هوشیاری و حالت‌های دگرگون آن

در این لحظه که این واژه‌ها را می‌خوانید، بیداری یا خواب می‌بینید؟ به‌نظر نمی‌رسد که این پرسش برای کسی ابهام‌آمیز باشد. همهٔ ما تفاوت میان بیداری عادی و تجربهٔ خواب دیدن را می‌دانیم. علاوه بر آن، با دیگر حالت‌های هوشیاری (states of consciousness) نیز آشنائی داریم - برای مثال حالت‌هائی که بر اثر مصرف موادی مانند الکل و ماری‌جوانا ایجاد می‌شوند.

آگاهی هوشیارانهٔ آدمی به‌راحتی دستخوش تغییر می‌شود. در این لحظه، ممکن است توجه شما بر این مطالب متمرکز باشد، اما دقایقی بعد غرق خیالبافی شوید. به‌نظر اکثر روانشناسان، هنگامی می‌توان گفت حالت هوشیاری دگرگون (altered state of consciousness) وجود دارد که خود شخص تغییری در کارکرد عادی ذهن خود را به مثابهٔ حالت هوشیاری متفاوتی تلقی کند. با اینکه این تعریف چندان دقیق نیست، ولی گویای این واقعیت است که حالت‌های هوشیاری جنبهٔ خصوصی دارند و به‌همین علت نیز اموری ذهنی هستند. حالت‌های هوشیاری دگرگون، گستره‌ای از حواس‌پرتی ناشی از خیالبافی روشن تا گم‌گشتگی (confusion) و تحریفات ادراکی حاصل از مسمومیت داروئی را در برمی‌گیرد.