| ابزارهاى مورد استفاده در علم اپيدميولوژى بصورت کسر مصرح مى‌شود که صورت و مخرج اين کسرها با توجه به آن موضوع مورد بررسى معنا و مفهوم خاص خود را دارد.
|
|
|
|
| صورت کسر به تعداد دفعاتى که به يک واقعه (بيماري، تولد، مرگ، حملهٔ بيماري) در يک مدت معين در جمعيت روى داده اطلاق مى‌شود. در محاسبه ميزان صورت کسر بخشى از مخرج کسر است ولى در نسبت چنين نيست.
|
|
|
|
| تا وقتى که صورت کسر در رابطه با مخرج کسر بيان نشود، معناى چندانى نخواهد داشت. اپيدميولوژيست بايد براى محاسبه ميزان، مخرج مناسبى براى کسر انتخاب نمايد و بايد مخرج کسر، (A) در رابطه با جمعيت، و يا (B) در رابطه با کليه واقعه‌ها باشد.
|
|
| مخرج‌هايى که در ارتباط با کل وقايع هستند
|
|
| گاهى مى‌توان مخرج کسر را به مجموع وقايع ارتباط دارد و نه به همه جمعيت. مانند ميزان مرگ‌ومير شيرخواران و ميزان کشندگى بيماري. درمورد مثال حوادث رانندگى مخرج کسر شامل تعداد تصادفات در يک ميليون خودرو - کيلومتر يا هزار خودرو بسيار مفيدتر از مخرج کسرى خواهد بود که همه جمعيت را شامل باشد چه بسيارى از آنان از خودرو استفاده نمى‌نمايند.
|
|
| مخرج‌هايى که در ارتباط با جمعيت هستند
|
|
| انواع مخرج کسر در رابطه با جمعيت عبارتند از:
|
|
| ۱. جمعيت وسط سال: چون تعداد جمعيت همه‌روزه به‌علت موالي، مرگ و مهاجرت تغيير مى‌کند. به‌طور معمول وسط سال براى مخرج کسر انتخاب مى‌شود. جمعيت وسط سال به برآورد جمعيت در اول مهرماه اطلاق مى‌گردد.
|
|
| ۲. جمعيت در معرض خطر: جمعيت در معرض خطر در همه‌گيرى شناسى اهميت دارد زيرا بر گروه‌هاى در معرض خطر بيمارى بيش از افراد توجه دارد. اين اصطلاح براى همه کسانى که يک واقعه درمورد آنها اتفاق مى‌افتد يا نمى‌افتد، به‌کار برده مى‌شود. مثلاً اگر قرار باشد ميزان تصادف‌هاى يک شهر اندازه‌گيرى شود جمعيت در معرض خطر همه افراد آن شهر هستند ولى گاهش ممکن است لازم شود بخشى از جمعيت مستثنا شوند، چون در معرض خطر نيستند، مثلاً در مسموميت‌هاى غذايى تنها کسانى که غذايى را خورده‌اند در خطر بيمارشدن هستند.
|
|
| همچنين در محاسبه ميزان بارورى عمومي، مخرج کسر محدود به زنان در سنين بارورى (يعنى زنان ۴۹-۱۵) است. دختران خردسال و زنان سالمندتر از آن مستثنا هستند زيرا در خطر باردار شدن نيستند. خلاصه آن که جمعيت در معرض خطر تنها محدود به کسانى مى‌شود که قادر به ابتلاى به يک بيمارى يا دچارشدن به وضعيت موردنظر هستند.
|
|
| ۳. شخص - زمان (Person-Time): در برخى بررسى‌هاى اپيدميولوژيک (مانند بررسى‌هاى همگروهي) ممکن است اشخاص در زمان‌هاى متفاوت وارد بررسى شوند و درنتيجه در دوره‌هاى زمانى گوناگون مورد مشاهده قرار مى‌گيرند، درچنين مواردى مخرج کسر ترکيبى از شخص و زمان است. رايج‌ترين شکل مورد استفاده مخرج کسر شخص زمان بصورت شخص- سال است. گاهى مى‌توان بصورت شخص - ماه، يا شخص - هفته و حتى شخص - ساعت بيان نمود.
|
|
| مثال: اگر ده‌نفر به مدت ده سال در بررسى باقى بمانند گفته مى‌شود که ۱۰۰ شخص - سال مشاهده انجام شده است. اگر ۱۰۰ نفر هم به‌مدت يک سال در بررسى باشند همين رقم بيان مى‌شود.
|
|
| مزيت اينگونه مخرج کسر خلاصه‌کردن نتيجه آزمايش‌هاى اشخاصى است که دوره‌هاى متفاوت زمانى مشاهده يا مواجهه داشته‌اند.
|
|
| ۴. شخص - فاصله (Person - Distance): يک نوع ديگر مخرج کسر شخص - زمان، بيان بصورت شخص - فاصله است مانند کيلومتر مسافت طى شده توسط مسافرين در محاسبه ميزان‌هاى تصادف و حوادث رانندگي.
|
|
| ۵. زيرگروه‌هاى جمعيت: مى‌توان مخرج کسر را بصورت زيرگروه‌هايى از جمعيت بيان کرد. مانند زيرگروه سني، جنسي، شغلي، طبقه اجتماعى و...
|
