چهارشنبه, ۵ اردیبهشت, ۱۴۰۳ / 24 April, 2024
مجله ویستا
شاپور تهرانى
آقا شاپور تهرانى پسر خواجه خواجگى از شاعران استاد سدهٔ يازدهم و از رجال معروف هند در عهد فرمانروائى گورکانيان بود. وى از يک خاندان بزرگ و اصيل تهرانى است که بسيارى از رجال آن مقامات بلند داشته، شعر مىسروده و مشوق شاعران روزگار خود بودهاند. پدر خواجه شاپور يعنى خواجه خواجگى که 'گاهى شعر مىگفت' پسر خواجه محمدطاهر و او پسر خواجه ارجاست اميدى بود. برادر خواجگى، خواجه محمدشريف هجرى دو پسر شاعر و اديب داشت يکى بهنام خواجه محمدطاهر متخلص به 'وصلى' و ديگرى خواجه غياثالدين محمد اعتمادالدوله از رجال بسيار متنفذ عهد اکبر و جهانگير، و پدر مهرالنساء که بعد از ازدواج با جهانگير نخست به لقب نور محل و سپس 'نورجهان بيگم' خوانده شد. | ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
خواجه شاپور از خاندان ادب و هنر برخاسته بود و از آغاز جوانى با تخلص 'فريبى' شروع به شاعرى کرد. و طبعاً از آن همه عزت و شوکت که در هند نصيب خاندانش بود برخوردار شد، ولى او پس از آنکه اقامت طولانى خود را در هند آغاز کرد بيشتر در ملازمت ميرزا جعفر آصفخان گذرانيد و پس از مرگ آن دوست و حامى مقتدر خود (سال ۱۰۲۱هـ) چندان در هند نماند و به سال ۱۰۲۵هـ به تهران بازگشت. عبدالنبى فخرالزمانى صاحب ميخانه که در همين سال او را در لاهور ديده و در بازگشتش به ايران حضور داشته از قول او نوشته است که تخلص 'فريبى' را چندگاهى پيش رها کرده بهنام خود يعنى شاپور تخلص مىنمايد. سال مرگش را ۱۰۳۰ و ۱۰۴۸ ثبت کردهاند. | ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
مقام شاپور در شاعرى والا است و او را معاصرانش به استادى و مهارت ستودهاند. اهميت شاپور در آن است که توانست نازکى و دقت خيال را با رسائى کلام و فصاحت آن جمع کند و به قول محمد قدرتالله گوپاموى هندى فصاحت و بلاغت را با نازکخيالى و 'خوشادائى' همنوا سازد، و به همين سبب مضمونهاى او در همه انواع شعرش و به تمامى گرم و گيرنده و خيالانگيز است. او خلاف رسم همعهدانش مبالغهاى در آوردن ترکيبهاى استعارى که مبتنى بر تخيلات پردامنه باشد نمىکند بلکه آن خيالهاى باريک را در عبارتهاى روان و روشن بيان مىنمايد چنانکه به نوبهٔ خود خواننده را در دام خيالات تازه مىافکند مانند اين بيتهاى زيبا: | ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
که همهٔ آنها با زبانى بليغ و بيانى فصيح ساخته شده و از همين جا معنى سخن فخرالزمانى را درمىيابيم که گفته بود 'نازک گفتن را پخته کرده و بر طاق بلند نهاده.' | ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
در همان حال که شاپور مضمونهاى تازه مىآفريد و شيوهاى نو در بيان آنها و انديشهها و خيالهاى دقيق خود داشت، از تتبع سخن پيشنيان هم غافل نبود و اين تتبع شيوهٔ استادان پيشين، يعنى سخنوران استاد در عراق، خاصه در قصيدههاى او آشکار است ولى اين امر مانع آن نيست که او گاه قصيدهها رادر معنى لفظ به همان شيوهٔ معهود خود بسازد و به هر حال شاپور شاعرى آغاز کرد از اين آشنائى کسبى براى تأييد و تحکيم استعداد فطرى بهره برگرفت و از اين راه به خلق اثرهاى زيبا دست يافت. | ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
شاپور شاعرى پرکار بود. هنوز بيست و اندى از سالهاى حياتش سپرى نشده بود که ديوانى نزديک به ده هزار بيت فراهم آورده بود و بعد از آن هم از کوشش در کار شاعرى باز نايستاد چنانکه ديوانش از پانزده هزار بيت درگذشت. | ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
او بسيار کم سخن مىگفت و به ميل خود سخن آغاز نمىنمود مگر آنکه از او بپرسند و او پاسخ گويد و از سخنان بيهوده که بهنتيجه نينجامد سخن پرهيز داشت. وى اقامت در هند را به قصد مداحى اختيار نکرد و به همين جهت قصيدههايش بيشتر در ستايش امامان است و او هر دو سفر خود را به هندوستان به آهنگ بازرگانى انجام داد و از اين راه ثروت اندوخت و به همين سبب هم در صف ملازمان پادشاه يا پادشاهزادگان درنيامد، در لاهور اقامت گزيد و همانجا به تجارت اشتغال داشت و ملازمتش با نواب آصفخان (ميرزا جعفر) هم بيشتر رنگ دوستى داشت تا ستايشگرى يا خدمتگزارى. او خود 'خواجه' اى بود محل احترام نزديکان و اطرافيان و مردى بود از خاندانى بزرگ که مانند ديگر اقرباى خود شاعران ديگرى به ياريش مقاماتى يابند و از آن جمله است طالب آملى که بهوسيلهٔ او به غياثالدين محمد اعتمادالدوله پسر عم شاپور معرفى شد. طالب شاپور را در لاهور ملاقات کرد و غزل مانندى در ستايش او سرود. از سخنان شاپور تهرانى است: | ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
همچنین مشاهده کنید
نمایندگی زیمنس ایران فروش PLC S71200/300/400/1500 | درایو …
دریافت خدمات پرستاری در منزل
pameranian.com
پیچ و مهره پارس سهند
خرید میز و صندلی اداری
خرید بلیط هواپیما
گیت کنترل تردد
ایران پاکستان رئیسی مجلس شورای اسلامی دولت سید ابراهیم رئیسی حجاب ایران و پاکستان رئیس جمهور مجلس دولت سیزدهم سپاه پاسداران انقلاب اسلامی
سیل تجاوز وزارت بهداشت تهران هواشناسی پلیس شهرداری تهران قتل فضای مجازی سازمان هواشناسی آتش سوزی خانواده
قیمت خودرو سلامت بازار خودرو بانک مرکزی خودرو قیمت طلا قیمت دلار ایران خودرو دلار سایپا بورس تورم
کتاب تلویزیون سینمای ایران سریال رادیو فیلم تئاتر سینما نمایشگاه کتاب
کنکور ۱۴۰۳ دانشگاه تهران دانشگاه آزاد اسلامی
اسرائیل رژیم صهیونیستی آمریکا غزه فلسطین روسیه جنگ غزه چین اتحادیه اروپا ترکیه عملیات وعده صادق اوکراین
فوتبال استقلال پرسپولیس تراکتور باشگاه پرسپولیس باشگاه استقلال رئال مادرید بازی بارسلونا سپاهان فوتسال لیگ برتر
گوگل تبلیغات همراه اول هوش مصنوعی ایلان ماسک فناوری سامسونگ تلگرام ناسا
کاهش وزن یبوست پیری صبحانه دمنوش