مزایای آبیاری قطره‌ای

آبيارى قطره‌اى با ديگر سيستم‌هايى که تا به‌حال بحث شده تفاوت فاحش دارد، زيرا در اين سيستم فقط يک نقطه يا مساحت بسيار محدودى از مزرعه ابيارى مى‌شود. هر چند در يک سيستم ديگر به نام آبيارى ميکرو نيز تنها قسمت کوچکى از سطح زمين آبيارى مى‌شود اما آبيارى قطره‌اى نبايد با آبيارى ميکرو يکى دانست. در آبيارى ميکرو فواره‌هاى کوچک و يا وسايل ديگرى مانند ميکروجت در نزديکى سطح خاک قرار مى‌گيرد تا آب در فضاى کوچکى پخش شود. اصول طراحى آبيارى ميکرو و آبيارى قطره‌اى تا اندازه‌اى مشابه يکديگر هستند ولى آنچه در اين فصل مورد بحث قرار گرفته است فقط آبيارى قطره‌اى است.

در سيستم آبيارى قطره‌اى آب در نزديکى منطقه توسعه ريشه‌ها به زمين داده مى‌شود تا مساحت کوچکى از سطح خاک خيس شود. اين سيستم در ابتدا براى وضعيتى مانند مانند باغ‌هاى ميوه که در آن فاصله درخت‌ها زياد است طراحى شد. در شکل (سيستم آبيارى قطره‌اى در يک باغ) تصويرى نزديک از يک درخت که با روش قطره‌اى آبيارى مى‌شود نشان داده شده است. پس از اينکه آبيارى قطره‌اى موفقيت خود را در درخت‌هاى ميوه به اثبات رساند سپس در زراعت‌هاى رديفى هم به‌کار گرفته شد.

مهمترين تفاوت آبيارى قطره‌اى با ساير روش‌هاى آبيارى در اين است که بين تبخير- تعرق و مقدرا آبى که به زمين داده مى‌شود در يک دوره محدود ۲۴ تا ۷۲ ساعته توازن برقرار است. اين امر باعث مى‌شود تا با توجه به محدود بودن ظرفيت سيستم‌هاى قطره‌اى نياز آبى گياه در اين دوره به دقت تخمين زده شود. در شکل(تانسيومترهاى نصب شده در عمق‌هاى مختلف خاک در نزديک خط لوله آبيارى قطره‌اى به منظور تعيين وضعيت رطوبتى خاک)مشاهده مى‌شود که براى تعيين وضعيت رطوبت خاک در عمق‌هاى مختلف از تانسيومتر استفاده شده است.

مزاياى آبيارى قطره‌اى

ابيارى قطره‌اى مانند روش‌هاى ديگر آبيارى داراى محاسن و معايبى است. از مزاياى آبيارى قطره‌اى اين است که به دليل برقرار شدن توازن بين تبخير-تعرق و مقدار آبيارى از هدر رفتن آب به‌صورت رواناب سطحى يا نفوذ عمقى جلوگيرى مى‌شود و چون فقط محدوده کوچکى از خاک آبيارى مى‌شود از رشد علف‌هاى هرز در نقاطى که آبيارى نمى‌شود جلوگيرى بعمل مى‌آيد.

مطالعات نشان داده است که نسبت توليد به ازاء هر واحد آب مصرفى در آبيارى قطره‌اى نسبت به ساير روش‌ها بيشتر است. دلايل زيادى براى اين موضوع مى‌توان برشمرد. يکى اينکه در روش قطره‌اى چون آبيارى به‌طور مداوم و يا به‌دفعات زياد صورت مى‌گيرد، رطوبت خاک همواره بالا است و گياه تحت تنش آبى قرار نمى‌گيرد دو اينک به دليل محدود بودن سطح آبيارى رشد علف‌هاى هرز که معمولاً در رقابت با گياه قرار مى‌گيرند صورت نمى‌پذيرد. البته بايد توجه داشت که تمام مطالعات نشان‌دهنده افزايش محصول به ازاء هر واحد آب مصرفى نيست بلکه برخى مطالعات نيز نشان داده‌اند که در اين رابطه تفاوتى بين آبيارى قطره‌اى و ساير روش‌ها وجود نداذد. ار مزاياى ديگر آبيارى قطره‌اى اين است که اين روش مى‌تواند در زمين‌هايى که براى ساير روش‌ها امکان پياده شدن نيست به‌کار گرفته شود نمونه‌اى از اين نوع زمين‌ها در شکل (دريک زمين پست و بلند و سنگلاخى آبيارى قطره‌اى پياده شده و درخت‌هاى ميوه آبيارى مى‌شوند. آبيارى اين زمين با ساير روش‌ها به سادگى امکان‌پذير نمى‌باشد) نشان داده شده است.

معايب آبيارى قطره‌اى

در طراحى سيستم‌هاى آبيارى قطره‌اى و به‌خصوص در هنگام مقايسه اين روش با ساير روش‌هاى آبيارى مى‌بايست به بعضى نکات توجه شود. به‌طور کلى هزينه‌هاى سرمايه‌گذارى اوليه در آبيارى قطره‌اى به‌مراتب بيشتر از ساير روش‌ها است. هنوز آمار و اطلاعات دقيقى از اينک هزينه‌هاى سرمايه‌گذارى درآبيارى قطره‌اى به چه ميزان نسبت به ساير روش‌ها فزونى دارد در اختيار نمى‌باشد، زيرا در اکثر کشورها روش‌هاى آبيارى قطره‌اى با يارانه دولت‌ها طراحى و اجرا مى‌شود و لذا بخش زيادى از هزينه‌ها در نظر گرفته نمى‌شود، حال آنکه اگر يک نفر در بخش خصوصى بخواهد به چنين کاى دست بزند مى‌بايست اين هزينه‌ها را پرداخت نمايد.

چون درآبيارى قطره‌اى آب به مقدار مشخص و به اندازهٔ نياز گياه به زمين داده مى‌شود مى‌بايست در برآورد نياز آبيارى دقت شده و سيستم طورى طراحى شود که شار در قطره چکان‌ها فقط در دامنه بسيار محدودى تغيير کند. اين امر نياز به تکنولوژى پيچيده‌اى دارد که تأمين و راهبرى آن در حال حاضر مشکل است. بنابراين کاربرد اين سيستم تنها در جاهايى توصيه مى‌شود که هزينه‌هاى تسطيح زيا بوده و يا آنکه مقدرا آب بسيار محدود باشد.