سطوح مراقبت‌های بهداشتی جامعه

خدمات مراقبت بهداشتى به‌طور معمول در سه سطح انجام مى‌شود:

سطح اول مراقبت بهداشتى

سطح اول مراقبت، سطح تماس نظام بهداشتى کشور و افراد، خانواده‌ها و جامعه است و در اين سطح مراقبت اوليهٔ بهداشتى (يعنى مراقبت‌هاى بهداشتى ضروري) فراهم مى‌آيد. اين سطح مراقبت نزديک‌ترين سطح با مردم و جائى است که مى‌توان با بيشتر دشوارى‌هاى بهداشتى مردم روبه‌رو شده و آنها را حل کرد. در اين سطح است که بايد مراقبت‌هاى بهداشتي، در رابطه با وسعت نيازها و محدوديت منابع، از همه کارسازتر باشد.

خدمات بهداشتى اوليه به‌وسيلهٔ مجموعه‌اى از خانه‌هاى بهداشت و مراکز بهداشتى درمانى و توسط کارکنان بهداشتى چندپيشه، بهورزان، و ماماهاى روستائى آموزش ديده فراهم شود. گروه بهداشت روستا خلاء فرهنگى و ارتباطى بين روستائيان و بخش سازمان‌يافتهٔ بهداشت را پر مى‌کند. با تصويب و پذيرش بهداشت براى همه تا سال ۲۰۰۰ نظام مراقبت‌هاى بهداشتى اوليه هم براى اجراء خدمات مؤثرتر مراقبت‌هاى بهداشتى اوليه دوباره سازمان‌دهى و تقويت شده است.

سطح دوم مراقبت‌ بهداشتى

سطح بالاتر مراقبت سطح دوم (يا مياني) مراقبت‌هاى بهداشتى است. در اين سطح با مشکلات پيچيده‌تر مقابله مى‌شود. اين خدمات به‌طور معمول در مرکز بهداشت شهرستان و بيمارستان‌هاى شهرها انجام مى‌شود. مراکز نامبرده به‌عنوان نخستين سطح ارجاع هم به‌کار مى‌روند.

سطح سوم مراقبت بهداشتى

سطح سوم مراقبت بسيار تخصصى‌تر از سطح دوم و مستلزم تسهيلات و مراکز ويژه و اشتغال کارکنان کاملاً تخصصى در آن است. اين سطح مراقبت در مراکز منطقه‌اى يا مرکز کشور و ديگر مؤسسات درجهٔ يک بهداشتى درمانى فراهم مى‌شود.

يک عمل اساسى و ضرورى نظام مراقبت بهداشتى فراهم آوردن سيستم ارجاع خوب است. بايد براى کسانى که ارجاع مى‌شوند يک نظام دوجانبهٔ تبادل اطلاعات موجود بوده و توجه شود که بيمار به محلى که از آنجا ارجاع شده بازگشت داده شود تا در آنجا پيگيرى و مراقبت شود. اين کار استمرار مراقبت را تضمين و اطمينان مراجعه‌کننده به نظام را جلب مى‌کند. در بسيارى از کشورهاى رو به پيشرفت اين جنبهٔ نظام بهداشتى هم‌چنان ناتوان مانده است.مأخذ وضعيت سلامت مادران و کودکان در جمهورى اسلامى ايران نشريهٔ وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکي، بهمن ۱۳۷۰.