تعیین هدف مطالعه

سازمان‌بندى اوليه

پيش از مطالعه کتاب به‌طور کامل، به کشف قسمت‌هاى اصلى کتاب که براساس آن مطالب کتاب سازمان يافته‌اند، و هم‌چنين به کشف انديشه‌هاى مهم کتاب بپردازيد. اين کار مستلزم انديشيدن يا بر روى کاغذ آوردن يک جملهٔ کامل درباره عنوان و مقدمه و خلاصهٔ هر فصل کتاب است، به‌صورتى‌ که اين جمله مبين مفهوم اصلى آن فصل باشد.

تعيين هدف مطالعه

معين کنيد که هدف شما از مطالعهٔ کتاب چيست و با چه دقتى مى‌خواهيد آن را بخوانيد. براى کسب يک برداشت کلى کتاب را مى‌خوانيد، يا به‌دنبال جزئيات هم هستيد؟ براى امتحان مطالعه مى‌کنيد، يا براى رفع نيازهاى شغلي، يا براى سرگرمي؟

با مشخص کردن هدف مطالعهٔ خود، بهتر مى‌توانيد روش مناسب مطالعه را براى رسيدن به آن هدف انتخاب کنيد. اگر براى کسب اطلاعات کامل و جامع کتاب را مى‌خوانيد، سرعت شما بايد کمتر از موقعى باشد که به‌دنبال کسب يک ديد کلى از کتاب هستيد، يا براى سرگرمى آن را مطالعه مى‌کنيد. اگر منظور شما يک آشنائى سطحى با کتاب است، استفاده از روش خواندن اجمالى مناسب‌ترين روش است.

برآورد دشوارى مطلب و زمان مطالعه

مقدار زمانى را که براى مطالعهٔ کتاب در اختيار داريد و ميزان دشوارى کتاب را تخمين بزنيد. اگر در نظر داريد از خواندن اجمالى پا فراتر نهيد، در بودجه‌بندى زمان خود دقت کنيد. يک تخمين واقع‌بينانه از زمانى‌که در اختيار داريد، با توجه به هدف شما از مطالعه کتاب و ميزان دشوارى مطلب، شما را در طرح يک برنامه مناسب و کنترل صحيح روش مطالعه کمک مى‌کند.

طرح سؤال

حال که درباره کتاب يا يک فصل به‌خصوص اطلاعاتى به‌دست آورديد، معين کنيد که چه اطلاعاتى کم داريد. آيا بايد به مطالعه ادامه بدهيد؟ اگر جواب اين سؤال مثبت است، انتظار داريد از يک خواندن عميق چه چيزى عايد شما شود؟ چگونه مؤلف از مقدمه به نتيجه رسيده است؟ مراحل اساسى کتاب چه هستند؟ آيا اين مراحل به‌طور منطقى به‌هم مربوط هستند؟ هدف مؤلف چيست؟ آيا مطالب کتاب با آنچه که شما قبلاً درباره موضوع مى‌دانستيد موافقت يا مغايرت دارد؟

سؤالات شما درباره کتاب مى‌توانند کلى يا کاملاً مشخص باشند. طرح اينگونه سؤالات، از طريق ايجاد کنجکاوي، تمرکز حواس و دقت شما را افزايش مى‌دهد. رضايت حاصل از پاسخ‌گوئى به سؤالات، مدت نگهدارى مطالب را در حافظه طولانى مى‌کند. طرح سؤال، به هنگام مطالعهٔ يک کتاب، خواننده منفعل را به يک خوانندهٔ فعال مبدل مى‌سازد. از طريق طرح سؤالات، يک گفت و شنود بين شما و مؤلف کتاب برقرار مى‌شود که کسب لذت شما را از مطالعهٔ کتاب افزايش مى‌دهد. سؤالات اغلب به هنگام مطالعه يا پس از پايان مطالعه به ذهن مى‌رسند. ولى شما سعى مى‌کنيد سؤالات خود را پيش از مطالعه و به هنگام خواندن اجمالى کتاب شروع کنيد.