دون ژوان (۱۷۸۷) (۲)

پردهٔ اول: آریای فهرست‌خوانی لپورلو

اندکی پس از صحنهٔ آغازین، لپورلو آریای معروف 'فهرست‌خوانی' یا 'Catolog' خواند را که به آریای مادامینا (Madamina) نیز شهرت دارد، برای دونا الویو (Elvira) می‌خواند. دونا اِلویرا زنی است که دون ژوان او را فریب داده و ترک کرده و اکنون بر صحنه ظاهر شده است. لپورلو ضمن 'دلداری' تمسخر آمیزش به او می‌گوید که او فقط یکی از صدهاست و فهرستی بلند بالا از کامیابی‌های ارباب خود را نشان می‌دهد. موسیقی در این هنگام، دوشادوش سرخوشی لپورلو هنگام خواندن این آمار حیرت‌آور، می‌جوشد و مانند حباب سربرمی‌آورد: در ایتالیا ۶۴۰، در آلمان ۲۳۱، در فرانسه ۱۰۰، در ترکیه ۹۱، و در اسپانیا نیز ۱۰۰۳ بانو! موتسارت همزمان با توصیف لپورلو از ترفندهای اغواگرانهٔ دون ژوان برای زنان گوناگون، مضحک‌ترین بیان توصیفی را به‌کار می‌گیرد:

آلگرو	بانوی عزیز، این فهرست	Madamina il catalogo é questo
	زیبارویانی است که اربابم با	Delle belle ,che amσ
	آنها معاشقه داشته،	; il pardon mio
	فهرستی که من فراهم کرده‌ام	Un catalogo egli é ,che ho fatt'io
	ببینید، شما هم با من بخوانید.	.Osservate, leggete con me
پاساژ استاکاتو و قُدقُد مانند	در ایتالیا، ششصد و چهل تا؛	In Italia seicento e quaranta
بادی‌های چوبی	در آلمان، دویست و سی و یکی؛	In Almagna duecento a trentuna
	صد تا در فرانسه؛ ترکیه	Cento in Francia in Turchia
	نود و یکی	novantuna
نت‌های کشیده‌تر	در اسپانیا تا حالا هزار و سه تا!	!Ma in Ispagna son già mille e tre
نت‌های کوتاه‌تر	دخترهای روستائی،	V'han fra queste contadine
	پیش‌خدمت‌ها، دخترهای شهری،	Cameriere, cittadine,
	کنتس‌ها، بارونس‌ها،	V'han contesse baronesse
	مارکیزها، پرنسس‌ها	Marchesine principesse
	زن‌هائی از همه طبقه،	E v ' han donne d 'ogni grado
	همه شکل، از هر سن.	!D' ogni forma d ' ogni età
	در ایتالیا، ششصد و چهل تا،	..., In Italia seicento e quaranta
آندانته‌ای با روح،	شگردش، با سفیدرویان	Nella bionda egli ha I'usanza
منوئه درباری	تمجید از مهربانی آنها‌ است؛	;Di lodar La gentilezza
آمیزهٔ مسخرگی و غیرتمندنی.	با سبزه‌ها، از وفاداریشان؛	Nella bruna, Ia costanza
عبارتی ملایمت‌آمیز.	با بورها، از ملاحتشان می‌گوید.	;Nella bianca la dolcezaa
	زمستان، چاق‌ها را دوست دارد،	Vuol d'inverno la grassotta
	تابستان، لاغرها را	Vuol d' estate la magrotta
	بلند بالاها را باشکوه می‌خواند.	E la grande maestosa
کرشندو، ملودی آرام آرام به سمت صدائی زیر و ممتد اوج می‌گیرد.
نت‌های بانشاط و تند	ریزه‌ها همیشه برایش جذاب هستند.	;La piccina è ognor vezzosa
	مسن‌ها را برای لذت طولانی‌ کردن	Delle vecchie fa conquista
	فهرستش فریب می‌دهد.	Pel piacder di porle in lista
	خوشایندتر از همه برایش	Sua passion predominante
	دخترکی چشم و گوش بسته است.	E la giovin principiante
	ثروتمند بودنش مهم نیست،	Non si picca se sia ricca
	یا زشت و زیبا بودنش؛	se sia brutta se sia bella
	چه غنی باشد، چه زشت یا زیبا،	Se sia ricca brutta se sia bella
	اگر زیرپوشی به تن داشته باشد	Purchè porti la gonnella
	می‌دانی که چه می‌کند!	!Voi sapete quel che fa
	اگر زیرپوشی به تن داشته باشد، ...	...,Purchè porti la gonnella

پردهٔ دوم: دوئت: آنجا دستت را به من خواهی داد (Là ci darem la mano)

شگرد فریب‌آمیز دون ژوان در دوئت دوست داشتنی Là ci darem la mano به‌کار بسته می‌شود. او دختری زیبا و روستائی به‌نام زِرلینا (Zerlina) را با وعدهٔ ازدواج و بهبود بخشیدن به زندگیش ترغیب می‌کند تا به قصرش بیاید. موسیقی این دوئت به‌گونه‌ای سحرآسا بیان چرب و نرم دون ژوان و تسلیم تدریجی دختر را تجسم می‌بخشد و در این هنگام است که آواز آنها - که پیشتر هر یک به نوبت آن را می‌خواندند - بیشتر و بیشتر در هم تنیده می‌شود.

زرلینا با فراموش کردن نامزدش، مازتو (Masetto)، خود را در آغوش دون ژوان می‌اندازد و با هم چنین می‌خوانند: 'بیا تا برویم، محبوب من' .

دون ژوان
آندانته، ۴/۲، ملودی لگاتو	آنجا دستت را به من خواهی داد،	Là ci darem la mano
	آنجا به من خواهی گفت 'آری' .	Là mi dirai di si
	می‌بینی، آنجا دور نیست؛	;Vedi, non è Lantano
	بیا تا برویم، محبوب من.	Partiam, ben mio da qui
زرلینا
تکرار ملودی لگاتو	می‌خواهم و نمی‌خواهم	Vorrei e non vorrei
	کمی دو دل هستم	Mi trema un poco il cor
	این درست که خوش خواهم بود،	Felice è ver.sarei
	اما شاید هم فقط قصد فریبم را دارد.	Ma puٍ burlarmi ancor
دون ژوان
تناوب سریع‌تر آوازخوانان	بیا محبوب نازنینم!	!Vieni mio bel diletto
زرلینا
	دلم برای مازتو می‌سوزد.	!Mi fa pieta Masetto
دون ژوان
	زندگیت را عوض خواهم کرد!	Io cangierσ tua sorte
زرلینا
	چیزی نمانده طاقتم تمام شود.	!Presto non son più forte
دون ژوان
	بیا! بیا!	!Vieni ! Vieni
	آنجا دستت را به من خواهی داد.	!Là ci darem la mano
ملودی‌ لگاتو میان هر دو آوازخوان قسمت می‌شود.
زرلینا
	می‌خواهم و نمی‌خواهم	!Vorei, e non vorei
دون ژوان
	آنجا به من خواهی گفت 'آری' .	.Là mi dirai di sl
زرلینا
	کمی دو دل هستم.	!Mi trema un poco il cor
دون ژوان
	بیا تا برویم، محبوب من.	!Patriam,mio ben, da qui
زرلینا
	اما شاید هم فقط قصد فریبم را دارد.	!Ma puσ burlarmi ancor
دون ژوان
	بیا، محبوب نازنین من!	!Vieni mio bel diletto
زرلینا
	دلم برای مازتو می‌سوزد.	!Mi fa pietà Masetto
دون ژوان
	زندگیت را عوض خواهم کرد.	Io cangierσ tua sorte
زرلینا
	چیزی نمانده طاقتم تمام شود.	!Presto non son piú forte
دون ژوان
	بیا! بیا برویم!	!Andiam! Andiam
زرلینا
	برویم!	!Andiam
دون ژوان و زرلینا
آلگرو، ۸/۶، آنها با هم نغمه‌ای تازه و شاد می‌خوانند.
	برویم، برویم، محبوب من،	Andiam, andiam, mio bene
	تا درد تمنای	A ristorar le pene
	عشقی پاک را فرو بنشانیم، ...	...!D´un innocente amor

پردهٔ دوم: قسمت فینال

فینال پردهٔ دوم، که پایان‌بخش اپرا است، هنگامی آغاز می‌شود که دون سرگرم لذت بردن از غذا و موسیقی خوب است؛ پایان آن اما یک سکتت (Sextet) آوازی است که اعلان عقوبت و جزاء دهشتناک او را دربر دارد. نبوغ موتسارت، این رخدادهای ناهمگون را در کلیتی یکپارچه و همگن به‌هم پیوند زده است. دون ژوان هنگام صرف شام در تالار پذیرائی خانه‌اش، سرگرم تماشای دلقک‌بازی‌های لپورلو و شنیدن سه آهنگ معروفی است که نوازندگان خصوصیش می‌نوازند. سومین آهنگ، برگرفته از عروسی فیگارو است و لپورلو با شنیدن آن می‌گوید: 'فقط این آهنگ است که خوب می‌شناسم' این حال و هوای سبکسرانه با ورود سراسیمهٔ دونا الویرا، که ملتمسانه از دون ژوان می‌خواهد تا رفتارش را اصلاح کند، محو و نابود می‌شود. ضربه‌های وحشت‌زائی که با ورود مجسمهٔ سنگی فرمانده به گوش می‌رسد، با نت‌های شوم آغازگر اووتور در رمینور همراه می‌شود. موتسارت این نمود دوباره را برای پدید آوردن حسی نیرومند از یکپارچگی و انسجام در اپرا به‌کار می‌گیرد. هنگامی‌که ارکستر، سرگرم نواختن موسیقی دوئل از پردهٔ اول است، مجسمه به دون ژوان چنین فرمان می‌دهد: 'توبه کن، راه رسم زندگیت را عوض کن، این آخرین مهلت است!' دون ژوان که تا واپسین لحظه گستاخ و ستیزه‌جو است، فریاد می‌زند، 'نه‌، نه توبه نمی‌کنم!' شعله و دود، دون را در میان می‌گیرد. او، هنگامی‌که همسرایان شیطانی سرود نفرین ابدیش را می‌سرایند، گرفتار عذاب است، فریاد می‌کشد و سرانجام با فریادی دل‌خراش و مخوف در گرداب شعله‌های دوزخ غرق می‌شود.

پس از این صحنهٔ دهشتناک، اپیلوگی مسالمت‌آمیز می‌آید. دیگر شخصیت‌ها عبرت گرفته از سرنوشت دو ن ژوان، سکستتی تشکیل می‌دهند و شادمانه رو به شنودگان سرودی اخلاقی می‌خوانند: 'این است سرانجام شریران!' این پایان اخلاقی اما از عهدهٔ فریفتن هیچ‌کس برنمی‌آید: موسیقی موتسارت، به شخصیتی گناه‌آلود و جذابیت فراوان بخشیده است.

سنفونی شمارهٔ ۴۰ در سل مینور، گ. ۵۰ (۱۷۸۸)

سنفونی شمارهٔ ۴۰ در سل مینور، سودائی‌ترین و دراماتیک‌ترین سنفونی موتسارت است. گرچه این اثر از نظر فرم و تکنیک آهنگسازی کلاسیک به‌شمار می‌آید، اما بیان پُر احساسش رنگ‌وبوئی رمانتیک به آن بخشیده است. تصور اینکه موتسارت این اثر و دو سنفونی بزرگ دیگر - شمارهٔ ۳۹ در می‌بمل ماژور و شمارهٔ ۴۱ در دوماژور (ژوپیتر) - را در مدت کوتاه شش هفته آفریده، مبهوت‌کننده است. این سه سنفونی، واپسین سنفونی‌های آهنگساز هستند.