و مذاهب در قرن نهم و آغاز قرن دهم هجرى
- وضع سياسى ايران از آغاز دورهٔ تيموريان تا پايان عهد شاه اسماعيل صفوى
- وضع سياسى ايران از آغاز دورهٔ تيموريان تا پايان عهد شاه اسماعيل صفوى (۲)
- وضع علوم در قرن نهم و آغاز قرن دهم هجرى
نمایندگی زیمنس ایران فروش PLC S71200/300/400/1500 | درایو …
دریافت خدمات پرستاری در منزل
pameranian.com
پیچ و مهره پارس سهند
خرید میز و صندلی اداری
خرید بلیط هواپیما
گیت کنترل تردد
حجاب چین حماس ایران دولت رئیس جمهور رئیسی پاکستان گشت ارشاد کارگران رهبر انقلاب سریلانکا
کنکور پایتخت سردار رادان تهران سیل قم سازمان سنجش فضای مجازی اصفهان شهرداری تهران پلیس زنان
خودرو دلار یارانه قیمت خودرو آفریقا قیمت دلار قیمت طلا بازار خودرو ارز سایپا ایران خودرو بانک مرکزی
سریال پایتخت خانواده تلویزیون موسیقی ترانه علیدوستی فیلم سریال سینمای ایران مهران مدیری کتاب
کنکور ۱۴۰۳ عبدالرسول پورعباس
فلسطین غزه اسرائیل رژیم صهیونیستی آمریکا جنگ غزه روسیه طالبان ایالات متحده آمریکا اوکراین طوفان الاقصی جنگ اوکراین
فوتبال جام حذفی آلومینیوم اراک استقلال فوتسال تیم ملی فوتسال ایران بازی بارسلونا باشگاه پرسپولیس باشگاه استقلال تراکتور لیگ برتر انگلیس
همراه اول ناسا الماس تسلا سامسونگ فیلترینگ
مالاریا آلزایمر پیری کاهش وزن سلامت روان زوال عقل