اندیشه و زبان

عالی‌ترین دست‌آوردهای انسان حاصل توانائی او در پرداختن به اندیشه‌های پیچیده، تبادل اندیشه و عمل کردن براساس اندیشه است. اندیشیدن شامل گسترهٔ وسیعی از فعالیت‌های ذهنی است. در همهٔ موارد زیر به‌گونه‌ای، سرگرم اندیشیدن هستیم: حل مسئله‌ای که در کلاس داده شده، غوطه‌خوردن در خیالبافی پیش از شروع درس، تنظیم برنامهٔ تعطیلات، نوشتن یک نامه، نگرانی دربارهٔ مشکل روابط خود با فردی دیگر، یا تصمیم‌گیری درخصوص چیزهائی که باید از خواربارفروش بخرید.

در همهٔ این موارد می‌توان اندیشه را نوعی ‌ 'زبان ذهن' دانست. با کمی تأمل می‌بینیم که بیش از یک نوع زبان مطرح است: از شیوه‌های اندیشین یکی به‌صورت سلسله جمله‌هائی است که آدمی در 'ذهن خود می‌شنود' ؛ این شیوه را اندیشیدن گزاره‌ای (propositional thought) می‌نامیم (به این اعتبار که در این موارد گزاره یا حکمی بیان می‌شود). در شیوهٔ دیگر اندیشیدن، با تصویرهای ذهنی (images)، به‌ویژه تصویرهای ذهنی دیداری، سروکار داریم که می‌توانیم آنها را در ذهنمام 'ببینیم' . در این مورد اندیشیدن تجسمی (imaginal thought) مطرح است. اندیشیدن حرکتی (motoric thought) سومین شیوهٔ اندیشیدن و شامل ‌ 'زنجیرهٔ حرکات ذهنی' است (برونر - Bruner، آلور - Olver، گرینفیلد - Greenfield و همکاران، ۱۹۶۶). گرچه در بررسی رشد شناختی کودکات تاحدودی به اندیشیدن حرکتی نیز توجه شده، اما پژوهش دربارهٔ تفکر بزرگسالان بیشتر بر دو شیوهٔ نخستین، به‌ویژه شیوهٔ گزاره‌ای، تأکید داشته است.