|
|
|
|
|
|
| ج- گودال آب‌گير: مدفوع، ادرار و آب شست‌وشو در جاى آب‌گير ريخته مى‌شود. طول اين قسمت ۵/۴۲ سانتى‌متر، پهناى آن در قسمت جلو کم و ۵/۱۲ سانتى‌متر و پهن‌ترين قسمت آن بيست سانتى‌متر است. شيب يکنواختى از جلو به عقب دارد. به‌طور معمول اين قسمت رنگ و صاف مى‌شود.
|
|
| د- زانويى (خم آب‌گير) Trap: زانويى يک لولهٔ خميده است به قطر نزديک به ۵/۷ سانتى‌متر که به آب‌گير وصل شده آب در آن جمع مى‌شود و آب‌گيري لازم به‌عمل مى‌آيد. آب‌گير فاصله‌اى است بين سطح آب زانويى و پائين‌ترين نقطهٔ تحدب بالايى سطح زانويي. عمق آب در آب‌گير دو سانتى‌متر است. آب‌گير زانويى از دسترسى مگس به مدفوع جلوگيرى مى‌کند و بوهاى مزاحم را فرو مى‌نشاند.
|
|
| هـ- لولهٔ رابط: هرگاه چاه مستراح با فاصله نسبت به نشيمن آن ساخته شود سيفون آب‌گير توسط لولهٔ کوتاهى به قطر ۵/۷ سانتى‌متر و به درازاى حداقل يک متر با خَمى در انتها به چاه وصل مى‌شود.
|
|
| اين نوع مستراح را نوع غيرمستقيم مى‌گويند زيرا چاه با نشيمن‌گاه چندکى فاصله دارد در نوع مستقيم نيازى به لولهٔ رابط نيست. در جاهايى که زمين سخت است و کندن آن آسان نيست نوع مستقيم بهتر است. نوع مستقيم را آسان‌تر مى‌توان ساخت و ارزان‌تر است و جاى کمترى مى‌گيرد. يک مزيت نوع غير مستقيم آن است که پس از پر شدن چاه مى‌توان تنها با تغيير جهت لولهٔ رابط چاه ديگرى را به آن متصل کرد. از اين‌رو به‌طور معمول نوع غير مستقيم ترجيح داده مى‌شود.
|
|
| و- حفر چاه: چاه اين نوع مستراح به‌طور معمول به قطر هفتاد و پنج سانتى‌متر و ژرفاى سه تا سه و نيم‌متر و سرپوشيده است. هر جا که خاک سست و سفرهٔ آب‌رو زيرزمينى بالا باشد. براى جلوگيرى از ريزش چاه، شترگلوى سفالى يا نى بامبو به‌کار گرفته مى‌شود. پس از پر شدن چاه در نزديکى آن چاه ديگرى کنده و لولهٔ رابط به طرف اين چاه تغيير جهت داده مى‌شود. پس از پر شدن چاه دوم مى‌توان چاه اول را خالى کرد و دوباره به‌کار گرفت.
|
|
| ز- ساختمان اتاقک مستراح: اتاقک مطلوب آن است که احساس خلوت و پناه استفاده‌کننده را تأمين کند اتاقک زيبا و شسته و رفته مطلوب‌تر است چون چنين جايى به‌طور معمول بهتر نگاهدارى مى‌شود.
|
|
| ح- نگاهداري: عمر کارکرد مستراح به چند عامل بستگى دارد، از جمله دقت به هنگام استفاده و نگاهدارى آن. بايد مستراح تنها براى مقصود دفع و اجابت مزاج به‌کار گرفته شود و نه براى ريختن زباله‌ها و نخاله‌ها. نشيمن چندکى بايد مرتب شسته و تميز و خشک نگهدارى شود. بايد مردم بياموزند که پس از قضاى حاجت مقدار کافى آب با آب‌شوى (Flush) جارى سازند. براى اين‌کار مقدار يک تا دو ليتر آب کافى است. با اين ترتيب نگاهدارى مناسب شامل آموزش بهداشت مردم است آموزش بهداشت براى موفقيت برنامه‌هاى مستراح‌سازى بسيار ضرورى است.
|
|
| ط- هزينه‌هاى ساختماني: هزينه‌هاى ساختمانى بر حسب نقاط مختلف کشور و شکل و ساختمان اتاقک بسيار متفاوت است.
|
|
|
|
| گندگاه يک منبع ساخته از آجر و آب‌بند است که گنداب خانوار براى تصفيه در آن مى‌ريزد. گندگاه وسيله‌اى مطلوب براى دفع مدفوع، هرزآب‌هاى خانه‌هاى خصوصي، گروه‌هاى کوچک خانه‌ها و مؤسساتى است که آب مصرفى کافى دارند ولى دسترسى به گنداب‌رو عمومى ندارند.
|
|
| الف- طرح‌هاى مختلف گندگاه:
|
|
| گندگاه‌ها طرح‌هاى گوناگون دارند. بعضى از آنها دو اتاقه و بعضى يک اتاقه هستند. يک گندگاه يک اتاقه براى تأسيسات کوچک مناسب است. گندگاه‌هايى که بيش از دو جزء داشته باشند بسيار گران هستند و نسبت به گندگاه‌هاى يک اتاقه يا دو اتاقه مزيت چندانى هم ندارند.
|
|
| نکات عمده‌اى که در طرح گندگاه بايد در نظر گرفته شود عبارتند از:
|
|
| ۱. ظرفيت - ظرفيت گندگاه به تعداد کاربران آن بستگى دارد. براى گندگاه‌هاى خانگى ۲۰ تا ۳۰ گالن ظرفيت براى هر نفر کاربر توصيه مى‌شود. حداقل ظرفيت گندگاه بايد پانصد گالن باشد. براى جوامع بزرگ گندگاه توصيه نمى‌شود؛
|
|
| ۲. درازاى گندگاه به‌طور معمول دو برابر پهناى آن در نظر گرفته مى‌شود؛
|
|
| ۳. ژرفاى گندگاه بين يک و نيم تا دو متر است؛
|
|
| ۴. ژرفاى مايع درون گندگاه به‌طور معمول نزديک به ۲/۱ متر توصيه مى‌شود؛
|
|
| ۵. جاى هوا - بايد حداقل سى سانتيم‌تر هوا بين سطح مايع گندگاه و قسمت پائينى پوشش بالاى آن باشد؛
|
|
| ۶. کف گندگاه در بعضى انواع آن به سوى انتهايى که مواد وارد مى‌شوند شيب دارد. با اين ترتيب احتباس مواد جامد آسان مى‌شود؛
|
|
| ۷. ورودى و خروجى - هر گندگاه يک لولهٔ ورودى و يک لولهٔ خروجى دارد که در آب فرو رفته‌اند؛
|
|
| ۸. سرپوش - هر گندگاه به وسيلهٔ سرپوش بتونى با کُلفتى مناسب پوشيده شده و يک سوراخ آدم‌ور هم براى آن تعبيه مى‌شود؛
|
|
| ۹. دورهٔ احتباس - گندگاه‌ها طرح طرح‌ريزى مى‌شوند که يک دورهٔ احتباس بيست و چهار ساعته داشته باشند. اگر دورهٔ احتباس بسيار زياد باشد موجب تعفن ناخواستهٔ آب سرريز مى‌شود در حالى‌که اگر اين دوره کوتاه باشد عمل تصفيه کافى نخواهد بود.
|
|
|
|
.gif "لگنچه مستراح")
