پنجشنبه, ۹ فروردین, ۱۴۰۳ / 28 March, 2024
مجله ویستا

وظایف معلم در روش بحث گروهی


مهم‌ترين مسأله در اجراى روش بحث گروهى مشخص کردن وظايف اعضاى شرکت‌کننده در بحث است. لازمه اينکه اين روش با کيفيت مطلوب اجرا شود، آگاهى معلم از وظايف خود و وظايف شاگردانش است.
  وظايف معلم در روش بحث گروهى
براى اينکه بحث گروهى با کيفيت مطلوب اجرا شود آگاهى معلم از وظايف خود لازم و ضرورى است. وظايف معلم را در جريان بحث گروهى مى‌توان به سه قسمت تقسيم کرد:
  فراهم کردن امکانات
معلم که معمولاً وظيفهٔ رهبرى گروه را بر عهده دارد، بايد قبل از شروع بحث گروهي، فعاليت‌هاى زير را انجام دهد:
۱. تدارکات لازم، از قبيل محل تشکيل بحث گروهي، مواد و تجهيزات لازم و آرايش هندسى نشستن را فراهم و تعيين کرده، در صورت لزوم، فرد مطلعى را براى شرکت در بحث دعوت کند؛
۲. درباره موضوع مورد بحث، مطالعه و نکات اصلى مطالعات خود را يادداشت کند؛
۳. سؤالاتى را که براى شروع و ادامه بحث لازم است، تهيه و تنظيم کند؛
۴. وظايف و مسؤوليت ساير اعضاى گروه را معين سازد؛
۵. منابع مورد لزوم در زمينهٔ بحث را شناسايى کند؛
۶. از کليه اعضاى شرکت‌کننده در بحث بخواهد که درباره موضوع مورد بحث مطالعه کنند و با آمادگى قبلى در جلسه بحث گروهى حاضر شوند.
  شرکت در بحث
معلم موظف است در شروع بحث، تحت عنوان مقدمه، هدف و ضوابط بحث گروهى را شرح دهد و وظايف اعضا را مجدداً گوشزد کند، اما اگر معلم در جريان بحث بيش از همه صحبت کند، تعداد کمترى از شاگردان امکان بحث پيدا خواهند کرد و در نتيجه، تعداد کمى از آنان از فوايد روش بحث گروهى استفاده خواهند کرد. معلم بايد در صحبت کردن حداقل مشارکت را داشته باشد. او بايد نقش خود را تا حد يک شنونده و شايد ناظرى که تنها با صدا کردن نام افراد يا اشاره کردن يا تکان دادن سر کار افراد را تحت نظارت دارد، کاهش دهد. حالت مطلوب عملکرد او زمانى است که وظيفهٔ خود را در جريان بحث تا حد يک شنونده کاهش دهد، تا فراگيران بتوانند در بحث شرکت فعال داشته باشند و در مورد مسائلى نظير تعاريف، فرضيات، سؤالات و ارتباط مثال‌ها با موضوع، توافق و نتيجه‌گيرى کنند. کار معلم بايد بيشتر پيگيري، تحليل و ارزيابى بحث باشد، نه مشارکت در بحث؛ ارزيابى از اين نظر که آيا بحث منطقى و مرتبط با موضوع انجام مى‌شود يا نه؛ با حقيقت و واقعيت انطباق دارد يا نه و موارد لازم در بحث لحاظ شده است يا نه؛ البته چنين وظايفى نبايد منجر به انتقادهاى شخصى شود يا اينکه بيشتر وقت گروه را به خود اختصاص دهد.
  کنترل و هدايت بحث
از ديگر وظايف معلم در جريان بحث گروهي، کنترل و هدايت بحث است. او بايد مراقب باشد که بحث از موضوع خارج نشود و چنانچه انحراف، اغتشاش و بى‌نظمى در بحث مشاهده کرد، بايد بلافاصله مداخله کند و سعى کند با استفاده از کمترين کلمات، بحث را به مسير اصلى خود برگرداند. او بايد در اين زمينه دقت لازم را به عمل آورد؛ زيرا مداخلهٔ سريع و حساب ‌نشدهٔ او ممکن است سبب شود که شاگردان از به دست آوردن تجربهٔ اصلاح مسير بحث محروم شوند. بدين‌سبب، اگر سؤالى از طرف شاگردان مطرح شود، بايد سريعاً تدبيرى اتخاذ کند تا شاگردان با کمک يکديگر پاسخ سؤال را پيدا کنند.
  وظايف شاگردان در روش بحث گروهى
يکى از راه‌هاى بهبود تأثير نقش معلم تفهيم نقش شاگردان به آنان است. معلم بايد نقش شاگردان را بدقت به آنان بياموزد. شاگردان بايد بتوانند به‌رغم مخالفت‌هاى ساير اعضاى گروه، پيشنهاد‌هاى خود را براى حل مسائل مطرح کنند و در مواقع لزوم، از نظرها و پيشنهادهاى خود دفاع کنند، يا در صورت روبه‌رو شدن با استدلال صحيح ساير افراد و راهنمايى معلم، آنها را اصلاح نمايند.
نظرهاى شاگردان حتى‌الامکان بايد توسط شاگردان ديگر مورد تحليل و ارزيابى واقع شود و به آنان نيز آموخته شود که فعالانه در تحليل و ارزيابى نظرهاى ديگران دخالت کنند. شاگردان بايد بپذيرند که يکى از وظايف آنان ايجاد سؤال است. اگر چنين باورى در آنان تقويت نشود، ممکن است از پذيرش مسؤوليت امتناع ورزند.
اهم وظايف شاگردان در جريان بحث گروهى عبارت است از:
۱. درباره موضوع مورد بحث فکر و مطالعه کنند؛
۲. عقايد و تجربيات خود را در جلسه مطرح کنند؛
۳. با دقت به جريان بحث و گفتگو گوش دهند؛
۴. در صورت عدم توجه، از اعضا بخواهند که آن را دوباره توضيح دهند؛
۵. در جريان بحث گروهي، با يکديگر بطور خصوصى صحبت نکنند؛
۶. انتظار نداشته باشند که نظر آنان حتماً پذيرفته شود؛
۷. اگر نظر و پيشنهادى دارند بطور صريح بيان کنند؛
۸. پس از پايان بحث، در مورد برنامه آينده تصميم‌گيرى کنند.


همچنین مشاهده کنید