رهنمودهای بالینی

کارآئی درمانی

دونپزیل و ریواستیگمین از معدود درمان‌های تأییدشده برای دمانس خفیف تا متوسط از نوع آلزایمر می‌باشند. این داروها تجزیه و غیرفعال شدن داخل سیناپسی استیل‌کولین را مهار می‌کنند و در نتیجه انتقال عصبی کولینرژیک را تقویت می‌کنند، که به‌نوبه خود باعث بهبود متوسطی در حافظه و تفکر هدفمند می‌شود. این داروها برای افرادی بیشترین فایده را دارند که به فراموشی خفیف تا متوسط مبتلا هستند و با این وجود هنوز به‌ اندازه کافی دارای نورون‌های کولینرژیک در قاعده مغز قدامی می‌باشند تا بتوانند از تقویت انتقال عصبی کولینرژیک منتفع گردند.

دونپزیل به‌خوبی تحمل می‌شود و به‌طور گسترده‌ای مورد استفاده قرار می‌گیرد. به‌نظر می‌رسد که ریواستیگمین بیش از دونپزیل می‌تواند باعث عوارض گوارشی و عصبی - روانی شود. تاکرین که یک مهارکننده کولین استراز قدیمی‌تر می‌باشد. در حال حاضر به‌علت احتمال سمیت کبدی به‌ندرت مورد استفاده قرار می‌گیرد. مهارکننده‌های کولین استراز به‌طور همزمان با ویتامین E و عصاره Gingko biloba تجویز شده است.

مهارکننده‌های کولین استراز در استفاده طولانی‌مدت پیشرفت زوال حافظه را کند می‌کنند و آپاتی، افسردگی، توهم، اضطراب، اوفوری و رفتارهای حرکتی بی‌هدف را کاهش می‌دهند. خودمختاری کارکردی کمتر حفظ می‌شود. در برخی افراد وضعیت حافظه، خلق، علایم پسیکوتیک و مهارت‌های بین‌فردی به سرعت بهتر می‌شود. بقیه در ابتدا فایده کمی می‌برند، اما قادر خواهند بود که توانائی‌های شناختی و تطبیقی خود را برای چند ماه در سطح نسبتاً پایداری حفظ کنند. استفاده از مهارکننده‌های کولین استراز ممکن است نیاز برای قرار دادن در خانه سالمندان را به تأخیر اندازند یا کاهش دهند.

رهنمودهای بالینی

- ارزیابی قبل از درمان:

قبل از شروع درمان با مهارکننده‌های کولین استراز، باید علل قابل درمان دمانس را رد کرد و با یک ارزیابی کامل عصبی، تشخیص دمانس از نوع آلزایمر را قطعی کرد. آزمون دقیق عصبی - روانی می‌تواند نشانه‌های اولیه بیماری آلزایمر را مشخص کند. ارزیابی روانپزشکی باید بر روی افسردگی، اضطراب و پسیکوز متمرکز شود.

- دوزاژ و تجویز:

۱. دونپزیل:

دونپزیل دارای قرص‌های ۵ و ۱۰ میلی‌گرمی است درمان باید با دوز ۵ میلی‌گرم در روز که هنگام شب تجویز می‌شود، آغاز گردد. اگر پس از ۴ هفته به‌خوبی تحمل شود و اثرهای مفید قابل‌مشاهده‌ای وجود داشته باشد، دوز را باید به سطح نگه‌دارنده ۱۰ میلی‌گرم در روز افزایش داد. جذب دونپزیل با غذا تغییری نمی‌کند.

۲. ریواستیگمین:

ریواستیگمین دارای کپسول‌های ۵/۱، ۳، ۵/۴ و ۶ میلی‌گرمی است. دوز توصیه‌شده ابتدائی ۵/۱ میلی‌گرم دو بار در روز و برای دست کم دو هفته است که پس از آن می‌توان در فواصل دوهفته‌ای دوز را به اندازه ۵/۱ میلی‌گرم در روز افزایش داد تا به دوز هدف ۶ میلی‌گرم در روز که در دو دوز مساوی داده می‌شود، برسد. در صورت تحمل دوز را می‌توان به‌تدریج تا ۶ میلی‌گرم دو بار در روز افزایش داد. خطر عوارض جانبی گوارشی را می‌توان با تجویز ریواستیگمین با غذا کاهش داد.

احتیاطات و عوارض جانبی

- دونپزیل:

دونپزیل معمولاً در دوزهای تجویزی به‌خوبی تحمل می‌شود. کمتر از ۳% افرادی که دونپزیل می‌گیرند، دچار تهوع، استفراغ و اسهال می‌شوند. این علایم خفیف با دوز ۱۰ میلی‌گرم شایع‌تر از ۵ میلی‌گرم هستند و در صورت وجود معمولاً به دنبال ۳ هفته مصرف مداوم برطرف می‌شوند. دونپزیل ممکن است باعث کاهش وزن شود. درمان با دونپزیل به‌طور ناشایعی با برای آریتمی همراه بوده است. به‌خصوص در افرادی که دارای بیماری زمینه‌ای قلبی هستند. تعداد کمی از افراد دچار سنکوپ می‌شوند.

- ریواستیگمین:

ریواستیگمین معمولاً به‌خوبی تحمل می‌شود، اما ممکن است در ابتدای دوره درمان و برای محدود کردن عوارض جانبی گوارشی و CNS، لازم شود تا دوزهی توصیه‌شده را به‌تدریج کاهش داد. این علایم خفیف در دوزهای بالای ۶ میلی‌گرم در روز شایع‌تر هستند، و رد صورت بروز با پائین آوردن دوز معمولاً برطرف می‌شوند.

شایع‌ترین عوارض جانبی مربوط به ریواستیگمین عبارتند از تهوع (۳۸% در برابر ۱۰% با دارونما)، استفراغ (۲۴% در برابر ۶% با دارونما)، گیجی (۲۰% در برابر ۱۰% با دارونما)، سردرد (۱۶% در برابر ۱۳% با دارونما)، اسهال (۱۶% در برابر ۹% با دارونما)، درد شکمی (۱۲% در برابر ۷% با دارونما)، عوارض جانبی دستگاه عصبی مرکزی و محیطی و روانپزشکی با مصرف ریواستیگمین شایع‌تر از هنگام مصرف دارونما می‌باشند. ریواستیگمین ممکن است باعث کاهش وزن شود، اما به‌نظر نمی‌رسد که باعث اختلالات کبدی، کلیوی، خونی یا الکترولیتی شود.