|
|
|
| در دومين نيمه سال، زندگى را کودک با بازى شروع مى‌کند. او با پاها و دست‌هاى خود، با يک دستمال، يک جعبه که در داخل آن چند عدد سنگ باشد (دَرِ جعبه بايد مطمئناً بسته باشد و کنارهٔ تيزى نداشته باشد) و يک قرقرهٔ خالى بازى مى‌کند. در اين سن هنوز احتياج به خريد اسباب‌بازى نيست. کودک براى هر چيزى خوشحال مى‌شود، و با هر چيزى بازى مى‌کند، او هنوز برايش عروسک مفهومى ندارد. اسباب‌بازى‌هاى ساده بايد زود به زود با صابون شسته شوند و نبايد آنقدر کوچک باشند که طفل آنها را بتواند قورت دهد، چون در اين سن همه چيز را داخل دهانش مى‌کند.
|
|
|
بيرون بردن کودک در زمستان
|
|
| طبيعى است که کودک مى‌تواند در دومين نيمهٔ سال، در هر شرايط جوى از خانه بيرون برده شود. حتى هواى سرد و يخبندان هم آسيبى به او نخواهد رساند.
|
|
|
|
| اگر در خانه باغ و چمن يا بالکن و تراس باشد، مادر مى‌تواند پارک کودک را در هواى آزاد قرار دهد. کودک بايد از تابش مستقيم آفتاب حفاظت شود، و همچنين رطوبت زمين هم چيزى است که بايد طفل را از صدمهٔ آن محفوظ داشت.
|
|
|
|
| اول بايد بدانيم تربيت طفل را در مورد نظافت از چه زمان بايد شروع کنيم. در اين زمينه نظرهاى مختلفى از طرف پزشکان اطفال و مادران ابراز شده است. عده‌اى را عقيده بر اين است که نبايد زياد دير شروع نمود. اين دسته، کودک چندين ماهه را روى لگن مى‌نشانند. آنها اگر وقت داشته باشند، مى‌توانند اجابت مزاج، و ادرار طفل را تحت توجه و دقت قرار بدهند. از شش ماهگى ديگر مجبور نيستند کهنه بشويند. از سوى ديگر بعضى پزشکان حاذق هشدار مى‌دهند که کودک را قبل از اينکه بتواند بنشيند، نبايد روى لگن نشاند، چون ستون فقرات وى به حد کافى و لازم نيرومند نيست. همچنين سرپا گرفتنِ قبل از يک‌سالگى را تأييد نمى‌کنند.
|
|
| در ابتدا مجبور خواهيم بود که اجابت مزاج طفل را زير نظر بگيريم، زيرا تا وقتى که مثانهٔ او هنوز کوچک و ضعيف است و نمى‌تواند ادرار را کنترل نمايد، جريان ادرار مکرراً انجام مى‌شود؛ در اين صورت امکان پاکيزه نگاهداشتن او نخواهد بود.
|
|
| بنابراين مادر، مراقب است که کودک در چه ساعتى مزاجش اجابت مى‌کند؛ يا از وضع و حالتى‌که او در اين زمان به خود مى‌گيرد، مادر زود متوجه مى‌شود که او چه کارى را دارد انجام مى‌دهد.
|
|
| غالباً پس از پس از بيدار شدن موقع انجام اين کار اطفال است. بديهى است اجابت معدهٔ اطفال با برنامهٔ غذائى آنها کاملاً بستگى دارد. بعضى اطفال، قبل، يا مابين، يا پس از غذا احساس دفع مى‌کنند. مادر زود به وضعيت طفل آشنا مى‌شود و مى‌تواند به موقع براى تغويض قنداق و کهنه، و تنطيف طفل اقدام نمايد. لگن طفل بايد کوچک و مخصوص او باشد. مناسب‌تر از هر نوع، لگن شفاف و بدون رنگ و نشکن است که مادر بتواند از بيرون ببيند که عمل تخليه انجام مى‌شود يا نه؟
|
|
| اگر کودک را مى‌خواهيم روى لگن بگيريم، بايد: از پشت دو تا ران طفل را گرفته و روى لگن نگاه داريم. جسم کوچک طفل در اين هنگام در ميان بازوان مادر اتکائى مى‌يابد. در ابتدا فقط تصادفى است اگر تخليه در ظرف صورت گيرد. همين که او شروع به زور زدن کرد بايد يک کلمه را متواليا تکرار کرد، مثلاً 'آ ـ آ' براى مدفوع. و براى ادار هم مثلاً 'بش ـ بش' او در طى زمان مى‌آموزد که اين کلمات معناى دعوت براى تخليه را پيدا مى‌کند. اگر طفل مى‌تواند بنشيند. پس او را روى لگن مى‌نشانيم و ظرف و بچه را در بغل مى‌گيريم، تا چهارمين يک چهارم (۴/۱) سال زندگى طفل که بالأخره مى‌توان لگن را روى زمين قرار داد، و کودک را روى آن نشاند. توصيه مى‌شود که هميشه ظرف را روى پوشش قابل شستن بايد قرار داد تا هم کودک از تماس با کف اطاق کثيف مصون باشد، و هم، کف اطاق را آلوده ننمايد. در اين سن بايد توجه داشت که چيزى مانند مبل در دسترس او نباشد که بتواند خود را به کمک آن بلند نمايد.
|
|
| تربيت براى نظافت وقتى مى‌تواند به نتيجه برسد که مادر هميشه با صبر و حوصله به شيوه و روش مساوى رفتار نمايد. زمان آن در روز بايد مساوى باشد. دربارهٔ اين موضوع به آسانى نمى‌توان نظر داد که مادر بايد کودک را چند ساعت پس از آخرين وعدهٔ غذاى شب يعنى تقريباً وقتى که خود وى به رختخواب مى‌رود سرپا گرفتن، با فرياد رقت‌انگيزى جواب مى‌دهند. اين برهم زدن خواب طفل براى او معناى يک شوک روى سلسله اعصاب مى‌دهد. عده‌اى ديگر از کودکان آنقدر عميق به خواب مى‌روند که سرپا گرفتن هم بيدار نمى‌شوند. با چشمان بسته کار خود را انجام مى‌دهند و مجدداً به خواب مى‌روند. در اين مورد، براى انسان، اين سؤال پيش مى‌آيد که آيا بايد طفل را براى انجام تخليه از خواب بيدار کرد يا نه؟ و آيا بهتر و زودتر به نظافت مطلق نمى‌رسد اگر سرپا گرفتن شب را، فقط در اول يعنى قبل از خوابيدن انجام دهيم مثلاً دختر من شب‌ها تميز بود، ولى روزها گاهى هديه‌هائى در شلوارش يافت مى‌شد! البته صبح پس از برخاستن از خواب يک تخليهٔ کلى صورت مى‌گيرد. براى غافلگير کردن آن مادر بايد به موقع خود را به کودک برساند.
|
|
| در اطاق بايد سکوت حکمفرما باشد. کودک در هنگام تخليه نبايد حرکت کند، او در سر لگن نه اجازه بازى دارد، نه اجازهٔ چيزى خوردن. اگر او مدت زيادى روى لگن بنشيند، و با اسباب‌بازى‌ها بازى کند، عمل تخليه صورت نمى‌گيرد. بسيارى از کودکان پس از انجام کار، لگن را به‌جاى يکى از آلات ورزش مى‌گيرند و پاهاى خود را همه جا فرو مى‌کنند، همان جاهائى که نبايد بکنند. و ناگهان در داخل لگن مى‌ايستند. مدت سر پا گرفتن نبايد زياد طولانى باشد؛ معمولاً ۱۰ دقيقه در فصل سرد. اگر بيش از اين به طول انجامد طفل سردش مى‌شود، بى‌صبر و حوصله مى‌گردد، شروع به گريه و فرياد کشيدن مى‌کند و از لگن وحشت و نفرت پيدا مى‌کند. وقتى عمل اجابت مزاج انجام نگرفت، نبايد از قنداق کردن طفل چشم پوشيد. زيرا پس از چند دقيقه ديده مى‌شود که هميشه در پى او باشيم و او را روى لگن نگاه داريم. اين فقط سبب مى‌شود که هميشه در پى او باشيم و او را روى لگن بگيريم. او نخواهد آموخت که انجام تخليه يک وظيفه است و بايد به‌طور منظم اجراء گردد. بلکه او اين را يک وسيله تصور مى‌کند که مادر را با شخص خود مشغول سازد. مادر با توجه دائم، و لخت طفل به‌طور مکرر و روى لگن نشاندن وى، و مجدداً قنداق کردن و براى اين کارها مدتى وقت را از دست دادن، در آخر روز مى‌بيند که چيزى کمتر از قبل کهنهٔ کثيف ندارد.
|
|
| مادر در هنگام آموزش نظافت به طفل به هيچ وجه نبايد عصبانى و متغير شود، و در هنگام اجابت معده مقاومت فوق‌العاده‌اى از خود نشان مى‌دهد؛ زيرا لوازم آماده شده براى سر پا گرفتن طفل را دچار وحشت مى‌کند و کار از همان اول بى‌نتيجه مى‌ماند از عصبانيت به‌شدت بايد اجتناب کرد. مادر بايد براى اينکه زحماتش بيهوده و بى‌فايده نماند به هر صورت آرامش و متانت خود را حفظ کند. مادران مجرب مى‌گويند که در آموزش در مورد بعضى کودکان سريع و در مورد عده‌اى ديگر ديرتر تأثير مى‌کند. زياد شنيده مى‌شود که دختران زودتر از پسران آموزش نظافت را مى‌پذيرند.
|
|
| مادر جوان بايد اين را هم بپذيرد که يک طفل که کاملاً تميزى را آموخته ممکن است برگشت ناگوارى نمايد و همهٔ آن چيزهائى که به زحمت زياد به‌دست آمده از دست برود. و آن، موقع ظاهر شدن دندان‌ها است. در اين موقعيت هم راه ديگرى وجود ندارد جز صبر و تحمل. مجدداً بايد از بتدا شروع کرد. هميشه بايد به خاطر داشت که تکامل کودک، چه جسمانى و چه روانى هميشه به‌تدريج و مداوم صورت نمى‌گيرد. بلکه تا حدّى به شيوهٔ برگشت و تکرار پيش مى‌رود. بعضى چيزها که مادر براى به‌دست آوردن آن مدت زيادى زحمت و انتظار کشيده است، يک روز ناگهان ظاهر مى‌شود. در مورد نظافت نيز اين موضوع معتبر است، يعنى پس از زحمات و انتظار، ناگهان روزى ديده مى‌شود که کودک نظافت را آموخته و تميز شده است. اين امر را نمى‌توان تعيين نمود که از چه وقت کودک احساس دفع خود را اطلاع مى‌دهد. بعضى اطفال آن را زودتر ياد مى‌گيرند که خبر دهند. آنها بى‌آرام مى‌شوند، به خود مى‌پيچند، و هميشه يک کلمه را ادا مى‌کنند، که در اين موقع مادر خيلى سريع مى‌فهمد. البته در اين موقعيت زمانى، مادر بايد زياد مراقب باشد زيرا اگر به اعلامى که کودک مى‌نمايد توجه نشود، غالباً کودک آن را ترک مى‌کند و زحمات از نو بايد شروع شود.
|
