پنجشنبه, ۹ فروردین, ۱۴۰۳ / 28 March, 2024
مجله ویستا

دمانس


دمانس اختلالی است که با نقص‌های شناختی متعدد، شامل ضعف حافظه مشخص می‌شود. با این وجود، هوشیاری در دمانس به آن شکلی که در دلیریوم دیده می‌شوند، آسیب نمی‌بینند. کارکردهائی که در این اختلال تحت‌تأثیر قرار می‌گیرند شامل هوش، زبان، حل مسئله، حافظه، یادگیری، موفقیت‌یابی، ادراک، توجه، قضاوت، تمرکز، و مهارت‌های اجتماعی می‌باشد. DSM-IV-TR این را مقرر می‌کند که نقص‌ها تغییر بارزی را از خط پایه نشان دهند، و در عملکرد فرد تأثیر گذاشته باشند.
  اپیدمیولوژی
دمانس اساساً سندرمی برای افراد مسن می‌باشد. در حدود ۵% از مردم آمریکا در ستون بالای ۶۵ مبتلا به دمانس شدید، و حدود ۱۵% آنان دمانس خفیف دارند. حدود ۲۰% از مردم آمریکا در سنین بالای ۸۰ مبتلا به دمانس شدید می‌باشند. افزایش سن مهم‌ترین عامل خطر است یک‌چهارم بیماران مبتلا به دمانس دارای انواعی از بیماری‌های درمان‌پذیر هستند. در ۱۵% از بیماران مبتلا به دمانس، اگر درمان به موقع شروع شود، بیماری بازگشت‌پذیر است.
  سبب‌شناسی
به جدول زیر مراجعه کنید. شایع‌ترین علت بیماری آلزایمر (۵۰ تا ۶۰ درصد موارد)، یا به‌ دنبال بیماری عروقی است (انواع مختلط نیز شایع می‌باشند) علل شایع دیگر شامل ترومای سر)، الکل، اختلالات حرکتی مانند بیماری هانتینگتون و پارکینسون و عفونت HIV می‌باشد.
- تومور:
   مغزی اولیه (الگوی مختلط یا متغیر)
- تروما:
   هماتوم‌ها (الگوی مختلط یا متغیر)
   دمانس پس از تروما (الگوی مختلط یا متغیر)
- عفونت (مزمن):
   متاستاتیک (الگوی مختلط یا متغیر)
   سیفیلیس
   بیماری کروتسفلد - یا کوب (عمدتاً الگوی کورتیکال)
   کمپلکس دمانس ایدز (عمدتاً الگوی باب‌کورتیکال)
- قلبی / عروقی:
   لنفارکت منفرد (الگوی مختلط یا متغیر)
   لنفارکت متعدد (عمدتاً الگوی کورتیکال)
   لنفارکت وسیع
   لنفارکت لاکونر
   بیماری بینز وانگر(آنسفالوپاتی‌های آرتریواسکلروتیک ساب‌کورتیکال)
   نوع همودینامیک (الگوی مختلط یا متغیر)
- مادرزادی / ارثی:
   بیماری هانتینگتون (عمدتاً الگوی ساب‌کورتیکال)
- روانپزشکی اولیه:
   لوکودیستروفی
   متاکروماتیک (عمدتاً الگوی ساب‌کورتیکال)
   دمانس کاذب (الگوی مختلط یا متغیر)
- فیزیولوژیک:
   صرع
   هیدروسفالی با فشار نرمال (الگوی مختلط یا متغیر)
- متابولیک:
   کمبود ویتامین‌ها (الگوی مختلط یا متغیر)
   اختلال متابولیک مزمن (الگوی مختلط یا متغیر)
   اختلالات مزمن غدد درون‌ریز (الگوی مختلط یا متغیر)
- دمانس‌های دژنراتیو:
   بیماری آلزایمر (عمدتاً الگوی کورتیکال)
   بیماری پیک (دمانس‌های نوع لوب‌ پیشانی (عمدتاً الگوی کورتیکال)
   بیماری پارکینسون (الگوی مختلط یا متغیر)
   فلج فوق هسته‌ای پیشرونده (عمدتاً الگوی ساب‌کورتیکال)
   فروکالسینوز مغزی ایدیوپاتیک (بیماری فار) (عمدتاً الگوی ساب‌کورتیکال)
   بیماری ویلسون (الگوی مختلط یا متغیر)
- بیماری دمیلیناسیون:
   اسکلروز متعدد (عمدتاً الگوی ساب‌کورتیکال)
- داروها و سموم:
   الکل (الگوی مختلط یا متغیر)
   فلزات سنگین
   مسمومیت با مونوکسیدکربن (الگوی مختلط یا متغیر)
   داروها (الگوی مختلط یا متغیر)
   پرتودرمانی (الگوی مختلط یا متغیر)
  تشخیص، علایم و نشانه‌ها
نقص‌های اساسی در دمانس دربرگیرنده موفقیت‌یابی، حافظه، ادراک، هوش و عملکرد عقلی، و استدلال کردن می‌باشد. تغییرات بارز در شخصیت، عاطفه و رفتار می‌تواند روی دهد. دمانس‌ها به‌طور نسبتاً شایعی همراه با توهم (۲۰ تا ۳۰% بیماران) و هذیان (۳۰ تا ۴۰%) هستند. علایم افسردگی و اضطراب در ۴۰ تا ۵۰% بیماران مبتلا به دمانس وجود دارد.
دمانس بر طبق سبب‌شناسی تشخیص داده می‌شود: دمانس نوع آلزایمر (DAT) (Dementia of the Alzheimer's type)، دمانس عروقی، دمانس ناشی از سایر بیماری‌های طبی عمومی (جدول زیر)، دمانس پایدار ناشی از مواد، دمانس ناشی از علل متعدد و دمانس NOS.
- معیارهای تشخیصی DSM-IV-TR برای دمانس ناشی از سایر بیماری‌های طبی:
   الف ـ بروز نقص‌های شناختی متعدد که با هر دو مورد زیر تظاهر می‌کند.
      ۱. آسیب‌ حافظه (آسیب در توانائی یادگیری اطلاعات جدید یا یادآوری اطلاعات       آموخته‌شده قبلی)
      ۲. یک مورد (یا بیش از یک مورد) از اختلالات شناختی زیر:
         ـ آفازی (اختلال زبان)
         ـ آپراکسی (آسیب در توانائی برای انجام فعالیت‌های حرکتی به‌رغم کارکرد حرکتی          و بی‌نقص)
         ـ آگنوزی (ناتوانی در تشخیص یا شناسائی اشیاء به‌رغم کارکرد حسی بی‌نقص)
         ـ اشکال در کارکرد اجرائی (به‌عنوان مثال، طراحی، سازمان‌دهی، توالی و انتزاع)
   ب ـ نقص‌های شناختی در معیارهای الف ـ ۱. و الف ـ ۲. که هرکدام از آنها موجب    اختلال بارز در عملکرد اجتماعی و شغلی می‌شوند و کاهش قابل‌ملاحظه‌ای در    مقایسه با سطح عملکرد قبلی نشان می‌دهند.
   ج ـ در شرح حال، معاینه جسمی، یا یافته‌های آزمایشگاهی شواهدی دال بر اینکه    اختلال اثر مستقیم فیزیولوژیک یک بیماری طبی عمومی غیر از بیماری آلزایمر یا    بیماری مغزی - عروقی (مانند عفونت HIV، آسیب مغزی تروماتیک، بیماری    پارکینسون، بیماری هانتینگتون، بیماری پیک، بیماری کروتسفلد - یا کوب،    هیدروسفالی یا فشار نرمال، کم‌کاری تیروئید تومور مغزی، یا کمبود ویتامین B12) وجود    دارد.
   د ـ این نقص‌ها منحصراً در سیر دلیریوم روی نمی‌دهند.
براساس وجود یا فقدان اختلال رفتاری بارز از لحاظ بالینی کدگزاری کنید.
بدون اختلال رفتاری:
در صورتی‌که اختلال شناختی همراه با هیچ‌گونه اختلال رفتاری بارز از لحاظ بالینی نباشد.
 به همراه اختلال رفتاری:
در صورتی‌که اختلال شناختی همراه با اختلال رفتاری بارز از لحاظ بالینی نباشد (مانند سرگردانی، آژیتاسیون)
تذکر در مورد کدگذاری: بیمار طبی عمومی را نیز روی محور III یادداشت نمائید (مانند عفونت HIV، آسیب به سر، بیماری‌های پارکینسون؛ هانتینگتون، پیک، کرونسفلد ـ یا کوب).


همچنین مشاهده کنید